Hakkari Nüfus ve Sosyal Hayat
Kısaca: Nüfûsu: 1990 sayımına göre toplam nüfusu 172.479 olup, 71.099’u ilçelerde, 101. ...devamı ☟
Örf ve adetleri: Hakkari 640 senesinde hazret-i Ömer zamanında İslam orduları tarafından fethedilmiş ve 1054 senesinde Türkler yerleşmeye başlamıştır. 1534’te bölgeye hakim olan Osmanlı Devleti, Türk-İslam kültürünü yaymış ve daha önceki kültürler unutulmuştur. Hakkari’de hayvancılık ekonominin temeli olduğundan halkın çoğu senenin yarısını yaylalarda geçirir. “Zoma” denilen yazlıkta (yayla) hayvanlarını kırkar, yünlerini eğirir, peynir ve yağını yapar ve yaylada çadırlarda yaşar. Böylece bir nevi aşiret hayatı yaşanır.
Hakkari’nin kendine özel mahalli kıyafeti vardır. Erkekler en iyi cins yünden yapılmış desenli ve renkli “şeli şepik” giyerler. Üzerine şaldan kuşak bağlarlar. Kuzu yününden yapılmış “kerik” denilen cepken kullanırlar. Başa ise bir nevi sarık bağlanır. Ayağa yün çorap ve “sak” denilen püsküllü, renkli ve desenli tozluk giyilidir. Kışın keçi kılından yapılmış “reşik”, yazın ise tabanı lastik, kenarları örme yünden pabuç giyilir. Kadınlar, fistan denilen ayak bileklerine sarkan uzun entari giyerler. Baş ise puşi ile örtülür.
Mahalli yemekleri: Gulul, mertuğa, kıris, kepaye ve kutuldevktir. El sanatları: Kilim, kuşak ve elbise yapımında el sanatları çok meşhurdur.
Folklor: Hakkari ve çevresi mahalli oyunlar bakımından çok zengindir. Oyunlar az figürlüdür, çalgısız oynanır. Çalgının yerini birlikte söylenen ritmik sözler ve oyun havaları tutar. Oyunlar kalabalık ekipler halinde oynanır. Erkek ve kadınlar kendi aralarında oynarlar. Başlıca oyunlar Gülşeni Yargüzel, Gani Bergani, Hayşere, Şemu, Davato Güvey Paşa oluyor, Birani, Siri Kalep ve Basu’dur. Halk edebiyatı ve halk şairleri bakımından zengindir. Hakkari’de kız isteme, düğün, ölüm, doğum ve diğer sosyal münasebetlerde örf ve adetler devam etmektedir. Kayak sporu yaygındır.
Eğitim: Hakkari’de okur-yazar nisbeti henüz yüzde 50’nin altındadır. Sert iklim, kış şartları, yol durumu ve ekonomik şartlar sebebiyle okur-yazar nisbeti diğer illere nazaran azdır. İlde 13 anaokulu, 248 ilkokul, 10 ortaokul, 3 mesleki ve teknik ortaokul, 6 lise, 4 meslek ve teknik lise vardır (1993).
Yetişen meşhurlar: Beytüşşebap ilçesinin Güneykaya (Bate) köyünde doğup orada vefat eden (1417-1494) Divan ve Mevlid müellifi Molla Hüseyin; Çukurca ilçesinin Han köyünde doğup Doğubeyazıt’ta vefat eden ve adını taşıyan caminin yanında türbesi bulunan Memu-Zin ve Nevbahar isimli eserlerin sahibiAhmet Hani (Hani Baba); büyük velilerden Şemdinlili Seyyid Abdullah ve Seyyid Taha, Seyyid Abdülhakim Arvasi, şair Şahpattan Abdullah Bey; Şeyh Rıza ve Tahir Beydir.
Bu konuda henüz görüş yok.