Türkçe Bilgi: Fotogrametri

Fotoğraflar yardımıyla harita yapılmasıdır. Fotoğrafik Harita İsviçreli tabiat bilgini M.A. Kappeler ilk olarak 1726 yılında çizilmiş iki perspektiften yararlanarak harita yapmıştır. Topoğrafik fotogrametrik harita Alman jeologlar tarafından ele alınmış ve geliştirilmiştir. 1874 yılında Alman W. Jordan Sahra vahası Dachel'de başarı ile kullanmış ve bilinmeyen bölgelerdeki keşif seyahatlerinde başarılı olacağını göstermiştir. 1880 yıllarında ise İtalyanlar Alplerde fotogrametrik çalışmalar yapmışlardır.

İlk hava fotogrametrik harita S. Finsterwalder tarafından 1903 yılında bataklık bir arazinin 2 balondan alınan fotoğrafı ile yapılmıştır. Hava fotoğrafının sistematik kullanılması ancak, Birinci Dünya Savaşı ile birlikte motorlu uçakların gelişmesi sayesinde ortaya çıkmıştır. 1915 yılında O. Messter'in seri ölçme kamerasının imali ve M. Gasser tarafından fonksiyonlu harita çizim aletini aynı yıllarda buluşu fotogrametriye teknik anlamda boyut kazandırmıştır. Fotogrametrideki gelişmeler 1923 yılında Carl Zeiss ve W. Baverrfeld'in Üniversal prezisyon aleti ve fotoğraf çekme tekniğinin gelişmesine paralel olarak artmaktadır. Mühendislik, orman, jeoloji, botanik, arkeoloji, buzullar, zoolojik araştırmalar, polisiye araştırmalar, rontgenoloji v.s. gibi birçok alanda kullanılan fotogrametri, özellikle kadastro ölçmelerinde Avrupa ülkelerinden; İsviçre, Fransa, Hollanda topraklarının büyük bölümünün ölçülmesini fotogrametri ile yapmış, Almanya ise 1:5000 ölçekli temel haritalarını fotogrametrik yolla tamamlamıştır.

Fotogrametri, tıp sahasında bile kullanılmasına rağmen, genellikle havadan ve uzaydan çekilen fotoğraflar yardımıyla arazinin incelenmesi manasında kullanılır. Çekilen özel filimler yardımıyle arazi üzerindeki ısı farkları kolayca tesbit edilebilir. Orman içinde gizlenmiş askeri bir birliğin yerini, toprak yüzeyine yakın maden yataklarını bunlar yardımıyla tesbit etmek imkanı vardır. Hatta özel renkli filmler sayesinde bitki hastalıklarının yayıldığı bölgeler bile tesbit edilebilir. Siyah-beyaz filmlerle çekilen fotoğraflardan, arazideki dere, tepe, yerleşim yerleri, tarım alanları, orman, otlak ve çıplak alanların büyüklükleri hakkında detaylı bilgi edinilebilir. Fotoğrafların üzerinde ölçme yapmak suretiyle bir tepenin yüksekliği, kapladığı alan ve hatta bölgelerin dağılış şekilleri anlaşılabilir. Çekilen fotoğraflar bütün araziyi örtecek şekildedir. Hatta arazi üzerindeki her nokta, en az iki fotoğraf üzerinde bulunur. Çünkü fotoğraf bir önceki fotoğrafın %60’ı tekrar çekilecek şekilde alınır. Bazen % 90’ı bile ikinci defa çekilirken, birinci şeridin % 30 kadarı tekrar çekilir. Gerçekte fotoğraflar tam düzgün çekilemez. Çünkü fotoğraf çeken bir uçak sağa sola sallanabilir veya bir hava boşluğuna rastlayınca irtifa kaybedebilir. Bu durumda fotoğrafın kapsadığı alan ve çekiş açısı değişebilir. Uçak pilotu, haritası yapılacak arazinin bütününün fotoğrafını çekmek için arazideki belirli nirengi noktalarından faydalanarak, bu mahzurları ortadan kaldırmaya çalışır. Hava fotoğraflarında bina, tepe gibi yerler, fotoğraf makinasına daha yakın olduğundan, buraların fotoğraf üzerindeki ölçeği vadi gibi yerlerden daha büyüktür. Bundan dolayı fotoğrafın ölçeği, bu ölçeklerin ortalaması alınarak tesbit edilir. Farklı açılardan çekilmiş iki hava fotoğrafı, özel aletler içine konup üstten ışık yakılırsa, fotoğrafların ortak kısımlarının görüntüsü üç boyutlu olur. Buna stereoskopik görüntü de denir. Bu görüntü üzerindeki dereler, yollar bir küçük tablo ile takip edilirse, tabloya bağlı bir kalem bu dere ve yolları kağıt üzerine çizer. Bundan hem savaşta hem de sulh zamanında çok faydalanılmaktadır.

Türkiye'de Fotogrametrik Çalışmalar hakkında detaylı bilgiye ulaşmak için; Modern Türk Haritacılığı'na tıklayınız.

Fotogrametri

Harita mühendisliği

ISPRS

Geomatik Mühendisliği

Muhammed Şahin

Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi

Genç Haritacılar Günleri

Mikail Arslan

Veziroğlu Yerleşkesi