Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Dohány Sokağı Sinagogu

Kısaca: Dohány Sokağı Sinagogu (, ''bet hakneset hagadol şel budapeşt'') ya da diğer adlarıyla ''Büyük Sinagog'' veya ''Tabakgasse Sinagogu'', Budapeşte'nin 7. idari bölgesi olan Erzsébetváros'ta yer almaktadır. Avrupa'nın en büyük ve dünyanın beşinci büyük sinagogudur. 3000 sandalyeli tapınak Neolog Yahudiliği'nin merkezidir. ...devamı ☟

Dohány Sokağı Sinagogu (, bet hakneset hagadol şel budapeşt) ya da diğer adlarıyla Büyük Sinagog veya Tabakgasse Sinagogu, Budapeşte'nin 7. idari bölgesi olan Erzsébetváros'ta yer almaktadır. Avrupa'nın en büyük ve dünyanın beşinci büyük sinagogudur. 3000 sandalyeli tapınak Neolog Yahudiliği'nin merkezidir. 1854 ile 1859 yılları arasında Moor stiliyle inşa edilen sinagog, genelde Kuzey Afrika İslami ve ortaçağ İspanyası (Elhamra) motifleriyle dekore edilmiştir. Viyanalı mimar Ludwig Förster'in inancına göre, Yahudilere özgü bir mimari stil yoktur bu nedenle "İsrailoğullarının, başta Araplar olmak üzere akrabaları olan oryantal etnik grupların mimari stili kullanılmıştır". İç dizaynın bir bölümü Frigyes Feszl tarafından tasarlanmıştır. Dohány Sokağı Sinagogu sitesi'nde, Büyük Sinagog,

Kahramanların Tapınağı

, mezarlık, Holokost anıtı ve bir zamanlar Theodor Herzl'in doğduğu evin yer aldığı yerde bulunan

Yahudi Müzesi

yer alır. Şehir merkezinde yapraklarla kaplı olan Dohány Sokağı, bir zamanlar Budapeşte Getto'sunun sınırını oluşturduğundan kuvvetli ölçüde Holokost'u çağrıştırır. Tarihi Peşte Yahudi cemaati tarafından, Ludwig Förster'in planları doğrultusunda 1854-1859 yılları arasında konutsal alanda dikilen abidevi sinagogun 1492'si erkeklere ve 1472'si kadınlara ait olmak üzere 2964 sandalyesi bulunmaktadır. Avrupa'nın en büyüğü olan bu sinagog, Kudüs'teki Belz Büyük Synagogue ve Ger Bet Midraş, Ukrayna'daki Breslov Uman Sinagogu ve New York'taki Kehilas Yetev Lev D'Satmar'ın ardından dünyanın beşinci büyük sinagogudur. Tapınakta ilk ibadet 6 Eylül 1859'da gerçekleşti. Sinagog, Nasyonel Sosyalist yanlısı Macar Ok Haç Partisi tarafından 3 Şubat 1939'da bombalandı. Alman Radyosu tarafından üs ve II. Dünya Savaşı'nda ahır olarak kullanıldı. Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi işgali süresince hava saldırılarından hasar gören binaya en büyük zarar Budapeşte Muharebesi'nde geldi. Komünizm zamanında hasarlı yapı nüfusu azalan Yahudi cemaatinin tekrar dua evi halie geldi. 1991 yılında başlayan restorasyon çalışmaları 1998'de son buldu. Restorasyon, devletin yardımı ve özel bağışlarla finanse edildi. ==MimariDış Binanın boyu 75m, eni 27m'dir. Moor stiliyle inşa edilen sinagogda Bizans, Romantik ve Gotik unsurlar da bulunur. iki soğan-şekilli kubbe, 43m'lik ikiz sekizgen kulenin üzerinde bulunur. Giriş kapısının üzerinde gül renkli vitray vardır. Bazilikaya benzeyen bina üç geniş ve şehbetli döşenmiş koridordan ve iki balkondan oluşur. Kemer'de, Holokost'ta yıkılan sinagoglardan toplanmış Tora tomarları bulunur. New York'taki Manhattan Merkez Sinagogu, Dohány Sokağı Sinagogu'nun neredeyse bir kopyasıdır. 63 sesli ve 4 manuel org, 1996 yılında bir Alman şirketi olan Jehmlich Orgelbau Dresden GmbH tarafından yapılmıştır.

