Büyük Karıncayiyen

Kısaca: Vermilingua ...devamı ☟

Vermilingua | familya = Myrmecophagidae (Karıncayiyengiller) | cins = Myrmecophaga | cins_yazar = Linnaeus, 1758 | tür = M. tridactyla | ikili_ad = Myrmecophaga tridactyla | ikili_ad_yazar = Linnaeus, 1758 | sinonimler= Myrmecophaga jubata | harita = Giant Anteater area.png | harita_bilgi = Dağılımı
(mavi— yaşadığı bölgeler; turuncu— muhtemelen soyu tükenmiş olduğu bölgeler) }} Büyük karıncayiyen (Myrmecophaga tridactyla), Orta ve Güney Amerika'ya özgü büyük böcekyiyen bir memeli türüdür. Yaşayan dört karıncayiyen türünden biridir ve tembel hayvanlar ile birlikte Dişsiz memeliler takımında sınıflandırılır. Ağaçlarda yaşayabilen diğer karıncayiyen ve tembel hayvan türleri ile karşılaştırıldığında bu tür daha çok yerde yaşamaktadır. Evrimsel olarak dağılımında Güney Amerika'da savanların yayılması etkili olmuş olabilir. Boyu 182 ila 217cm ve ağırlığı erkeklerde 33 ila 41kg, dişilerde ise 27 ila 39kg arasında olan büyük karıncayiyen kendi familyası içinde en büyük türdür. Uzunca burnu, uzun tüylü kuyruğu, uzun ön pençeleri ve kıllarının kendine özgü renkleri ile kolayca ayırt edilebilir. Büyük karıncayiyen, aralarında savanlar ve yağmur ormanlarının da bulunduğu çeşitli doğal ortamlarda yaşar. Açık alanlarda beslenirken daha ağaçlık alanlarda da dinlenir. Asıl olarak uzun ön pençeleriyle topraktan kazıp çıkardığı karınca ve termitleri uzun ağzı ve yapışkan dili yardımıyla toplayarak beslenir. Birbirine geçen alanlarda yalnız olarak yaşarlar ancak ana-yavru ilişkisi sırasında, yetişkin erkekler arasında görülen saldırgan etkileşimler de ve çiftleşme dönemlerinde biraraya gelirler. Ana karıncayiyenler, yavruları sütten kesilene kadar onları sırtlarında taşır. Büyük karıncayiyen Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından soyunun tükenme riski yüksek olduğundan ötürü hassas türler arasında listelenmiştir. Daha önceden doğal olarak bulunduğu bazı bölgelerde, yerel olarak soyu tükenmiştir. Buralarda özel olarak koruma altındaki bölgelerde yaşamlarında devam edebilmektedirler. Belirgin dış özellikleri ve göze çarpan davranışları nedeniyle büyük karıncayiyen Kolomb öncesi Amerika kültürlerinin mit ve folklorunda bulunduğu gibi popüler kültürde de yer almaktadır. Taksonomi ve filogeni Büyük karıncayiyen türünün binominal adı Carl Linnaeus tarafından 1758 yılında verilmiştir. Cins adı olan Myrmecophaga Grekçe "karınca" anlamına gelen μύρμηξ ve "yemek" anlamına gelen φαγεῖν kelimelerinden türetilmiştir ve "karıncayiyen" demektir. Epitet adı olan tridactyla da yine Grekçe "üç" anlamına gelen τρία ve "parmak" anlamına gelen δάχτυλο kelimelerinden türetilmiştir ve "üç parmaklı" demektir. Epitet adı, ön ayakları dört parmaklı olan tamandualardan ayırmak için kullanılmıştır. Myrmecophaga jubata adı da sinonim olarak literatürde yer almıştır. Üç alt türe ayrılması önerilmiştir: M. t. tridactyla (Venezuela ve Guyanalardan Arjantin'in kuzeyine), M. t. centralis (Orta Amerika, Kolombiya'nın kuzeybatısı ve Ekvador'un kuzeyi) ve M. t. artata (Kolombiya'nın kuzeydoğusu ve Venezuela'nın kuzeybatısı). Büyük karıncayiyen, kısmen