Boğazlıyan, Yozgat ilinin bir ilçesidir. İlçede, Türkiye`nin 25. şeker fabrikası olan bir şeker fabrikası vardır. İlçe; il topraklarının güneyinde yer almaktadır. Kuzeyde; Sarıkaya, kuzeybatıda; Şefaatli ve merkez ilçe, batıda; Yenifakılı, güneybatıda; Nevşehir ve güneyde ise; Kayseri ve Felahiye ile komşudur.
- Rakım: 1.050 metre
- Yüzölçümü: 2.129 kilometre²
- Nüfus: 67.184 (2000)
Fiziki Coğrafyası
İlçe, yer şekilleri bakımın dan hafif dalgalı düzlüklerin geniş yer kapladığı bir alandır. Dağlık arazi, ilçenin kenarlarında olup, kuzeyde Akdağ Karababa dağlarının deva mı sayılan Yazır Dağı (1683 metre), güneydoğuda; Keklicek (1369 metre) ve Akdağlar`ın uzantısı durumun daki çal Dağı (1750 metre) en önemli yükseltilerini oluşturmaktadır. Huriye, Eğri, Sırçalı, Danakıran, Kayseri sınırındaki Kurşunlu ve Nohutlu tepeleri ilçenin diğer engebeleridir. İlçenin kuzeybatısın da, geniş bir düzlük olan Boğazlıyan Ovası bulun maktadır. Çevredeki tepelerden inen dere ve çaylar, ovanın alüvyonlarla örtülmesine yol açmıştır. Ayrıca, vadi tabanlarında irili ufaklı küçük düzlükler de yer almıştır.İlçenin en önemli akarsuyu Delice Irmağının kaynaklarından birisi olan Boğazlıyan Çayı (Kozan Özü)`dır. Arsuz Özü, Kışla Deresi ve Yoğunhi sar Deresi`nin birleşmesinden oluşan akarsu, da ha sonra; Kanak çayı`nın önemli kollarından olan Karacaali Özü, ilçenin diğer akarsularıdır. İlçe sınırları içerisinde yer alan, Uzunlu ve Fehimli barajları, sulama amaçlı büyük göletlerdir. Ayrıca, Güren, Ömerli ve Yenipazar göletleri de, tarım arazilerinin sulanması için yapılmış olan önemli çalışmalardandır. Boğazlıyan`da, karasal iklim hakim olup, yazları, sıcak ve kurak, kışları; soğuk ve kar yağışlıdır. İiçe, ova kenarında kurulduğu için her yönden rüzgarın etkisine açıktır. Sert rüzgarlar; özellikle, kış mevsiminde sıcaklığın daha çok düşmesi ne yol açmaktadır. İlçe, Yozgat ili genelinde en az yağış alan yer olduğu için, yaygın doğal bitki örtüsü, bozkırlardır. İlçe sınırları içerisinde orman örtüsü yoktur ve dağlar çıplaktır. Ancak, dere ve çay kenarlarında ticari amaçla yetiştirilmiş söğüt ve kavak toplulukları yer almaktadır.
Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası
İlçede 2000 yılı genel nüfus tespitine göre 67.184 kişi yaşamaktadır. Halkın başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Uzunlu Barajı`ndan gelen sularla sulanan verimli Boğazlıyan Ovası önemli bir tarım alanıdır. Burda tahıl, patates, fasulye, yeşil mercimek, nohut, ayçiçeği üretilmektedir. Ayrıca, bir şeker fabrikasının pancar ihtiyacını karşılayabilecek oranda şekerpancarı üretimi yapılmaktadır. Geniş meralarda büyük koyun sürüleri beslenmektedir. Büyükbaş hayvanlarda suni tohumlama yoluyla yapılan ıslah çalışmalarında iyi sonuçlar alınmıştır. İlçede yağ ve peynir üretimi çoktur. Hayvancılığın gelişimine paralel olarak yem fabrikaları kurulmuştur.Kurtuluş Savaşında Boğazlıyan
Kurtuluş Savaşı`nda Boğazlıyan halkı T.B.M.M.`nin yanında yer almıştır. İstanbul Hükümetinin Şeyhülislam Dürrüzade Abdullah Efendiye yayınlattığı (11 Nisan 1920) Kuvay-i Milliye`nin ve T.B.B.M.`nin gayri meşru olduğu hakkında fetvaya karşı Ankara Müftüsü Rıfat Efendi`nin (Börekçi) öncülüğünde yayımlanan T.B.M.M. ve Kuvay-i Milliye`cilerin yasal ve dinen uygun, düşmanlara karşı mücadele ettiklerini ortaya koyan karşı fetvada 153 Anadolu Müftüsü ile birlikte Boğazlıyan Müftüsü Abdullah Efendi`ninde imzası vardır.Ayrıca T.B.M.M.`ne karşı Yozgat`ta Çapanoğulları İngilizlerin ve Osmanlı Hükümeti`nin teşviki ile isyan ettiğinden Boğazlıyan halkı yine T.B.M.M. nin yanında yer almıştır. Çapanoğlu isyancılarını (Halk arasında Pusadlar denir) Boğazlıyan`a sokmamak için silahlı mücadele edilmiş,bu çarpışmalar sırasında Molla Mehmet, Duran Kadı Mehmet, Cezayirli Mehmet (Hasan onbaşı) Efendiler şehit olmuşlardır.
23 Haziran 1920 Çapanoğulları isyanı Çerkez Ethem tarafından bastırıldıktan sonra Kılıç Ali Bey Boğazlıyan çevresinde eşkıyalık yapan isyancıları temizlemiştir.
Dış bağlantılar
} }
