1813-1823 yılları arasında Bağdat`ta yaşamış ve Kadiri dergahında eğitim görmüş bir mevlevidir. Irak`ta Süleymaniye`ye 8 km uzakta Karadağ kasabasında doğmuştur. Zamanın ünlü hoca ve alimlerinden eğitim görmüştür. 1804 yılında Medine`ye, dört yıl sonrada Hicri 1224 yılında Hindistan`ın Cihanabad şehrinde Şeyh Abdullah Dehlevi`nin yanına giderek Nakşibendi tarikatının eğitimine girmiştir. Burada Abdullah Dehlevi`den "irşad icazeti" alarak beş tarikatta halife olmuştur. (Nakşibendi, Kadiri, Sühreverdi, Kübrevi, Çeşti) Süleymaniye`ye geri dönüp iki yıl sonra Bağdat`a giderek yerleşir. Burada öğrencilerine tefsir, hadis, tasavvuf, fıkıh gibi çeşitli dersler verir. On yıl sonra müridleri ve halifeleriyle birlikte Şam`a yerleşir. 1827 yılında Şam`da veba hastalığından vefat etmiştir. Türbesi Şam`da Salihiye`de olup ziyarete açıktır.
Babası Pir Mikail´dir. Osmanlıya yakınlığı ile tanınır. Müslümanların birliğini Osmanlı Devleti`nin sağlıyacağı düsüncesindeydi. En büyük özelliği Medreselerinde eğitim dili olarak Osmanlıca, Arapça ve Farsça`nın yanında Kürtçeyi kullanmış olmasıdır. Bu nedenle Türkiyedeki Kürt hareketleri Bagdadi´yi önemli dini alimlerden biri olarak görmektedir.
İki temel inanç özelliği şeriata bağlılık ve Tasavvufta oldugunun tersine cerhi zikirden kaçınmak olarak özetleyebiliriz. Halifeleri aracılığıyla gerek Kuzey Irak´ta gerekse Şam, Kudüs, Bağdat ve Güneydoğu Anadolu`da binlerce müridi oldu. Sonradan "Mevlana" mahlasını aldı.
Kaynak
- Halidiye Risalesi (``Mevlana Halid-el Bağdadi``) Mevlana Halid Dizisi, Umran Yayınları, Hazırlayan: Yakup Çiçek, İstanbul, Ocak 1994, 328s.