ağaçlarda yaşayan kuzey tamanduası ve güney tamanduası ile birlikte Karıncayiyengiller (Myrmecophagidae) familyasında sınıflandırılmıştır. Karıncayiyengiller familyası içinde bir tek Cyclopes didactylus türünü barındıran Cylopedidae familyası ile birlikte Vermilingua alt takımını oluşturur. Karıncayiyenler ve tembel hayvanlar dişsiz memeliler (Pilosa) takımını oluşturur ve zırhlı memeliler (Cingulata) takımı ile birlikte Xenarthra üst takımında sınıflandırılırlar. Dişsiz memeliler ve zırhlı memeliler takımları 65 milyon yıl önce, Tebeşir Dönemi'nin son kısmında ayrılmıştır. Karıncayiyenler ve tembel hayvanlar ise 55 milyon yıl önce, Paleosen ile Eosen dönemleri arasında birbirlerinden ayrışmışlardır. Cyclopes soyu 30 milyon yıl önce Oligosen'de ortaya çıkarken Myrmecophaga ve Tamandua soyları ise 10 milyon yıl önce Miyosen'in son kısmında ayrışmıştır. Karıncayiyenler Senozoik Çağ'ın büyük bölümünde o zamanlar bir ada-kıta olan Güney Amerika'da kalmış ve başka kıtalara yayılamamıştır. Yaklaşık üç milyon yıl önce Panama Kıstağı'nın oluşmasıyla birlikte karıncayiyengiller familyasındaki üç tür de Orta Amerika'ya yayılmıştır. Karıncayiyenlere ait fosil buluntuları çok azdır. Fosil buluntularının arasında Cyclopes didactylus türünün yakın akrabası olan Palaeomyrmidon cinsinin Pliyosen dönemine ait kalıntıları; Büyük karıncayiyen ve tamanduaların en yakın akrabası olan Protamandua cinsinin Miyosen dönemine ait kalıntıları ve Myrmecophaga cinsinin en yakın akrabası olan Neotamandua cinsinin kalıntıları sayılabilir. Protamandua, C. didactylustan daha büyük ama tamanduadan daha küçük yapılı iken daha büyük olan Neotamandua boy olarak tamandua ile büyük karıncayiyen arasındaydı. Protamanduanın ayakları karada ya da ağaçta yaşam için uyum sağlamamıştır ancak kuyruğu maymunlar gibi tutma özelliğine sahipti. Neotamanduanın kuyruğunda bu özellik yoktu ancak ayaklarının gelişimi tamandua ile büyük karıncayiyen arasındaydı. Büyük karıncayiyen, yaşayan karıncayiyen türleri arasında karada yaşamaya en çok uyum sağlamış olan türdür. Ataları ağaçta yaşamaya uyum sağlamış olabilir Gövde uzunluğu 182 ila 217cm. arasındadır. Erkeklerin ağırlığı 33 ila 41kg., dişilerin ağırlığı ise 27 ila 39kg. arasında değişir. Ucunda küçük ağzı ve burun delikleri bulunan boru şeklinde burnu kafasının büyük kısmını oluşturur. Gözleri ve kulakları görece küçüktür. Büyük karıncayiyenler, esaret altında 16 yıl kadar yaşayabilmektedir. Erişkin erkekler dişilere göre görece daha iri olmalarına ve başları ile boyunlarının daha geniş olmasında rağmen, dışarıdan bakarak cinsiyet tespiti kolay değildir. Erkeklerin penisi ve testisleri gövde içine çekili olarak rektum ile idrar kesesi arasında yer alır. Dişilerin koltuk altlarına yakın yerde yer alan bir çift meme bezi bulunur. Büyük karıncayiyenin kaburgaları geniştir. Epitet adına rağmen her ayağında beş parmağı bulunur. Ön ayağının dört parmağında pençe vardır ve özellikle ikinci ile üçüncü parmakları uzundur. Arka ayaklarda ise beş parmakta da kısa pençeler bulunur ve ayak tabanına basarak yürürler. Büyük karıncayiyen yaklaşık 33 °C'lık düşük bir vücut ısısına sahiptir.

