Dinyeper-Karpatlar Taarruzu

Dinyeper-Karpat Taarruzu, 24 Aralık 1943 - 14 Nisan 1944 tarihleri arasında, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde 1,, 2., 3. ve 4 Ukrayna Cepheleri ile 1. Beyaz Rusya Cephesi tarafından yürütülen bir stratejik taarruz harekatıdır. Bu harekat, Alman Merkez ve Güney ordu gruplarına karşı, Ukrayna'nın tümünü ve Moldovya'yı Alman işgalinden geri almayı hedeflemektedir. Harekat, Kızıl Ordu kuvvetlerinin Polonya ve Romanya içlerine ulaşmalarını ve 18 Alman ve Romen tümenini imha etmelerini sağladı. Ayrıca 68 Alman ve Romen tümeni, bu muharebelerde kayıtlı güçlerinin yarısını yitirmiş oldular. Harekat öncesi 1943 yılının sonbaharındaki Dinyeper Taarruzu, Kızıl Ordu için Dinyeper'in sol - doğu- kıyılarının, aynı zamanda Ukrayna'nın kontrolünü sağlamıştı. Öte yandan Alman 17. Ordusu, Kırım'ı tahliye etmişti. Söz konusu harekat, Dinyeper'in karşı kıyısında birkaç köprübaşı oluşturulmasını da sağlamıştı. Bu köprübaşları, 1943 yılının Kasım ve Aralık aylarında, Dinyeper - Karpat Taarruzu'nun başlatıldığı bir dayanak noktası olmuştur. Bu ve bunu izleyen taarruzlar Aralık ayında da devam etmiş ve Alman cephe hatlarında birkaç büyük çıkıntının oluşmasına yol açmıştı. Bunlardan biri Kiev'in güneyinde Korsun merkezli, 1. ve 2. Ukrayna Cepheleri arasında kalan Korsun çıkıntısı, diğeri ise daha güneyde Krivoy Rog ve Nikopoli bölgesindekiydi. Hitler'in, Güney Ordular Grubu Komutanı Mareşal von Manstein'in karşı çıkmasına karşın dayattığı "geri çekilmek yok" politikası, Alman kuvvetlerini zayıf ve savunulması güç mevzileri elde tutmak zorunda bıraktı. Alman birlikleri, Hitler'in 51 sayılı "Führer Emri" nedeniyle ayrıca dezavantajlı durumdaydılar. Bu emir, Hitler'in generallerine Doğu Cephesi'nde esnek savunma izni vereceği anlamına geliyordu ama gerçekte, Doğu Cephesi komutanları için zor günlerin de habercisiydi. Kuzeybatı Avrupa'da beklenen Anglo-Amerikan çıkartmasını karşılamak için, cephelere gönderilebilecek tüm takviye kuvvetlerinin, Batı'ya aktarılacağı belliydi. Hitler'in birliklere, "bulunduğunuz yerde savaşın" dayatması, özellikle Ukrayna'da tavizsizdi. Krivoy Rog ve Nikopoli bölgesinin, maden kaynakları dolayısıyla savunulmasını istiyordu. Ayrıca Kırım'ın güçlü olarak tutulması da gerekiyordu. Hitler, bu bölgeden petrol rafineri bölgesi olan Ploieşti'ye yapılabilecek bir taarruzdan endişeliydi ve bu bölgenin kaybı, aynı zamanda Türkiye'yi, Müttefiklere katılmak konusunda teşvik edebilirdi. * Rovno-Lutsk Taarruzu (27 Ocak - 11 Şubat 1944) *

Nikopoli - Krivoy Rog Taarruzu

(30 Ocak - 29 Şubat 1944)

Jitomir–Berdiçev Taarruzu

Taarruz, 24 Aralık 1943 tarihinde, General Vatutin'in 1. Ukrayna Cephesi kuvvetlerinin, Kiev'in batı ve güneybatısı yönünde 4. Panzer Ordusu'na saldırısıyla başladı. 1. Ukrayna Cephesi'nin taarruz ekseni Jitomir–Berdiçev hattıdır. Mareşal von Manstein, 27 Aralık'ta birlikleri geri çekmek için Hitler'den izin istedi, fakat Hitler, bu talebi geri çevirdi. Ancak Koroston, 29 Aralık 1943 tarihinde, ardından Jitomir, 31 Aralık 1943 günü Kızıl Ordu birliklerinin eline geçti. Kuşatma altındaki Alman birliklerini imha etmek için toplamda 27 Sovyet tümeni görevlendirildi. Ancak karların erken erimeye başlaması nedeniyle Sovyet çabalarının etkinliği düştü.

