ZiS-2 (Rusça: ЗиС-2) SSCB tarafından geliştirilen ve II. Dünya Savaşı sırasında Kızıl Ordu tarafından kullanılan 57 mm kalibrelik tanksavar sınıfında bir toptu. Tanklar için üretilen ZiS-4 bu topun başka bir tasarımıydı. ``ZiS`` kelimesi Rusça Zavod imeni Stalina (``Завод имени Сталина``, Türkçe `Adı Stalin tarafından verilen`) anlamına geliyordu.
Tanımı
57-mm tanksavar topu model 1943 (ZiS-2) yatay blok kuyruğa sahip yarı otomatik bir toptu. Atış esnasında memri yuva kapağı otomatik açılıyor ve yükleyici sadece mermiyi dolduruyordu. Bu sayede top dakikade 25 mermi atabiliyordu. Kalkanlı ve çatal ayaklı sehpası ZiS-3 sahra topundan kalmadır. Yaylı süspansiyonu sayesinde karayolunda 50 km/s, asfalt olmayan yolda 30 km/s ve arazide 10 km/s hızla çekilebiliyordu. Topun atlar tarafından çekilecek şekilde koşum takımı vardı ve 6 atla çekiliyordu. ZiS-2 üzerinde PP1-2 model panoramik dürbün bulunuyordu.Tarihi
" target="_blank"> 1940 yılında tasarım ofisinde çalışan V. G. Grabin Topçu Bölümünden güçlü bir tanksavar isteği tasarlanması emrini aldı. Marshal Kulik ve yardımcıları Kızıl Ordu tarafından Kış Savaşı sırasında kullanılan (daha Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi Almanyasına ait olanları bilmiyorlardı) tankların yanında savaşacak silahlara ihtiyaç duyulacağını düşündüler. Ayrıca bölüm Almanların propaganda amaçlı yayınladıkları deneme amaçlı çok taretli "süpertank" NbFz tasarımından etkilendi. Sonuçta Grabin ve çalışma arkadaşları yerel bir ağır tank olan 40 ila 75 mmlik zırha sahip KV-1 tankını baz alarak çalışmaya başladı. Tasarımcılar namlu çapı olarak 57 mm yi uygun buldu. Unun sebebi 57 mm lik zırh delici mermilerin hızı ve ağırlığı sayesinde elde ettikleri kinetik enerji ile 90 mm kalınlığındaki zırhı geçebilmesiydi. Hem bu top hafif, taşınması ve gizlenmesi kolay olacaktı. Ancak bu kalibredeki topun iki kusuru bulunuyordu : Birincisi bu kalibre Kızıl Ordu için çok yeniydi ve gerekli mühimmatı üretmek çok zahmetli olacaktı.Tasarımına Mayıs 1940 tarihinde başlandı ve 1941 yılında resmi olarak 57-mm tanksavar topu model 1941 (ZiS-2) (Rusça: 57-мм Ğ¿Ñ€Ğ¾Ñ‚Ğ¸Ğ²Ğ¾Ñ‚Ğ°Ğ½ĞºĞ¾Ğ²Ğ°Ñ Ğ¿ÑƒÑˆĞºĞ° образца 1941 года (ЗиС-2)) tamamlandı. Üretimine 1 Haziran 1941 başlandı. Ama 1 Aralık 1941 tarihinde maraşel N. N. Voronov ve G. L. Govorov tarafından üretimi durduruldu. Sebep olarak ZiS-2 mermilerinin hedefi tam olarak vurmasına rağmen Alman tanklarının içerisinde yeterli zararı verememesiydi. Diğer sebepler yüksek üretim maliyeti ve mühimmat üretiminin zor olmasıydı. Toplamda 371 adet top üretildi.
Üretim bantlarına bu top yerine ZiS-3 model 76.2 mm lik sahra topu alındı. Sovyet tanksavar birlikleri daha ucuz 45 mm lik tanksavar topları ile donatıldı. Bazı tanksavar alaylarına ZiS-3 modeli toplarda dağıtıldı. Bu silahlar 1942 yılının sonlarına kadar her tür Alman zırhlı aracını yok edebiliyordu.
Tiger I model ağır tankların ve Panther tanklarının ortaya çıkması ile cephede ibre Almanlardan yana dönmeye başladı. 45 mm model 1942 topu Panther tankının yan zırhında sadace bir nokta olarak kalıyordu. ZiS-3 ise sadece tankın yanından veya top kalkanından geçebiliyordu. Tiger tankına karşı ZiS-3 sadece yandan o da en fazla 300 metrelik atış mesafesinden etkiliydi. 45 mm lik top ise tamamiyle etkisizdi. Daha güçlü bir top ihtiyacı üzerine Haziran 1943 tarihinde ZiS-2 tekrar ama bu kez 57-mm tanksavar topu model 1943 adıyla servise girdi. 1945 yılına kadar 9,645 adet top üretildi.
Kullanımı
ZiS-2 tanksavar topçu bölükleri ve Yüksek Komutanlık Yedek Birlikleri bünyesindeki tanksavar birliklerince kullanıldı.Araç topu
ZiS-2 topçu birlikleri yanında araçlara monte edilerekte kullanıldı. 1941 yılında yüz kadar ZiS-2 topu Komsomolets zırhlı traktör şasesine monte edilerek ZiS-30 tank imha edici elde edildi.ZiS-2 modelinin birde ZİS-4 adıyla ilinen tank topu modelide bulunuyordu.
