Aristarkhos
Kısaca: Sisamlı AristarkhosAristoteles'in ortak merkezli küreler sisteminin karmaşık olması ve gözlemleri yeterince açıklayamaması nedeniyle Sisamlı Aristarkhos (M.Ö. yaklaşık 310-230) yeni bir sistem kurma ihtiyacı duymuştur. ...devamı ☟
Aristoteles'in ortak merkezli küreler sisteminin karmaşık olması ve gözlemleri yeterince açıklayamaması nedeniyle Sisamlı Aristarkhos (M.Ö. yaklaşık 310-230) yeni bir sistem kurma ihtiyacı duymuştur. Ona göre, Güneş evrenin merkezinde bulunmakta ve Yer de dahil olmak üzere diğer gezegenler onun etrafında dairesel yörüngeler üzerinde dolanmaktadır. Daha sonra Nikola Kopernik (1473-1543) tarafından yeniden canlandırılan bu sistem, Hellenistik Dönem'de iki temel nedenden ötürü kabul görmemiştir:
1. Güneş'in her gün doğudan doğup batıdan battığını, Yer'in ise hiç hareket etmediğini duyumsuyoruz ve gözlemliyoruz. Şu halde, bunun aksini iddia etmek duyumlarımızla elde ettiğimiz bilgiyi yadsımak olacaktır.
2. Yer'in merkezde olduğu ortak merkezli küreler sistemi, duyumlarımıza ve sağduyuya uygun düşen Aristoteles fiziği tarafından desteklenmiş olduğu halde, Güneş merkezli sistem böyle bir destekten yoksun kalmıştır.
Aristarkhos'un zamanımıza kadar gelmiş olan Güneş ve Ay'ın Uzaklıkları ve Büyüklükleri adlı yapıtı, uzun yüzyıllar astronomların başvuru kitabı olarak kullanılmıştır. Burada öncelikle şu postülaların ileri sürüldüğü görülmektedir:
1. Ay ışığını Güneş'ten alır. 2. Yer, Ay küresinin merkezinde bulunur. 3. Yarımay zamanında, Ay'ın aydınlık yüzeyi ile karanlık yüzeyini ayıran düzlem gözden geçer. 4. Yarımay zamanında, Ay'ın Güneş'e olan uzaklığı 87 derecedir. 5. Yer'in gölgesi (tutulma döneminde) iki Ay çapına eşittir. 6. Ay'ın çapı 2 derecedir.
Bu temel postülalara dayanarak Aristarkos, ilkin iki yarımay arasındaki fasılayı ölçer ve 30 gün olarak bulur; buna göre Ay, 30 günde 3600 lik, 1 günde ise 120 lik yay kat etmektedir. Daha sonra ilk dördün ile son dördün arasında geçen süreyi ölçer ve bunu da 15,5 gün olarak bulur; yani Ay, MM1 yayını 15,5 günde (1860), M1M yayını ise 14,5 günde (1740) kateder. O halde MYG açısı 870, MGY açısı ise 30 'dir. Buradan yararlanarak şu sonuca ulaşır: eğer Yer-Ay uzaklığı (MY) 1 ise, YG yani Yer-Güneş uzaklığını, Yer-Ay uzaklığının 19 katı (YG=19xMY) olur.
Bu hesaplama yöntemi çok başarılı olmakla birlikte, verilerdeki yanlışlardan ötürü sonuç gerçek değerden çok farklı bulunmuştur. 87 derece olarak verilen açının gerçek değeri 89 derece 50 dakikadır. Bu veriye göre gerçek değer 400 Yer-Ay uzaklığına eşittir.
Bu konuda henüz görüş yok.