Onarım

1990'larda Macaristan'a demokrasinin geri gelmesiyle onarımlar başlayabilmiştir. 3 senelik yeniden yapılandırma programı, Macar Yahudi göçmen Estée Lauder'in verdiği 5 milyon dolarlık bağışla gerçekleşmiştir ve tadilat 1996'da tamamlanmıştır. ==Sinagog sitesiYahudi Müzesi

Yahudi Müzesi

, Dohany Sinagogu'nun yanında, Theodor Herzl'in klasik stilli iki katlı evinin bulunduğu yerde alır. Sinagogun mimari stiline sadık kalınarak 1930'da inşa edilen müze 1931'de ana binaya bağlanmıştır. Müzede, Pest Hevra Kadişa (Peşte Yahudi Defin Toplumu)'dan gelen kalıntılar Yahudi Dini ve

Tarihi

Koleksiyonu adı altında sergilenir; ayrıca Şabat ve Yüksek Bayramlarda kullanılan dini nesnelerin barındığı müzede bir de Holokost odası bulunur.

Kahramanların Tapınağı

Kahramanların Tapınağı

ve kemer altı, 250 sandalyesiyle kış günlerinde haftaiçi dualarında kullanılır ve 1931'de Dohany Sokağı Sinagogu'na bağlanmıştır.

Kahramanların Tapınağı

, Lázlo Vágó ve Ferenc Faragó tarafından tasaralanmış olup, I. Dünya Savaşı'nda ölen Macar Yahudilerine ithafen anıt mahiyetindedir.

Yahudi mezarlığı

Mezarlık,

Kahramanların Tapınağı

'nın arka bahçesinde yer alır;

Yahudi Müzesi

ve Dohany Sinagogu ile çevrelenmiştir. Yahudi geleneklerince mezarlıklar dua evlerinin yakınında bulunmamalıdır. Bu mezarlık, II. Dünya Savaşı'nın trajik tarihi olaylarının bir ürünüdür. 1944'de Dohany Sokağı Sinagogu Yahudi gettosunun bir parçasıydı ve birçok kişi için sığınak görevi gördü. 1944 ve 1945 kışlarında açlık ve soğuktan ölen iki binden fazla kişi sinagogun avlusuna gömülmüştür.

Raoul Wallenberg Holokostu Anma Parkı

Raoul Wallenberg Emlékpark (anıt parkı)'nda Macar Yahudi Şehitleri Anıtı bulunur; en az 400.000 Macar Yahudisi Nasyonel Sosyalistler tarafından öldürülmüştür. Imre Varga tarafından yapılan anıt ağlayan söğüte benzer ve her bir yaprağında kurbanların isimleri bulunur. Ayrıca başta Wallenberg olmak üzere, aralarında İsviçre Vizkonsülü Carl Lutz; aslen İtalyan olan fakat hileyle kendisini İspanyol konsül olarak gösterip 5000 Yahudi'nin hayatının kurtaran Giorgio Perlasca; 15.000 Yahudiyi kurtaran Vatikan Papalığının Budapeşte elçisi Başpiskopos Angelo Rotta ve onun on binlerce Macar Yahudisini kurtaran sekreteri Gennaro Verolino anısına Uluslararası Dürüstler anıtı bulunur. Ek bilgi Macarca'da Dohány tütün anlamına gelir. Theodor Herzl demeçlerinde ve Yahudi Ansiklopedisi, Dohany Sokağı Sinagogu için "Tütün Sinagogu" anlamına gelen Tabakgasse Sinagogu ismini kullanır. Yidiş dilinde ise Dohany Sinagogu'nun birebir karşılığı olan Tabak-Şul ismi kullanılır. Ayrıca bakınız *Ujpest Sinagogu *Leopoldstädter Tempel *Merkez Sinagogu Kaynakça ;Notlar ;Bibliyografi * * * * *

Dış

bağlantılar * Official Home page of the Synagogue in Hungarian (English, Hungarian) * * Official interactive 3D virtual tour using 360° panoramic images Photo by Csaba Legány * 360° interactive high resolution panoramic photo of the interiors of the Synagogue Photo by Hans von Weissenfluh * 360° high resolution panoramic photos of the interiors of the Synagogue Photo by Sandor Veress

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.