Beslenme anatomisi

Büyük karıncayiyenin dişleri yoktur ve çene hareketleri kısıtlıdır. Ağzını açıp kapamak için, ucunda bir bağ doku ile birbirne bağlı olan alt çenenin iki yarısının dönme hareketini kullanır. Çene boşluğu, ince uzun dilin dışarı çıkabileceği kadar genişlikte bir boşluktan ibarettir. Tipik olarak 60cm. uzunluğunda olan dil Boru şeklindeki rostrum ve küçük ağız dilin yalnızca ileri geri hareket etmesine olanak verir. Beslenme sırasında dil yaklaşık dakikada 160 kere dışarı-içeri hareket eder. Bu hareketler büyük karıncayiyenin uzun ve esnek hiyoid aparatının tek kası tarafından sağlanır. Hayvan başının konumundan yararlanarak dili ile hedefine ulaşır. Tamamen dışarı çıktığında dil 45cm. uzaklığa erişebilir ki bu kafatasından daha uzun bir mesafedir. Buccinator kasları sayesinde diline yapışmış olan besinleri kaybetmeden dili geri çeker ve dili tekrar dışarı çıkarırken ağzını büzerek besinlerin dışarı kaçmasını engeller. Dil geri çekildiğinde orofarenkste hiyoid kasları sayesinde ve ikincil damakta tutulur ve nefes almayı engellenmez. Dilin geri çekilmesine sternohiyoid kas ile hiyoglossal kasın birleşmesinden oluşan ve hyoide bağlanmayan uzun sternoglossal kas yardımcı olur. Karıncayiyenler diğer memelilerden daha çok yutkunurlar, hatta sürekli yutkunma hareketi yaparlar denebilir. Büyük karıncayiyen, Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından bölgesel olarak soyunun tükenmesi nedeniyle korunmasız türler arasında listelenmiştir. Ayrıca Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme'nin EK II'sinde ticaretine sınırlamalar getirilmiştir. Toplam popülasyonu 2000 ile 2010 yılları arasında %30 azalmıştır. 1994 yılında Brezilya'da Emas Ulusal Parkında çıkan çalı yangınları sırasında 340 kadar karıncayiyen ölmüştür. Bu hayvan özellikle yavaş hareket yeteneği ve kolayca yanabilen kılları nedeniyle yangınlara karşı korumasızdır. Büyük karıncayiyen geniş bir alana dağılmıştır. Bazı popülasyonlar dengelidir ve Amazon ile Cerrado'da birçok koruma altına alınmış alanda bulunmaktadırlar. Bunun sebebi ormanlık alanların açık alanlardan serin günlerde daha sıcak, sıcak günlerde de daha serin olmasıdır. Büyük karıncayiyenler tipik olarak yoğun çalılıklar arasında dinlenir ancak serin günlerde uzun otlar arasında da dinlenirken görülebilirler. Uyumak için toprakta sığ bir çukur kazarlar. Hayvan uyurken kıvrılarak yatar ve kuyruğunu gövdesinin üzerine örter. Kuyruk hem vücut ısısını korumaya yarar hem de kamuflaj sağlar. Güneşli bir sabah günü rtam sıcaklığı 17 °C iken bir büyük karıncayiyenin kuyruğunu üzerine örtmeden uyuduğu gözlemlenmiştir. Bunun sebebibin güneş ışınlarından yararlanmak olduğu sanılmaktadır. Büyük karıncayiyenler iyi yüzerler ve geniş nehirleri geçebilirler. Aynı zamanda tırmanabildikleri de gözlemlenmiştir. Besin ararken ağaçlara ve termit yuvalarına tırmanabilmektedirler. Bir bireyin ayaklarının ucunda yükselip bir ağaç dalına tutunduğu gözlemlenmiştir.

Yaşam alanları

Büyük karıncayiyenlerin içinde yaşadıkları alanların büyüklüğü bölgeden bölgeye değişiklik gösterir. Brezilya'da Serra da Canastra Ulusal Parkında dişi büyük karıncayiyenlerin yaklaşsık 3,67 km2'lik alanlarda dolaştıkları gözlemlenirken erkeklerin dolaşma alanı yaklaşık 2,74 km2'dir. Brezilya'nın diğer bölgelerinde yaşam alanı büyüklüğü 9 km2'ye çıkabilmektedir. Venezuela'da yaşan büyük karıncayiyenlerin 25 km2'lik yaşam alanları olduğu kaydedilmiştir. Bireyler çoğunlukla tek olarak yaşar. Ancak yavrularını emziren dişiler ve dişilere kur yapan erkekler bir arada görülür. Büyük karıncayiyenler anal bezlerinden çıkan salgılarla varlıklarını, statülerini ve cinsel durumlarını bildirirler. Aynı zamanda ağaç kabuklarına bıraktıkları iz ve idrar yoluyla da diğer bireylere varlıklarını bildirirler. Birbirlerinin tükürüklerini koku yoluyla tanıyabilmektedirler. Serra da Canastra'da ise karıncayiyenler yağmurlu mevsimde karınca, kurak mevsimde ise termitlerle beslenirler. Etrafında açık su kaynağı yoksa karıncayiyen suya ulaşmak için toprağı kazar ve böylece diğer hayvanların kullanabilmesi için su kaynağı da oluşturmuş olur. Büyük karıncayiyenlerin ön pençeleri bir jaguarı öldürebilecek kadar tehlikelidir.

