Hazar Kağanlığı

Kısaca: Hazar Kağanlığı ya da kısaca Hazarlar (Yunanca: Χάζαροι, İbranice:כוזרים (Kuzarim), Tatarca: Xäzärlär, Arapça: خزر‎ (Hazar), Rusça:Хазары, Farsça: خزر, Latince: Gazari/Cosri/Gasani) 7. ve 11. yüzyıllar arasında Hazar Denizi'nin çevresinde; Van Gölü'nden, Karadeniz kıyılarından, Kiev'e; Aral Gölü'nden, Macaristan'a kadar olan geniş topraklarda hüküm sürmüş, Doğu Avrupa'da düzenli bir Türk devletidir. Hazar kelimesi, gez(mek) anlamına gelen kaz- kökünden türemiştir. ...devamı ☟

Hazar Kağanlığı
Hazar Kağanlığı

Hazar Kağanlığı, 7 ve 10. yüzyıllar arasında Karadeniz'in kuzey kıyıları, Kiev'e kadarki bugünkü Ukrayna toprakları, Hazar Denizi'nin kuzey ve kuzeybatısını kaplayan geniş topraklarda hüküm sürmüş olan[1] ve İbrahim Kafesoğlu'nun iddiasına göre Doğu Avrupa'da düzenli bir devlet kuran Türk devleti.[2] Hazar kelimesi, gez anlamına gelen kaz kökünden türemiştir.[3] Ka-zar; gezer yani serbest dolaşan, bir yere bağlı olmayan anlamına gelmektedir.[4][5] Hudūd al-'Ālam adlı esere göre, Hazar Kağanları Ansa' sülalesindendir[6] (bunun Batı Göktürk'ün Aşina olduğuna dair iddialar bulunmaktadır) ve Orta Asya'dan gelmişlerdir.[7][8] Hazarların bir süre Büyük Hun Devleti'ne bağlı kavimler arasında bulunmuş olmaları ihtimali vardır.[9] 586'dan sonraki Bizans kaynaklarında Hazarlar, "Türkler" olarak geçmektedir.[10]

İslamiyet'ten önce Türklerin tamamına yakını Tengrici olmasına rağmen Hazar Kağanı ve yönetim kademesindeki Türklerin çoğu, 740'lı yıllarda Museviliği benimsemiştir.[11] Birkaç akademisyen, Yahudileşmiş Hazarların birçok Doğu Avrupa ve Rus Yahudisinin ataları olduğunu düşünmektedir. Tüm bunların yanı sıra Hazarlar dini toleransın yaygın olduğu ve Paganizmin serbestçe yayıldığı bir toplumdu.[12]

10. yüzyılın başına kadar genişlemesini sürdüren ve Hazar Denizi'ne adını veren Hazarlar,[13] daha çok Halife Osman'ın başında bulunduğu İslam Devleti ve Sasanilerle savaştılar. Kağanlık doğudan gelen Peçenekler sebebiyle zayıfladı ve Kiev Knezliği tarafından yıkıldı.

Hazarlar'ın etnik kökeni hakkında kesin bir kanıt olmamakla beraber bu konuda araştırma yapmış bazı SSCB'li tarihçilere göre, Kuzey Kafkasya'nın yerli halklarından biridir. D.M. Dunlop ve P.B. Golden adlı araştırmacılarsa Hazarların, Tiele veya Uygur soyundan geldiğini kabul etmektedirler.[14] Fransız araştırmacı tarihçi René Grousset, Hazarlar'ın Rouran Kağanlığı'nın iktidalarının Göktürkler tarafından elegeçirilmesi sonucunda batıya göçeden Türki halklardan biri olduğunu öne sürmektedir[15]. El-Mesudi'ye göre, Hazarlar, Sabar Türkleri'nin devamıdır ve "Hazar" adıyla Bizanslı ile İranlılar tarafından tanınmışlardır, fakat aynı zamanda "Türk" olarak da anılmışlardır. D. M. Dunlop, Çin kaynaklarında "T'u-küe Ho-sa-K'o-sa" (突厥可薩部)[16] adı ile zikredildiğini ortaya çıkarmışsa da[17] Peter Golden, Hazarlar ile Uygurlar arasında bir bağlantı kurmanın mümkün olmadığını ve gerçek bağlantının Ogurlar arasında var olduğunu belirterek Dunlop'a karşı çıkmıştır.[18] Bazı bilim adamlarına göre "Hazar" adı "gezgin" anlamına gelen -kaz kökü ve "adam" anlamına gelen er ekinden türetilmiştir.[19] Eski Rus kayıtlarında Hazarlar "Beyaz Ugriler", Macarlar da "Kara Ugriler" olarak anılmaktaydı.[20] Yunan tarihçi Theophanes kayıtlarında, Hazarları "doğudan gelen Türkler" olarak ifade eder.[21] Hazarca'nın, eski Türk dili ve Uygurca'nın etkisinde kalmış, Hunca ve Bolgarca gibi Türk lehçelerinin Oğur öbeğine bağlı bir lehçe olduğu görüşünde birleşen araştırmacılar da vardır. Hazarların çağdaşı olan Arap seyyah ve coğrafyacı İbn Havkal ve İstahri, Hazar ismini; ne bir milletin, ne de bir halkın ismi olduğunu belirtip sadece başkenti İtil olan ülkeye verilen isim olarak nitelemişlerdir.[22][23] Hayfa Üniversitesi'nden Dr. Simon Kraiz, Dimitri Vasilyev'in bulgularına dayanarak, Eylül 2008'de Hazarlardan kalma Samosdelka köyünde bulunan yazılarda Hazarların; Ruslar, Gürcüler, Ermeniler ve diğer milletler hakkında birçok yazı yazdığını keşfedildiğini belirtmiştir. Buna rağmen Hazarlar, kendileri hakkında neredeyse hiçbir şey yazmamışlardır.[24]