Nikopoli - Krivoy Rog Taarruzu

Bu arada 3. Ukrayna Cephesi kuvvetleri, Paul Ludwig Ewald von Kleist komutasındaki A Ordu Grubu'na yönelen bir genel taarruz başlattı. Harekat, başlarda yavaş gelişti. STAVKA'nın Alman tarafını yanıltmaya yönelik önlemleri etkili oldu ve Kızıl Ordu'nun izleyen harekatları birçok Alman birliği için beklenmedik bir durum yarattı. 1. Ukrayna Cephesi Komutanlığı'na, General Vatutin'in ağır şekilde yaralanmasından sonra Mareşal Jukov atanmıştı. Mareşal Jukov, zaten planlanmış olan Proskurov - Çemovtsi Harekatı'nı başlattı. Harekat, yoğun bir hazırlık topçu ateşiyle başladı. General Konev'in 2. Ukrayna Cephesi, 1. Panzer Ordusu'nun geri çekilme hattını keserken 3. ve 4. Ukrayna Cepheleri'nin taarruzları hızla gelişti. General Hans-Valentin Hube komutasındaki 1. Panzer Ordusu, 28 Mart 1944 tarihinde tümüyle kuşatılmıştı. Bu kez başarılı oldu ve Hitler'in 51 sayılı emrinden sonra Batı Avrupa Cephesi'nden bir birliği, 2. Panzer Kolordusu'nu, Doğu Cephesi'ni takviye etmek üzere aktarılmış oldu.

Polesskoe Taarruzu

Bu arada güneyde, 3. Ukrayna Cephesi, Odessa ve Romanya yönetimindeki Transdinyester yönünde bir taarruz başlatmıştır. Sovyet 8. Muhafız Ordusu Komutanı General Vasiliy Çuykov ve 46. Ordu, 2 Nisan'da bir kar fırtınası içinden taarruz etti ve 6 Nisan 1944 günü Alman savunmasını Dinyester gerisine atarak nehri geçti ve Odessa'yı kuşattı. Odessa, 10 Nisan 1944 tarihinde Kızıl Ordu tarafından geri alındı ve Sovyet birlikleri Romanya yönünde ilerlemeye başladı. Sonuçları Harekat, Kırım Taarruzu'yla birlikte, Ukrayna'da konuşlanmış olan Romen birlikler açısından çok ağır kayıplara yol açmıştır. Uğranılan ağır kayıplar ve Sovyet birliklerinin Romanya sınırlarına yaklaşmış olması, Romanya liderleri için, Sovyetler Birliği ile gizli barış görüşmelerine başlamak yönünden birincil etken olmuştur. Taarruzların tamamlanmasının hemen ardından gizli görüşmeler başlamıştır.

Geri alınan arazi

Harekat sonunda Vinnitsya, Volin, Jitomir, Kiev, Kirovohrad, Rivne, Hmelnytski, Poltava Oblast'ları ve Moldova Kızıl Ordu tarafından geri alınmıştır. Bu bölgeler yaklaşık olarak toplam 204 bin kilometrekaredir.

Sonrası

Günümüzde harekatın, Batı tarihi açısından büyük bir zafer olarak tanımlanması çok yaygın bir bakış tarzı değildir. Savaştan sonra harekata katılmış olan bazı komutanlar gözden düşürüldü ve Stalin, konu hakkındaki birçok kaynağı ortadan kaldırdı. En azından Soğuk Savaş'ın sonuna kadar pek çok Batılı tarihçi, 1. Panzer Ordusu'nun durumu düzeltmedeki rolü gibi ufak bir Alman başarısını işlediler. Dip notlar Kaynaklar * Absolute War: Soviet Russia in the Second World War - Bellamy, Chris (2007). * Barbarossa: The Russian–German Conflict, 1941–1945 - Clark, Alan (1965). * Road to Berlin: Continuing the History of Stalin's War with Germany - Erickson, John R. (1983). * When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler - Glantz, David; House, Jonathan (1998). * The Second World War - Keegan, John(1989). * History of the Second World War - Liddell Hart, Basil (1970). * The World at Arms: The Reader's Digest Illustrated History of World War II - Pimlott, John (1989). * Russia at War, 1941 - 1945 - Werth, Alexander (1964). * The Great Crusade: A New Complete History of the Second World War - Willmott, H.P. (1989). * Stalingrad to Berlin: The German Defeat in the East - Ziemke, Earl F. (1968). * Nash, Douglas E. Hell's Gate: The Battle of the Cherkassy Pocket, January-February 1944 . Southbury, Connecticut: RZM Publishing, 2002. ISBN 0-9657584-3-5

Kaynaklar

Vikipedi

Dinyeper-Karpatlar Taarruzu