engelliler
Türkçe engelliler kelimesinin İngilizce karşılığı.n. disabled people
Engelli (mi?) Özürlü (mü?) Sakat (mı?):
Her biri farklı anlam ifade etse de, toplumun geneli tarafından aynı anlamdaynış gibi kullanılmaktadırlar. Oysa `sakat` kelimesi vücudunda hasta veya eksik bir uzuv/organ olma halini (yani fizyoanatomik bir durumu) ifade ederken, `engelli` kavramı, günlük yaşama dair temel (eğitim, ulaşım, erişim vb) planlamalar yapılırken (herkesin göz önüne alınmaması sonucu) sakatların mağdur duruma düşürülmesini ifade eder. Bir başka ifadeyle, herkesin kolayca yararlandığı (Negatif) haklardan (toplu ulaşım, eğitim, kamu binalarından/hizmetlerinden vb.) yararlanamama durumunda sakatlığın değil, engellenmişliğin/engelleyenin sorunsallaştırılması için `engelli` kavramı yaratılmıştır.Günümüz sosyal bilimlerinde konuyla ilgili iki temel bakış açısı vardır. Bunlardan biri Medikal Model, diğeri ise Sosyal Model`dir. Medikal Model, `sakatlığı olan bireye` ya da sakat kişinin yaşantısına değil, `sakatlığa` odaklanır. Yani sakatlığı daha en baştan sorun olarak ele alır ve sakatlığı düzeltmeye çalışır. Sosyal Model`de ise sakatlık hali ikinci plana itilerek, `çevresel, fiziksel, mekansal koşullar toplumsal tutumlarla birlikte bireyi engelli kılmaktadır` denir. Yani Sosyal Model sakatlığı değil, engellenme halini sorunsallaştırır ve o hali düzeltmeye çalışır. Bir anlamıyla Sosyal Model, Medikal Model`in antitezi gibidir.
Engellilerin yaşadığı sorunlara dikkat çekmek için 3 Aralık Dünya Engelliler Günü, 10-16 Mayıs da Türkiye Sakatlar Haftası olarak ilan edilmiştir.
Engelli Hakları/Hareketi
Engelli hakları kavramı engelli kişilerin yaşam kalitesini artırmayı amaçlar. Amerika`da 1970`lerde ortaya çıkıp başka ülkelere yayılan Bağımsız Yaşam (``Independent Living``) hareketi, engelli kişilerin kendileri hakkındaki imajlarını, örgütlenmelerini ve ülkelerinin toplumsal politikalarını etkilemiştir. Bu yönde mücadele veren bazı kişiler, sağlıklı pek çok kişinin de hayatlarının bir noktasında kaza, hastalık veya geç gelişen kalıtsal bir durumdan dolayı engelli duruma düşebileceğini hatırlatmak için "geçici olarak gücü kuvveti yerinde" (İngilizce ``temporarily able-bodied``) terimini kullanırlar.Kalkınmış ülkelerde engellilikle ilgili gündemde artık engellilerin bakımının mali boyutu değil, onların toplum hayatının her boyutuna katılıp katkıda bulunabilmesine olanak sağlama konusu vardır.
M.E.B. Özel Eğitim Kurumları
Milli Eğitim Bakanlığı, (tüm öğrencilerin birarada olduğu Karma Eğitim veren okulların yanı sıra) aşağıda temel başlıkları sıralanan kurumlarda özel eğitim ve rehabilitasyon hizmeti vermektedir.Bu kurumlarla ilgili tüm bilgilere ulaşmak için [1] tıklayabilirsiniz]
- - Görme Engelliler Okulları
- - İşitme Engelliler İlköğretim Okulları
- - İşitme Engelliler Meslek Liseleri
- - Ortopedik Engelliler İlköğretim Okulları
- - Ortopedik Engelliler Meslek Liseleri
- - Eğitilebilir Zihin Engelliler Okulları
- - Öğretilebilir Zihin Engelliler Okulları
- - Yetişkin Zihin Engelliler İş Eğitim Merkezleri
- - Otistik Çocuklar Eğitim Merkezleri
- - Kaynaştırma Okulları
- - Bilim ve Sanat Merkezleri (BİLSEM)
- - Hastane İlköğretim Okulları
- - Rehberlik ve Araştırma Merkezleri (RAM)
Türkiye]]`de Engelliler
Engellilerin engelsiz yaşama taleplerinin artması ve toplumun giderek bilinçlenmesine paralel olarak toplum hayatına katılmalarını kolaylaştıracak kanun, yönetmelik ve kurumlar çoğalıp gelişmektedir. Türkiye Sakatlar Derneği toplumu bilinçlendirmek ve bilgilendirmek üzere çalışan başlıca kuruluştur, sakat haklarına yönelik kanunların yürürlüğe girmesinde önemli rolü olmuştur. Bu kanunlardan bazıları şunlardır:- İş Kanunu, orta boy işletmelere, engelli işçilere uygun iş verme zorunluluğu getirir;
- İl Özel İdaresi Kanunu, özürlülerin oy kullanmasına yönelik kolaylıkları düzenler;
- 25369 sayılı yönetmelik, işyeri bina ve eklentilerinde alınacak sağlık ve güvenlik önlemlerini belirtir.