Üreme ve ebeveynlik

Büyük karıncayiyenler yıl boyunca çiftleşebilirler. Amazon ormanlarında yaşayan Brezilya Kızılderililerinden Kayapo halkı isim verme ve ergenliğe geçiş töreni sırasında aralarında büyük karıncayiyenin de olduğu çeşitli hayvan ve ruhların masklarını takar. Büyük karıncayiyen maskına dokunan kadınların ve bu maskı taktığı sırada tökezleyen erkeklerin öleceğine ya da önemli bir fiziksel rahatsızlık geçireceğine inanılır. Amerika kıtasının İspanyollar tarafından kolonileştirilmesi sırasında büyük karıncayiyen gösteri amacıyla Avrupa'ya götürülen yerel hayvanlardan biriydi. Başlarda Avrupalılar tüm karıncayiyenlerin dişi olduğunu ve üremek için uzun burunlarıyla çiftleştiklerini sanıyordu. Bu yanlış inanış doğabilimci Félix de Azara tarafından düzeltilmiştir. 20. yüzyılda, Salvador Dalí hayali olarak büyük karıncayiyenin "attan daha büyük boyutlara eriştiğini, aşırı derecede vahşi olduğunu, muhteşem bir kas gücüne sahip olduğunu ve çok korkutucu bir hayvan olduğunu" yazmıştır. Dalí El gran masturbador tarzı ile bir karıncayiyen deseni yapmıştır. Bu desen, insanların yaşam içindeki deneyimlerini "karıncayiyenin dilinin karıncalara sunduğu cazibe" ile kıyaslayan André Breton tarafından ex libris olarak kullanılmıştır. Max Fleischer tarafından 1940 yılında yapılan Ants in the Plants çizgi filminde kötü bir karıncayiyen ile savaşan bir karınca kolonisi konu alınmıştır. Tuhaf Savaş sırasında yayımlanan bu çizgi filmin Fransızların Majino Hattı'nı ima ettiği düşünülmektedir. Büyük karıncayiyen B.C. adlı çizgi romanda sık sık görülen bir karakterdir. Stephen King'in Kingdom Hospital adlı televizyon dizisinde Antubis karakteri ustura keskinliğinde dişleri olan karıncayiyen benzeri bir yaratık olarak gözükür. Açıklamalar Notlar

Dış bağlantılar

* The Online Anteater: Büyük Karıncayiyen hakkında bilgi, görsel, ilginç bilgiler *ARKive– Büyük karıncayiyen hakkında görseller. *Anteater, Sloth & Armadillo Specialist Group – Büyük Karıncayiyen Uzmanlık Grubu *Animal Diversity Web – Myrmecophaga tridactyla Büyük Karıncayiyen

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Karıncayiyengiller
6 yıl önce

karıncayiyen `--Myrmecophaginae |--Büyük karıncayiyen `--Tamandualar |--Kuzey Tamandua `--Güney Tamandua Bazı sınıflandırmalar'da küçük karıncayiyen Cyclopedidae...

Xenarthra
6 yıl önce

yaygındılar. Armadillo ve büyük karıncayiyen hem gece hem gündüz aktif olur ve yerde yaşar. Tembel hayvanlar ve diğer karıncayiyenler ağaçlarda yaşar ve gece...

Orta Amerika tapir kenesi
6 yıl önce

kene türüdür. Erginleri, tapir ve pekarilerde asalaktır. Ayrıca, büyük karıncayiyen, at ve sığırda da göründüğüne dair kayıtlar vardır. Larva ve nimflerinin...

Dikenli karıncayiyengiller
6 yıl önce

bölünen 4 türden oluşmaktadır: Kısa gagalı karıncayiyen (Tachyglossus) ve 3 türe bölünen Uzun gagalı karıncayiyen (Zaglossus) cinsi. Yayılımları sadece Avustralya...

Dikenli karıncayiyengiller, Taksokutu, Animalia, Avustralya, Bilimsel sınıflandırma, Chordata, Cins, Eteneliler, Etobur, Keseliler, Kirpigiller
Tek delikliler
3 yıl önce

familyası iki cinsten oluşur: Kısa gagalı karıncayiyen (Latince: Tachyglossus aculeatus) ve Uzun gagalı karıncayiyen (Latince: Zaglossus) cinsine ait 3 tür...

Tek delikliler, Taksokutu, Animalia, Arjantin, Avustralya, Bağırsak, Bilimsel sınıflandırma, Chordata, Dikenli karıncayiyengiller, Familya, Fosil
Yırtıcı keseliler
6 yıl önce

ve Tazmanya şeytanı familya'nın en çok tanılan mensublarıdır. Keseli karıncayiyen (Myrmecobius fasciatus) yalnız başına Myrmecobiidae familyasına konulur...

Kayman
3 yıl önce

anakondalardan korkarlar. Balıklar, kertenkeleler, omurgasızlar, domuz, kapibara, karıncayiyen ve diğer memlilerle beslenirler. Gözlüklü Kayman (Latince: Caiman crocodilus)...

Avustralya faunası
6 yıl önce

biri 51 üyeli Keseli sansargiller ve diğeri de tek temsilcisi Keseli karıncayiyen olan Myrmecobiidae olmak üzere 2 familya ile bu ülkede yaşamını sürdürmektedir...