Tarih boyunca denizden kentte yapılan saldırılar sonucunda kent iç kesimlere taşinmıştır. Adramytteion ismi ise zamanla "Edremit" 'e dönüşmüş ve terk edilen kıyıdaki antik kent yerine iç kısımlara kurulan komşu ilçeye adını vermiştir.
Adramytteion günümüzde, Balıkesir ili, Burhaniye İlçesi, Ören Mahallesi içinde, Karataş Tepesi mevkiinde, Ören yerleşmeşini oluşturan yazliklar altında yer almaktadır. Burhaniye Belediyesi tarafından halen bölgede yeni inşaatlara izin verilmektedir.
Tarihçe
Lydia Hakimiyeti öncesi yerleşim
Kent Antik Çag'ın en önemli ve büyük kentlerinden birisi idi. Kentin tarihi kimi kaynaklara göre M.Ö 1443'e kadar dayanır. İlk yerleşim yerinin, antik kentin şimdiki yeri yerine ilçe merkezinin, yine deniz kıyısındaki İskele mahallesi yakınlarında "Anahor/Pidasus" adlarıyla anılan yer oldugu düşünülmektedir.
Lydia Krallığı
Adramytteion kentinin kuruluşu ile ilgili en önemli kaynak, M.S. 5, yüzyılda yaşamış olan Stepphanos Byzantinos‘un bilgileridir. Byzantinos‘a göre Adramytteion, M.Ö. I. binyılda Batı Anadolu’da Gediz (Hermos) ve Küçük Menderes (Kaystros) vadilerini kapsayan bölgede yaşamlarını sürdüren ve MÖ. VII. yüzyılda Mermnad Sülalesi’nden Gyges’in kral olmasıyla (687-645) en güçlü dönemini yaşamaya başlayan ve Yakın Doğu’da en önemli devletlerden biri haline gelen Lydialılar tarafından kurulmuştur. Kentin kurucusu Kral Alyattes’ın oğlu, Kral Kroisos’un kardeşi Adramys’tir. Kent Mysialilara karsi bir kale olarak kurulmustur. Bundan cesaret alan Kral Kroisos Pers Kralı Büyük Kiros’a karşi sefere çikar. O sırada Kyros Kapadokya’ya (Kappadokia) kadar ilerlemiştir. Savaşta Pers ordusunun kendi ordusundan çok daha büyük olduğunu fark eden Kyros, Lidya’nın başkenti Sardes’e geri döner. Onu takip eden Kyros MÖ 546 yılında Sardes’i ele geçirir ve son Lydia Kralı Kroisos’u esir alır. Büyük bir krallık olan Lidya Krallığı sona ermiş, Makendonyalı Kral Büyük İskender ile giriştikleri Granikos Savaşı’na kadar, Adramytteion’da dahil olmak üzere tüm Anadolu 200 yüzyıl sürecek olan Pers egemenliğine girmiştir. Antik kayıtlarda Adramyteion kentinin Atinalılara tarafından kolonize edilmiş bir helen şehri olduğu, halkının Atina‘ya yakınlığından dolayı Persler tarafından cezalandırıldığı ve M.Ö. 500‘deki Ion ayaklanmasına katıldıkları belirtilmektedir. Heredot ünlü eserinde, M.Ö. 480’de Pers ordusunun Kserges önderliğindeki batı seferinde, şehrin yakınlarından ve Thebe Ovası ‘ndan geçtiklerini belirtir. M.Ö. 490 isyanın bastırılması ile Adramytteion kenti Pers hakimiyetine geçer.Roma İmparatorluğu Dönemi
Ancak Mithridates önce Khaironeia’da (M.Ö. 86) ve bir yıl sonra da Orkhomenos’ta (M.Ö. 85) Romalılara karşi yenilgiye uğramış, M.Ö. 85 yılında, Troas’taki Dardanos’ta (Çanakkale, Kepez yakınlarında) Dardanos Barışını yapmak zorunda kalmıştır. Dardanos Barışı’nın ardından Adramyteion’un da içinde bulunduğu Mysia Bölgesi’ne ve Batı Anadolu’ya Romalılar hakim olur. Ardındaki süreçte Adramytteion kenti de en parlak dönemini yaşayacaktır.