İstanbul`da Bakırköy ve Kadıköy yerel yönetimleri engellilere yönelik hizmetler sunmaktadır.
Türkiye Bedensel Engelliler Spor Federasyonu ve İşitme Engelliler Spor Federasyonu engellilerin spor faaliyetlerine katılmalarına önayak olan kuruluşlardır. Başkent Görme Engelliler Spor Kulübü ve Bursa Sağırlar Spor Kulübü Derneği de engellilerin spor faaliyetlerine olanak sağlayan kurumlar arasındadır.
Türkiye`de engellilere yardım amacıyla kurulmuş pek çok vakıf mevcuttur (Vakıf listesi).
Tıp
Tıpta fizik tedavi (fizyoterapi rehabilitasyon) sakatlıkların fiziksel yolla, ortopedi de cerrahi yolla tedavisiyle ilgilenir. Biyomedikal mühendisliğin ilgi alanlarından biri sakatlar için protez tasarımıdır. Engelli kişilerin yapamadıkları işleri yapmalarına olanak sağlayan cihazlar Destek teknolojisinin konusudur. Faaliyet terapisi (``occupational therapy``) engelli kişilere gündelik hayatlarını bağımsız bir şekilde yaşamaları için yetenekler kazandırır.Engel Türleri :
Engelliliğin çeşitli şekilleri olabilir. Bunlar arasında fiziksel engellilik, zihinsel engellilik, öğrenme engelliliği, gelişimsel engellilik, görünmeyen engellilik, gıda alerjisi sayılabilir. Dünya Sağlık Örgütü, hastalık ve sakatlığın sonuçlarını sınıflandırmak için 2001 yılında İşlevsellik, Sakatlık ve Sağlığın Uluslararası Sınıflandırması (``International Classification of Functioning, Disability and Health``) ile bu konuda standart bir dil oluşturup sağlık sorunlarını hem bireysel hem toplumsal düzeyde sınıflandırmaya başlamıştır.Fizyolojik Engelli
Genel hatlarıyla ele alınırsa 3 ana türde engellilik durumu söz konusudur. Ama tıbbi açıdan olay inceledendiği zaman vücudun bütünselliği anlamında bir engelin dolaylı olarak bir çok farklı ve değişik şekillerde bireye engeller oluşturduğu görünmektedir. Kişi doğuştan veya sonradan geçirdiği hastalık veya kaza nedeniyle vücut içerisinde yer alan hayati organların fonksiyon yetersizliği nedeniyle oluşan durumunda kişi fizyolojik olarak engelli olmaktadır.- Mobilite bozuklukları
- Solunum bozuklukları
- (çeşitli) organ yetmezliği ,, örnek ; böbrek yetmezliği
Psikolojik algı ve nörolojik-otokontrol engellilik durumları
Doğuştan veya sonra işitme veya görme engelli veya daha geniş kapsamda beyin ile ilgili algılama ve algıladığını doğru yorumlayamama durumları, algısal engellilik sınıfına girer.- Öğrenme Bozuklukları
- Dikkat yetersizlikleri/eksiklikleri
- Görme bozuklukları ; körlük
- İşitme bozuklukları ; sağırlık
- Duygusal algı bozuklukları ; nörolojik
- Sosyal bozukluklar ; algılananları yorumlayamama sorunları (psikolojik)
- ergenlik sürecinde yanlış dürtülenme ; (Psikolojik) hastalıklar
Fiziksel engelli
Teknik olarak vücut yaşam fonksiyonlarını fazla etkilemeyen el ayak gibi uzuv kaybı veya uzuv felçi gibi durumlarda fiziki hareket özgürlüğünün kısıtlandığı durumların genel olarak adlandırılmış engel kategorisidir.- Yürüme Engelli
- Ortopedik Engellilik
Ünlü engelliler
Engelli pek çok kişi gerekli desteğin sağlanması sayesinde topluma değerli katkılarda bulunmuştur.- ABD başkanı Franklin D. Roosevelt,
- Fizikçi Stephen Hawking,
- Müzisyen Stevie Wonder,
- Yazar ve siyasi eylemci Hellen Keller örnek verilebilir.
Malulen erken emeklilik :
Malulen emeklilik : http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5489.html (25. MADDE)Dış bağlantılar
- Engelliler.Biz Platformu
- Türkiye Sakatlar Derneği
- T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı
- T.C. Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu - Özürlülere Yönelik Hizmetler]
- Özveri dergisi
- 5378 sayılı Özürlüler yasası
- 4857 Sayılı İş Kanunu (30. madde)
- Sakatlara aylık bağlanmasına ilişkin 2022 sayılı kanun
- ``HayataDahiliz.Biz`` - Haber, Bilgi ve Destek Hizmeti
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce
misafir - 9 yıl önce