Hazarları; Ak-Hazarlar.[25] ve Kara-Hazarlar olarak ikiye ayıran İstahri, Ak-Hazarların çarpıcı bir yakışıklılığa, mavi göze ve kırmızımsı bir saça sahip olduklarını; bunun yanında Kara-Hazarların sihayımsı derilli bir çeşit kızılderili olduğunu ileri sürer.[26] Bunula birlikte, bilim adamları bunun bir ırk ayrımı değil, sosyal bir sınıflandırma olduğu konusunda fikir birliği içerisindelerdir. Buna göre, Kara Hazarlar aşağı tabaka, Ak Hazarlar ie soylular sınıfı ve kraliyet mensuplarıdır.[27]

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Kağanlık
3 yıl önce

toplumlarında benimsenmiştir. Göktürk Kağanlığı Batı Göktürk Kağanlığı Avarlar Uygur Kağanlığı Karahanlılar Hazar Kağanlığı Babür İmparatorluğu Kırım Hanlığı...

Hazar-Arap ilişkileri
3 yıl önce

etmişlerdir. Hazar Yazışmaları Hazarlar Hazar Kağanlığı Türk-Arap İlişkileri Hazar-Bizans ilişkileri Mikhail İllarionoviç Artamonov. Hazar Tarihi (çev. A. Batur)...

Bihar (Hazar)
6 yıl önce

yıllar boyunca Hazar Kağanlığı'nın kağanı. Ermeni kaynaklarında Viharos veya Virhor adlarıyla yer almaktadır. Araplar karşısında Hazarlar ve Bizanslıların...

Georgius Tzul
6 yıl önce

Georgius Tzul, Hazar Kağanlığı'nın son kağanı. 1016'ya kadar kağan olarak kalmıştır ve sonrasında ise, Hazar Kağanlığı yıkılmıştır. Georgius ise, bir...

Hazar Yazışmaları
6 yıl önce

Hazar Yazışmaları, 950'ler veya 960'larda, Córdoba halifesi III. Abdurrahman'ın dışişlerinden sorumlu sekreteri Hasday bin Şaprut ile Hazar kağanı Yosef...

Doğu Göktürk Kağanlığı
3 yıl önce

Doğu Göktürk Kağanlığı (Çince: 東突厥汗國), 582-630 yılları arası varlığını sürdüren tarihi Türk devleti. 582 yılında bölünen Göktürk Kağanlığı'nın doğu kısmıdır...

Doğu Göktürk Kağanlığı, Türk tarihi, 600, Afşar Hanedanı, Ak Hun İmparatorluğu, Akkoyunlular, Altın Orda, Anadolu, Anadolu Beylikleri, Anadolu Selçuklu, Astrahan Hanlığı
Hazarca
3 yıl önce

"Hazarlar md." İslam Ansiklopedisi, Cilt V, İstanbul, sf. 408 ^ Tarihteki Türk Devletleri, Haz: Doç Dr. Anıl Çeçen, Milliyet Yayınları Hazar Kağanlığı...

Hazarca, Afşarca, Altay dili, Argu grubu, Ayni dili, Azerice, Baraba dili, Batı Yugurca, Başkurtça, Dolganca, Eski Türkçe
Batı Göktürk Kağanlığı
3 yıl önce

Batı Göktürk Kağanlığı, (Çince: 西突厥汗國) Göktürk Kağanlığı'nın 582 yılında ikiye ayrılmasıyla bu ülkenin batısında Tardu tarafından kurulan tarihi Türk...

Batı Göktürk Kağanlığı, Türk tarihi, 600, Afşar Hanedanı, Ak Hun İmparatorluğu, Akkoyunlular, Altın Orda, Anadolu, Anadolu Beylikleri, Anadolu Selçuklu, Astrahan Hanlığı