Bizans İmparatorluğu Dönemi
Roma İmparatorlugu’nun MS.395’te bölünmesi ile imparatorluk Dogu ve Batı Roma olarak ikiye ayrılır, Adramytteion kenti de Dogu Roma yani Bizans İmparatorlugunun hakimiyetine girer. 2007’de yerel idare tarafindan durdurulana kadar gerceklesen kazılarda ortaya çikarilan mimari yapılar ve ele geçirilen küçük buluntular Erken Bizans Döneminden itibaren XIV. yüzyıla kadar uzanan yogun bir Bizans tabakasına isaret etmektedir.Anadolu Selçuklu Devleti Dönemi
XI. yüzyılın son çeyreginde, merkezi İznik’te kurulan Anadolu Selçuklu Devleti’den bağımsız hareket eden Çaka Bey, İzmir merkezli bir beylik kurmuştur. Ünlü bir denizci olan Çaka Bey, kurduğu donanma ile Sakız, Sisam ve Midilli adalarını ele geçirdiğinden bahsedilir.. O dönemde Adramytteion kentinin Türkler tarafından tamamen yıkıldığı yazılı kaynaklarda mevcuttur.. Adramytteion Antik Kenti’nde iskan anlamında Türk varlığı ne arkeolojik buluntularda ne de var olan yazılı kaynaklarda saptanabilmiştir. Kent I. Haçlı Seferinin yarattığı ortam sayesinde I. Aleksios Komnenos tarafından geri alınır. Bizans Imparatoru I. Aleksios (1081-1118)’un Adramytteion’u yeniden inşa ettirdiği anlatılmaktadır.Osmanlı İmparatorlugu Dönemi
Adramytteion kenti, Selçukluların dağılması ile Karesioğulları’nın eline geçer. 1323 yılında da Osmanlı İmparatorluğu’na bağlanmıştır. Osmanlı İmparatorlugu Döneminde, Roma Döneminden kalma su kemerlerinden dolayı bölge (Burhaniye ve Ören), 19. yüzyıl ortalarına kadar ‘Kemer Edremiti’ adı ile anılır. Resim:Homeric Greece.svg|Kent, Truva Savaşında Truvalıların yanında yer almıştır. Resim:Map Greco-Persian Wars-en.svg|Yunan-Pers Savaşlarında, Adramytteion Resim:Mapspreadofxity.jpg|Kent hristiyanlığın yayılmaya başladığı ilk bölgelerdendir Resim:Byzantine Empire Themes 1025-en.svg|1025 yılına ait Doğu Roma idari haritası, Adramytteion şehri, Samos Themasına bağlı gözükmekte. Resim:Banduri, Covens et Mortier and Lisle. Imperii Orientalis et Circumjacentium Regionum.1742.A.jpg|Haritada kent Atramyttium olarak bulunmaktaKazı çalışmaları ışığında Adramytteion Antik kenti
Adramytteion geniş bir alana yayılmaktadır. Antik Şehir en geniş sınırlarına Roma Döneminde ulașmıştır. 2006 yilina kadar olan sürede sürdürülen yüzey araştırması çalışmalari sırasında antik kentin bugünkü Ören yerleşiminin altında yer aldığı ve Roma Döneminde şehrin güneyde, bugünkü Öğretmenler Mahallesi siteler mevkii, doğuda Ayaklı‘ya doğru uzanan Altın Kamp yolu ve kuzeyden denize birleşmekte olduğu yer üstü bulguları ve topografik değerlendirmeler ile tespit edilmiştir.Şehir Akropolü
Şehir Akropolü Roma Dönemi kentinin önemli yapılarını bünyesinde barındırmaktadır. Ortaçağ kentinin surlarının güney duvarı bugün Burhaniye Belediyesi’ne ait fidanlığın güney sınırından başlayıp doğuya doğru uzanmaktadır. Surların Beyaz durağı (Çadır Kamp mevkii) içine alacak şekilde doğuya döndüğü ve topografyaya göre 2006 yılındaki kazı alanının doğusundan geçen ve Ören Camisi’ne doğru giden caddeye (Meço Caddesi) paralel olarak devam ettiği anlaşılmaktadır. Tersanesinin ve limanlarının oluşu deniz ticareti ve gemi yapımı yönünden kentin hem ticari hem de stratejik açıdan büyük önem taşıdığını göstermektedir. İncil'de Hristiyan azizlerinden Aziz Paulus'un Roma yolculuğunda Filistin'den bindiği geminin bir Adramytteion gemisi olduğundan bahsedilir.Ören Kilisesi
