Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Gábor Bethlen

Kısaca: Gábor Iktári Bethlen (1580-15 Kasım 1629, Gyulafehérvár, Erdel), Erdel (Transilvanya) prensi. Kutsal Roma-Germen imparatoru II. Ferdinand ile mücadelesi sırasında, Ağustos 1620-Aralık 1621 arasında Macaristan kralı unvanını taşımıştır. ...devamı ☟

Gábor Bethlen
Gábor Bethlen

Gábor Iktári Bethlen (1580-15 Kasım 1629, Gyulafehérvár, Erdel), Erdel (Transilvanya) prensi. Kutsal Roma-Germen imparatoru II. Ferdinand ile mücadelesi sırasında, Ağustos 1620-Aralık 1621 arasında Macaristan kralı unvanını taşımıştır. Kuzey Macaristan'ın tanınmış bir Protestan ailesinden geliyordu. Gençliğinde Prens Zsigmond Báthory'nin sarayına gönderildi. Daha sonra István Bocskay'ın Erdel tahtına geçmesine yardımcı oldu ve onun ardılı Gábor Báthory'yi destekledi. Ama Báthory ile görüş ayrılığına düştüğünden Osmanlılara sığınmak zorunda kaldı. Erdel'in bağlı olduğu Osmanlı padişahı I. Ahmed, Bethlen'e bir ordu ile birlikte Erdel prensi unvanını verdi.Báthory'nin yenilgiye uğraması üzerine, 1613'te Kolozsvar'da toplanan bir meclis tarafından prens ilan edildi.Erdel'de sanat ve bilimin ilerlemesine büyük katkısı oldu, Weissemberg (Karlsburg) Akademisi'ni kurdu. Otuz Yıl Savaşı (1618-1648) sırasında, Kutsal Roma-Germen imparatoru II. Ferdinand'ın 1618'deki Bohemya ayaklanmasıyla uğraşmasından yararlanarak, Kuzey Macaristan'ın büyük bölümünü ele geçirdi.Pozsony'yi (bugün Bratislava) aldı ve Aziz İstvan Tacı'na el koydu.Bethlenile Ferdinand arasındaki görüşmelerin çıkmaza girmesinden sonra, Besztercebánya'da toplanan meclis 20 Ağustos 1620'de Bethlen'i Macaristan kralı seçti. Ama Katolik Macar soylularının Protestan bir kralı hiçbir zaman kabul etmeyeceklerini gören Bethlen, taç giymeyi reddetti. Bu sırada Bethlen ve Ferdinand arasında savaş çıktı. Kış kralı olarak bilinen Friedrich'i destekleyen Bohemyalıların 1620'de yenilmesinden sonra Bethlen, Ferdinand ile barış imzaladı.Ertesi yıl tahttan vazgeçmeyi ve Aziz İstvan Tacı'nı geri vermeyi kabul etti.Buna karşılık II. Ferdinand da 1606 Viyana Antlaşması'nı yeniden onaylamaya ve Protestanların ibadet özgürlüğünü güvenceye bağlamaya razı oldu.Ayrıca ulusal meclisi en geç altı ay içinde toplamaya söz verdi. Bethlen, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu'na bağlı bir prens oldu ve Macaristan'ın kuzeydoğusundaki yedi kontluk kendisine bağlandı. Ama Bethlen, Ferdinand'ı Macaristan'dan kovma ve Protestan dostu Friedrich'in Bohemya tahtına yeniden oturmasını sağlama amacından vazgeçmedi.1623'te Ferdinand'a karşı yeniden savaşa girişti.Bohemya'da başarı kazandıysa da Protestan kuvvetlerinin Almanya'daki yenilgisinden sonra savaşı sürdüremedi.Bunu izleyen 1624 Viyana Antlaşması, ağırlıklı olarak, Ferdinand ile 1621'de yapılan antlaşma koşullarının yeniden onaylanması niteliğinde oldu. Bethlen bundan sonra Osmanlıları Macaristan'dan ve Avrupa'dan çıkarmayı amaçlayan bir doğu ittifakı tasarısıyla ilgilenmeye başladı. Ferdinand'dan yardım alma umuduyla onun kızlarından biriyle evlenmeye çalıştıysa da reddedildi.Bunun üzerine Alman prensleri ile birleşerek 1626'da Habsburg yönetimi altındaki Macaristan topraklarını yeniden işgal etti.Katoliklerin ve imparatorluğa bağlı orduların zaferleri karşısında 1626'da Bratislava Antlaşması'nı imzalamak zorunda kaldı. Bu antlaşmanın ardından Polonyalılar ve İsveç kralı II. Gustaf Adolf ile görüşmelerde bulundu; ama giderek bozulan sağlığı yeni bir askeri harekata girişmesine engel oldu.

Kaynaklar

Vikipedi