1941 yılında Morozov Design Bureau (mozorov Tasarım Bürosu) T-34 tankının tanksavar özelliğini geliştirmek için deneme malzemeleri ile birlikte ZiS-4 topunu kullandı. Az sayıda üretilen T-34-57 model tank tank imha edici olarak kullanıldı. 1943 yılında bu düşüncenin gerekliliği Alman ağır zırhlı Tiger ve Panther tanklarının ortaya çıkması ile anlaşıldı. Yine az sayıda top bazı ufak değişikliklerle ZiS-4M adıyla üretildi. Yükseknamlu çıkış hızı sayesinde zırh geçme özelliği artırılan topa F-34 adı verildi. Ancak küçük mermi kapasitesi yüzünden yüksek patlayıcı taşıyan mermileir üretilmediğinden düşman piyadesine karşı sahra topu olarak kullanılamadı. Sonuçta çözüm olarak daha geniş bir taret çizilen tank bu sayede 85 mmlik bir topa sahip oldu ve bu yeni modele T-34-85 adı verildi.
ZiS-2 topu en azından üç farklı prorotip araçta denendi. SU-76 taarruz topu nun SU-74, SU-76D, ve SU-57B porototip modellerinde kullanıldı. Hiçbiri üretim çin onaylanmadı.
Savaş sonrası
Tank zırhlarındaki çabuk gelişmelerden ötürü ZiS-2 çok kısa sürede tanksavar özelliğini yitirdi. 1950 li yıllarda Kızıl Ordu bünyesindeki ZiS-2 ler yerlerini daha güçlü 100 mm lik toplara bıraktı. Bunun yanıda az sayıdaki top ağır bir bakımdan geçirilerek hava kuvvetleri servisindeki bir tür kundağı motorlu obüs olan ASU-57 aracında kullanıldı. Roket güdümlü tanksavar silahlarının geliştirilmesi ise ZiS-2 modeli tatamiyle servis dışı kaldı. Günümüze kalan tüm ZiS-2ler müzelerde sergilendirilmektedir.Mühimmatı
Kullanılan mühimmat | |||
Türü | Modeli | Ağırlığı, kg | Patlayıcı ağırlığı, g |
Zırh delici mermi (namlu çıkış hızı 990 m/s) | |||
APHE | BR-271K | 3.16 | 18 |
APCBC | BR-271 | 3.16 | 14 |
APCBC (geliştirilmiş özellikli) | BR-271M | 2.80 | 13 |
AP (düz) | BR-271SP | 3.16 | N/A |
Kompozit başlıklı zırh delici (namlu çıkış hızı 1250 m/s) | |||
APCR "Yivli" | BR-271P | 1.79 | N/A |
APCR "Yivsiz" | BR-271N | 2.4 | N/A |
Diğer (namlu çıkış hızı 700 m/s) | |||
Parça tesirli | O-271U (O-271G) | 3.75 | 204 or 220 |
Metal kovanlı | Shch-271 | 3.66 | N/A |
Zırh geçme tablosu | ||
APHE mermisi BR-271K | ||
Mesafe, m | Çarpma açısı 60°, mm | Çarpma açısı 90°, mm |
100 | 91 | 112 |
300 | 84 | 103 |
500 | 76 | 94 |
1000 | 60 | 74 |
1500 | 46 | 57 |
2000 | 35 | 44 |
APCBC mermisi BR-271 | ||
Mesafe, m | Çarpma açısı 60°, mm | Çarpma açısı 90°, mm |
100 | 93 | 114 |
300 | 89 | 109 |
500 | 84 | 103 |
1000 | 74 | 91 |
1500 | 64 | 79 |
2000 | 56 | 69 |
APCR mermisi BR-271P | ||
Mesafe, m | Çarpma açısı 60°, mm | Çarpma açısı 90°, mm |
100 | 155 | 190 |
300 | 137 | 168 |
500 | 120 | 147 |
1000 | 83 | 101 |
Bu bilgiler Sovyet yöntemleri ilie elde edilmiştir. (zırh geçebilme özelikleri 75% eşdeğerdir). Aynı tür mühimmat ile kıyaslanamaz. |
Kaynakça
Commons|ZIS-2 57 mm gun- Shunkov V. N. - ``The Weapons of the Red Army``, Mn. Harvest, 1999 (Шунков Ğ’. Ğ. - ``Ğружие КраÑной Ğрмии.`` - Мн.: ХарвеÑÑ‚, 1999.) ISBN 985-433-469-4
- Zaloga, Steven J., James Grandsen (1984). ``Soviet Tanks and Combat Vehicles of World War Two``, pp. 164-5, 180. London: Arms and Armour Press. ISBN 0-85368-606-8.
Dış bağlantılar
- FlamesOfWar
- Mac.distribution.cz
- Aviapress
- Easyget.narod.ru ru icon
- Ammunition data on BattleField.Ru
- Armor penetration table
- T-34-57 on BattleField.Ru
- "Russian Hetzers" on Henk.fox3000.com
Şablon:SSCBII.DSTop