Tespit edilen veriler ışığında, Ören Kilisesi, 10. yüzyıl]] sonu 11. yüzyıl başlarına tarihlenmektedir. Kilisenin 14. yüzyıldan sonra terk edilmiş olduğu ve yapının bir daha kullanılmadığı düşünülmektedir. Geç Roma ve Erken Bizans Dönemi mezarlarını içeren nekropol alanının üzerine inşa edilmiştir. Yalnız temeli günümüze ulaşabilmiştir. Kilise temelinin taş kısımları iyi korunmuş olmakla berabar bir tavus kuşunu betimleyen duvar mozağiyi keşfedilmiştir. Yapı doğubatı doğrultusunda uzanan dikdörtgen planlı olup 2230 x 1200cm. boyutlarındadır. Kilisenin inşaasında malzeme olarak muntazam kesme taşı, moloz taşı, tuğla ve bağlayıcı olarak da kırık tuğla parçacıkları karıştırılmış kireç harcı kullanılmıştır. Ören Kilisesi’nde dört taşıyıcı ayak vardır. Kilisenin girişi doğudandır. Balıkesir yöresi Ortaçağ yapılarında yaygın olan İçte ve dışta yarım daire formlu, yuvarlak apsis geleneği Ören Kilisesi'nde de görülmektedir.Sikkeler
Çesitli sikke örnekleri olsa da en bilineni bir yüzü Zeus diğer yüzü Pegasus motifli sikkelerdir. Bu paranın anısına, Ören'e bir kanatlı at heykeli yapılmıştır. Resim:Burhaniyemüze-1.JPG|Cam Ürünler Resim:Burhaniyemüze3.JPG|Adramytteion'a ait bir sikke, bir yüzü zeus diğer yüzü pegasus Resim:Burhaniyemüze-2.JPG|KandillerAdramytteion İskeletleri
Nekropolde bulunan iskeletler incelendiğinde, yaş analizi sonucu, ortalamanın orta erişkinlik (35-50 yaş) dönemine ait olduğu tespit edilmiştir. İskeletler arasında genç ve yaşlı ölümlerinin az ve eşit olduğunuda göz önüne alınırsa, bu verilere göre toplumun sağlıklı olduğu söylenebilir.Kazı Başkanları
- 2001-2003 Prof. Dr. Engin Beksaç
- 2004-2007 Y.Doç Tülin Çoruhlu
Kenttin adının geçtiği kimi olaylar
- Antik dönem tarihçisi olan Ksenofon, Onbinlerin Dönüşü adlı eserinde Adramytteion'da yer vermiştir.
- Hristiyan havarilerden Aziz Paul, Roma'ya giderken önce Adramytteion'a giden bir gemiye biner, sonrada başka bir limanda Roma gemisine geçer.
- Doğu Roma imparatoru III. Theodosios, vergi memuru iken isyancılar tarafından yeni imparator ilan edildiğinde, Adramytteion'a kaçıp kent yakınlarındaki ormanlarda gizlendiği ifade edilir. Ama kendisi bulunur ve 1 yıl 10 ay iktidarda(715-717) kalır.
Kentte yaşamış Ünlüler
- Atyanas (M.Ö. 62), boksör
- Adramytteion'lu Diodoros (M.Ö 1 yy), filozof
İnanç ve Defin Geleneği
İnanç
Pagan dönemde kentin baş tanrısı, helenistik dönemin en büyük erkek tanrısı olan Zeus'tur. Șehrin sikkelerinden edinilen diğer bir bilgi, Asklepios, Apollon, Dionisos, Athena, Demeter ve Antinoos-Iakchos gibi tanrıların şehirde saygı gören tanrılar olduğudur. Kent daha sonra özelliklede Doğu Roma döneminde, piskoposluk merkezi olarak, hristiyan bir kimlikle karşımıza çıkmaktadır.Defin Geleneği
Bulunan mezarlar çati kiremitlerinden yapılma ve dikdörtgen biçimlidir. 2005 yılında açılan 13 mezar bulunmuştur. Bunlardan 2'sinde kemik örneklerine rastlanmamışken, 9'u tekli, 2'si ise çoklu definin yapıldığı mezarlardır. Mezarlarda genelinde önceden gerçekleşen tahribatların izleri vardır.Dış bağlantılar
- Adramytteion Sikkeleri (İngilizce)
Kaynakça
- Beksaç, Adramyteion/Ören 2001 Kazısı
- Beksaç, Adramyteion/Ören 2002 Kazısı
- Çoruhlu, 2004 Yılı Ören (Adramyteion Antik Kenti) Kazı Çalışmaları
- Çoruhlu, 2005 Yılı Ören (Adramyteion Antik Kenti) Kazı Çalışmaları
- Çoruhlu, 2006 Yılı Ören (Adramyteion Antik Kenti) Kazı Çalışmaları
- Beksaç, Tarihin Işığında Burhaniye, Balıkesir, 2005
- W.M. Ramsay, Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, 1960
- Cahen, Türklerin Anadolu’ya Ilk Girisi, 1992
- Strabon, Geographika: XII-XIII-XIV, Istanbul, 2000
