Türkçe Bilgi: András Róna-Tas

András Róna-Tas (d. 30 Aralık 1931, Budapeşte -) Széchenyi ödüllü Macar dilbilimci, oryantalist, öğretim üyesi, Macar Bilimler Akademisi (Magyar Tudományos Akadémia, MTA) üyesi. Eski Macar Tarihi, Tibetistik, Türkoloji ve Mongolistik bilimlerinin ünlü araştırmacısı. Macarların Türk dili ve kültürü ile ilişkisinin araştırılmasına büyük katkı koyar. 1990-1992 yılları arası József Attila Üniversitesi Rektörü. Yaşamı Üniversite eğitimine 1950 yılında Eötvös Loránd Üniversitesi (ELTE) Halkbilim – Oryantalizm Bölümünde başlar ve 1955 yılında sosyal bilimler diplomasını alır. Öğretmenleri Lajos Ligeti, Gyula Németh, Gyula Ortutay ve István Tálasi’dir. Tibetistik ile ilgili teziyle 1958’de üniversite doktoru ünvanını alır. Yan dalı ise Mongolistik ve Genel Halkbilim’dir. Diplomasını aldıktan sonra Akadémia Yayınevi’nde çalışmaya başlar ve Enciklopédia’nın yayıma hazırlanmasına yardım eder. 1956’dan sonra ELTE İç Asya Enstitüsünde MTA araştırmacısı olarak görev alır. 1957-1958 yılları arasında Moğolistan’a yapılan araştırma gezisine katılır. 1960’ta Ulusal Széchényi Kütüphanesi Merkez Katalogunda görev alır ve 1961’de başkanlığına getirilir. 1965 yılında İdil bölgesinde araştırma yapar ve Çuvaşlar ile Tatarlar arasında dilbilim ve halkbilimle ilgili veriler derler. 1968’de József Attila Üniversitesinde (JATE, günümüzde Szeged Üniversitesi) araştırma görevlisi olur. 1973’te yeniden İdil bölgesini ziyaret eder. 1973’te fahri doçent, 1974’te ise doçent olur ve ülkede ilk Altayistik eğitimini başlatır. 1984 yılında temelini attığı Altayistik eğitimi bağımsız bir bölüme dönüşür ve bölümün başkanı olur. 1990 yılında MTA ve JATE Eski Macar Tarihi Araştırma Grubunun başkanlığına getirilir. Aynı yıl üniversitenin rektörlüğüne de seçilir. Üniversiteyi 1992’ye kadar yönetir. 1992-1993 yıllları arasında Macar Yükseköğretim Birliği başkanı olur. 1999-2002 yılları arasında Széchenyi bursuyla araştırmalar yapar. 2002’de emekli olur, ama üniversitede ders vermeye ve araştırmalarına da devam etmektedir. 1964’te Tibet ve Moğol dilbilimiyle ilgili doktorasını, 1971’de Altay dilleri akrabalığı ilişkileri konulu Akademi doktorasını savunur. Oryantalist Komitesi ve Macar Bilimler Akademisi Szeged Komisyonu üyesi olur. 1990’da Macar Bilimler Akademisi muhabir üyeliğine, 1995’te ise asli üyeliğine seçilir. Çuvaş Ulusal Akademisi, Türkiye Atatürk Kurumu, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi yurt dışı ve Helsinki Fin-Ugor Topluluğu onur üyesi. Szent İstvan Akademisi de üyeleri arasına seçer. 1971–1972 ve 1985–1986 yılları arasında Bonn Üniversitesinde, 1982–1983 yılları arasında Viyana Üniversitesinde konuk profesör olarak dersler verir. 1982-1989 yılları arasında Tibet Araştırmaları Uluslararası Topluluğu’nun başkanlığını da yapar. 1994’te ise Ural-Altay Topluluğu asbaşkanlığına, 2006’da başkanlığına seçilir. 1996-2004 yılları arasında Acta Orientalia adlı bilimsel derginin yayın kurulu başkanıdır. Bilimsel Çalışmaları Araştırma alanı Tibetçe, Moğolca, Çuvaşça ve Eski Macar Tarihi ile Eski Macarcanın Türk dilleriyle ilişkisi. Yurt tutuş öncesi Macar-Türk ilişkilerinin araştırılması ve Macar etnogeni ile devlet kurması konusunda önemli bilimsel sonuçlara ulaşır. Oryantalizmde yaptığı lehçe araştırmaları da dikkate değerdir. Tibetoloji alanında Tibet dili tarihinin temelini, Tibet lehçelerinin sistemini ve Çağdaş Tibetçenin sesbirimlerinin değişimini araştırır. Mongolistik alanında Dariganga lehçesi ve göçebe halkların halkbilimiyle uğraşır. Türkoloji araştırmalarında Çuvaş dili tarihi ve kaynakları ile Çuvaşçanın Türk dilleri arasındaki yerini inceler. Bunun yanı sıra Ana Türkçe dönemiyle ilgili rekonstrüksiyonlar da yapar. Üç yüz elliden fazla bilimsel yapıtın yazarı ya da yazarları arasındadır. Bunlardan yüzden fazlası ise yabancı dillerde yayımlanmıştır. Ailesi 1958 yılında evlenir. Eşi Nörolog Doç Dr. Éva Veres. İki çocuğu vardır. Oğlu Sosyolog Ákos Róna-Tas (University of California, San Diego), kızı Hematolog Dr. Ágnes Róna-Tas. Ödülleri * Kőrösi Csoma Sándor ödülü (1985) * Szent-Györgyi Albert ödülü (1992) * Alexander von Humboldt ödülü (1996) * Indiana Üniversitesi Altın Madalya (2001) * Klebelsberg Kunó ödülü (2001) * Macaristan Cumhuriyeti Liyakat Nişanı Şövalye Haçı (2003) * Türkiye Cumhuriyeti Liyakat Nişanı (2008) * Széchenyi ödülü (2012) Başlıca yapıtları * Nomádok nyomában (1961) * The Dariganga Dialect (1961) * Tibeto-Mongolica (1966) * Thar-pa chen-po (1967) * Epigraphica Bulgarica (1973) * A nyelvrokonság (1978) * Bevezetés a csuvas nyelv ismeretébe (1978) * Studies in Chuvash Etimology (1982) * Language and History (1986) * A csuvas nyelv vázlatos nyelvtana (1987) * An Introduction to Turkology (1991) * A magyarság korai története (1995) * A honfoglaló magyar nép (1996) * Hungarians and Europe in the Early Middle Ages (1999) * Spätformen des Zentralasiatischen Buddhismus (2005) * Kis magyar őstörténet (2007) * West Old Turkic - Turkic Loanwords in Hungarian (2011) (with Árpád Berta and László Károly) Macar dilbilimciler Macar oryantalistler

Kaynaklar

Vikipedi

András Róna-Tas

András Róna-Tas Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar