Aral Gölü

Kısaca: ARAL GÖLÜ Batı Türkistan’da Özbekistan ile Kazakistan arasındaki göl. Büyük kısmı Özbekistan’a dahildir. Asya’nın ikinci, dünyanın dördüncü büyük gölüdür. Yüzölçümü 64.500 kilometrekare ile 68.700 kilometrekare arasında değişir. Büyüklük sırasına göre; Hazar, Superior (Kuzey Amerika), Viktorya (Afrika) göllerinden sonra gelir. Jeolojik “Diluvyal devirde” Aral Gölünün yüzeyi daha yüksekte olup güney tarafından Hazar Denizi (gölü) ile bağlantısı vardı. Ka ...devamı ☟

Aral Gölü
Aral Gölü

Aral Gölü Haritası



Aral Gölü'nün 1985 yılındaki uydu görüntüsü
Aral Gölü'nün 1985 yılındaki uydu görüntüsü
Batı Türkistan’da Özbekistan ile Kazakistan arasındaki göl. Büyük kısmı Özbekistan’a dahildir. Asya’nın ikinci, dünyanın dördüncü büyük gölüdür. Yüzölçümü 64.500 kilometrekare ile 68.700 kilometrekare arasında değişir. Büyüklük sırasına göre; Hazar Denizi, Superior (Kuzey Amerika), Viktorya (Afrika) göllerinden sonra gelir.

Jeolojik “Diluvyal devirde” Aral Gölünün yüzeyi daha yüksekte olup güney tarafından Hazar Denizi (gölü) ile bağlantısı vardı. Karakum, Kızılkum ve Üstyurt çölleriyle çevrilidir. Gölün bulunduğu bölgede yazları çok sıcak geçen kurak bir iklim hüküm sürer. Akarsuların göle su taşımalarına rağmen buharlaşma, gelen sudan daha fazladır. Bu bakımdan göl gittikçe küçülmektedir.

En derin yeri 68 metrelik bir çukurdur. Geri kalan kısmının derinliği 20 metreyi geçmez. Gölün denizden yüksekliği 48, Hazar denizinden yüksekliği 78 metredir. Genişliği 228 ve uzunluğu 420 kilometredir. Tuzluluk derecesi düşüktür (% 0,0103).

Gölün batı kıyıları dik, doğu ve güney kıyıları düz ve yassı, kuzey kıyıları girintili çıkıntılıdır. Aral Gölüne Amuderya ve Siriderya nehirleri dökülür. Ayrıca etrafındaki yüksek dağların su kaynakları ile beslenir. Etrafı çöl olduğundan göl kenarında şehir yoktur. Göle Taşkent-Orenburg demiryolu yakındır.

Aral Gölünde irili ufaklı pekçok ada ve adacıklar vardır. Bol mikdarda balık bulunur. Bilhassa sazan balığı bakımından çok zengindir. “Hazar’ı Aral’a Birleştirme Projesi” üzerinde çalışılmaktadır. Bu projeye göre, Obi ırmağının suları Aral’a akıtılarak, Aral Gölü ile Hazar Denizi bir kanalla birleştirilmek istenmektedir.

Aral Gölü etrafında nüfus yoğunluğu azdır. Bunlar da Aral gölünde balıkçılıkla uğraşanlardır. Amuderya ve Siriderya nehirleri aşırı derecede alüvyon taşıdıklarından göl dolmakta ve küçülmektedir. Karadeniz-Hazar Denizi ve Aral Gölü birbirine yakın ve aynı çizgi üzerindedirler. Aral Gölü çevresi beş bin senelik bir devrede Türkler için mühim bir yerleşim merkezi olmuştur.

Aral Gölü'nün son durumu



Aral Gölü'nün 2005 yılındaki uydu görüntüsü
Aral Gölü'nün 2005 yılındaki uydu görüntüsü
Aral Gölü'nde çağımızın en büyük çevre felaketi yaşanmaktadır. Amuderya ve Siri Derya nehirleri Sovyetler Birliği'nin hatalı tarım alanları sulama politikası sebebiyle 1960'lı yıllardan beri gölü yeterince besleyememektedir. Sıcaklarında etkisiyle kuruyan göl alanı %80 oranında küçülmüştür. Göl suları 150 km içeri çekilmiş durumdadır.

Gölün küçülmesiyle birlikte suyunun tuz oranı artması da ilerlemektedir. Bu tuzlanmadan dolayı birçok balık türlerinin nesli tükenmiştir. Aral gölünün balıkçılarının ticari durumunu tekrar düzeltmek icin Hollandalı bir bilimcinin ilginç fikri üzerine Aral gölüne tuzlu su balık türleri yerleştirilmiştir. Şu an Aral balıkçilarının bazıları örneğin Kalkan balıgı avıyla geçinmektedir.

Bir gölün yokoluşu



Aral Gölünün günümüzdeki manzarası
Aral Gölünün günümüzdeki manzarası
Dünyanın 4. büyük gölü olarak bilinen Aral Gölü, son 50 yılda yüzde 90 küçülerek, yerini suların çekildiği bölümde oluşan, "dünyanın en genç çölü" Aralkum'a bırakıyor.

Sovyetler Birliği döneminde, Aral Gölü'nü besleyen Amuderya ve Sirderya ırmaklarının sularının pamuk tarlalarına akıtılması sonucu 1960'lı yıllardan bu yana kurumaya başlayan Aral Gölü, yüzde 90 oranda küçülerek ikiye bölünmüş ve eski kıyılarından 170 kilometreye kadar geri çekilmiş durumda bulunuyor.

1960 yılında 68 bin 900 kilometrekare yüzölçümü ve 1083 kilometreküp su hacmine sahip Aral Gölü'nün uzunluğu 426 kilometreyi, eni 284 kilometreyi, en derin noktası 68 metreyken, 2010'da gölün yüzölçümü 12 bin 100 kilometrekareye, su hacmi 110 kilometrekübe, en derin noktası ise 24 metreye düştü.

Eski Sovyetler Birliği'nin, 1960-1990 yıllarında Orta Asya'da pamuk üretimini artırmak amacıyla sulanan tarım arazilerini 4,5 milyon hektardan 7 milyon hektara çıkarması ve böylece göle dökülen ırmak sularının azalması sonucu, 2010 yılına gelindiğinde gölün çekildiği 54 bin kilometrekarelik alanda, tuzlu kum tabakalarıyla kaplı "dünyanın en genç çölü" Aralkum oluştu.

Uzmanlar, Aral Gölü çevresinden her sene rüzgarla birlikte uçan yaklaşık 100 milyon ton tuzlu kum tozları da bölgeyi büyük bir çevre felaketiyle karşı karşıya bıraktı.

Kazakistan ve Özbekistan'da yaklaşık 2 milyonluk nüfusun yaşadığı Aral Gölü havzasındaki çevre felaketiyle, halk arasında çeşitli hastalıklar yaygınlaştı, bebek ölümlerinde de artış oldu.

1960'lı yıllarda Aral Gölü'ünün kıyısındaki balıkçı kasabası Moynak'ta, tarım arazilerinin büyük oranda tuzlanması ve gölün kıyılarının yüzlerce kilometre geri çekilmesi yüzünden tarım ve balıkçılık zarar gördü, halkın bir bölümü ülkenin diğer bölgelerine göç etti.

Aral Gölü havzasında 1960'lı yıllarda 300'den fazla bitki, 35 kuş, 23 diğer hayvan türü, Özbekistan'da ender görülen bitki ve hayvan türlerinin yer aldığı "Kırmızı Kitap"ta kayıt altına alınmıştı. 1960'ta 34 balık türünün bulunduğu gölde o dönemde yılda ortalama 60 bin ton balık avlanırken, bugün balıkların hemen hemen tamamı yok oldu. Moynak'taki balık konservesi fabrikası ise terk edildi ve harabeye döndü. Gölün eski kıyısında kalan balıkçı tekneleri buraları gemi hurdalığına çevirdi. Suyun geri çekildiği alanlarda oluşan Aralkum Çölü'nde artık develer geziyor.

Gölün ortasında bulunan ve 1954-1990 yıllarında Sovyetler Birliği tarafından 40'a yakın biyolojik silahın denendiği Vozrojdenie (Diriliş) Adası, suların çekilmesiyle karayla tamamen birleşti.

Kaynaklar

Sabah Gazetesi İnternet Sitesi (Bir gölün yokoluşu bölümü)

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Aral Gölü Resimleri

Aral alabalığı
6 yıl önce

Aral alabalığı (Salmo trutta aralensis), Salmonidae familyasına ait bir alabalık alt türü. Sadece Aral gölü'nde bulunur, 1 metre uzunluğa ve 14 kilo ağırlığa...

Aral alabalığı, 1908, Actinopterygii, Alabalık, Alt tür, Animalia, Aral gölü, Bilimsel sınıflandırma, Chordate, Salmo, Salmonidae
Tektonik göller
3 yıl önce

tektonik göller: Hazar Gölü Aral Gölü Baykal Gölü Lut Gölü Tuz Gölü Issık Gölü Sapanca Gölü İznik Gölü Uluabat Gölü Manyas Gölü Simav gölü Beyşehir Gölü Eğirdir...

Tuz Gölü
3 yıl önce

Dünyadaki en büyük tuz gölleri sıralaması; Hazar Denizi, Aral Gölü, Baykal Gölü ve Büyük Tuz Gölü ki batı yarı kürede en büyüğüdür. Tuz gölleri en yüksek seviyesi...

Tuz Gölü, 1994, Aksaray, Ankara, Konya, Lut Gölü, Nisan, Peçenek Çayı, Türkiye, İç Anadolu Bölgesi, Şereflikoçhisar
Özbekistan coğrafyası
3 yıl önce

yataklarının Aral gölünden terse çevrilmesiyle o günden bu yana göl aşama aşama kuruyup yok olmuştur. Yaklaşık 12 metrelik su seviyesi düşüşü sonucu Aral gölü artık...

í–zbekistan coğrafyası, Afganistan, Coğrafi koordinat sistemi, Fransa, Kaliforniya, Kazakistan, Kırgızistan, Kırgızistan coğrafyası, Orta Asya, Tacikistan, Taslak
BALKAŞ GÖLÜ
3 yıl önce

Balkaş Gölü (eski Türkçe: Terinğ köl; Kazakça: Balqaş Kölı) Orta Asya’da bir göldür. Aral Gölü'nden sonra Orta Asya'nın en büyük ikinci gölüdür. 45°4′...

Balkaş Gölü, Balkaş Gölü
Aral (anlam ayrımı)
6 yıl önce

kuzeybatısında şehir düzeyinde bir yerleşim yeri. Aral - Kazakistan ve Özbekistan'a bağlı Karakalpakistan sınırları içinde olan göl. Aral - Bir alabalık çeşidi....

Hacimlerine göre en büyük göller listesi
6 yıl önce

Encyclopedia adlı ansiklopedidir. 1960'ta Aral Gölü 1.100 km³) su hacimi bakimdan dunyanin 12. büyüyk gölü idi. Fakat 2007'ye kadar kuruyarak eski hacminin...

Urmiye Gölü
3 yıl önce

Gölü (Farsça: دریاچه ارومیه), İran'ın kuzeybatısında, Batı Azerbaycan Eyaleti ile Doğu Azerbaycan Eyaleti arasında bulunan tektonik oluşumlu tuz gölü...

Urmiye Gölü, Batı Azerbaycan, Tebriz, İran