Türkçe Bilgi: Iannis Xenakis

Iannis Xenakis, (Yunanca: Ιάννης Ξενάκης, Yannis Ksenakis, d. 29 Mayıs 1922, Brăila, Romanya - ö. 4 Şubat 2001, Paris, Fransa), Yunan asıllı Fransız besteci, müzik kuramcısı, mimar ve matematikçi. Bilgisayar kullanılarak yazılan, matematiksel olasılık sistemlerine dayalı bir müzik türü olan musique stochastique'in yaratıcısıdır. Yunan asıllı varlıklı bir ailenin oğluydu. 1932'de Romanya'dan Yunanistan'a taşındı. II. Dünya Savaşı sırasında Yunan direniş hareketinin saflarında savaşırken bir gözünü kaybetti. 1947'de Atina'daki politeknik enstitüsünden mezun olduktan sonra, siyasal etkinlikleri nedeniyle sürgüne gönderildi. Yerleştiği Paris'te 12 yıl mimar Le Corbusier ile birlikte çalıştı. Bu arada 1958 Brüksel Dünya Fuarı'nda Philips Pavyonu'nun tasarımını yaptı. 1950'lerde ayrıca beste çalışmalarına yönelerek Darius Milhaud'dan ve Paris Konservatuarı'nda Olivier Messiaen'dan kompozisyon dersleri aldı (1950-62). 1954'te Métastasis (Başkalaşım) adlı bestesiyle musique stochastique alanındaki denemelerine başladı. Geliştirdiği mantıksal teknikleri "La Crise de la musique sérielle" (1955; Seriyal Müziğin Bunalımı) adlı makalesinde ortaya koydu. Buna göre, çoğunlukla standart çalgılarda yorumcular, özel olarak hazırlanmış bir nota yazım sistemi aracılığıyla, bestecinin yazdığı programlar temelinde bir bilgisayarda belirlenen sesleri elde edeceklerdi. Xenakis 21 çalgı için Achorripsis (1958) adlı çalışmasının ardından kompozisyonun asgari kurallarını formüle etmeye yöneldi. Bu kuralları ST/10-1.080262 başlığıyla ifade edilen bu yapıtının bilgisayar programında daha da genişletti; bu başlıktaki simgeler yapıtının stochastique türde olduğunu, 10 çalgı için kendisinin ilk yapıtı olduğunu ve programın 8 Şubat 1962'de hazır duruma geldiğini gösteriyordu. Aralarında yaylı çalgılar dörtlüsü için ST/4-1.080262, 10 çalgı için Atrées (Hommage à Blaise Pascal) (Ocaklar Pascal'a Saygı) ve 4 çalgı için Morisma-Amorisma'nın da bulunduğu birçok başka bestesi gene aynı programa dayanıyordu. Xenakis bu yapıtlarında nota dizimi, enstrümantasyon, perde, süre ve gürlüğü denetlemek için bir IBM 7090 bilisayarından yararlandı. Bu yapıtlar çalgıcılara doğaçlama özgürlüğü tanımıyordu, ama sonuçta akıcı, pürüzsüz ve doğal sesler elde edilmesine yol açıyordu. Fransız yurttaşlığına kabul edilen ve Paris Çağdaş Müzik Çalgı Topluluğu ile uzun, verimli bir işbirliği sürdüren Xenakis'in oda toplulukları için yazdığı yapıtlar sık sık yorumlandı ve plağa alındı. 1966'da Matematiksel ve Otomatik Müzik Okulu'nu da kuran Xenakis'in öbür yapıtları arasında çocuk korosu ve orkestra için Polla ta dhina (1962), 16 üfleme çalgı için Akrata (1964-65) ile koro ve orkestra için Cendrées (1974) sayılabilir. Dış Bağlantılar * xenakis.musicportal.gr Müzik ve Akustik Araştırmaları Enstitüsü, Atina (Yunanistan)

Kaynaklar

Vikipedi

Iannis Xenakis

Kaynaklar

Diamanda Galás

Modernist besteciler listesi

Pascal Dusapin

Alexandre Desplat

4 Şubat

Mehmet Kerim Okanşar

29 Mayıs

2001

Iannis Xenakis

Iannis Xenakis Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Diamanda Galás

Modernist besteciler listesi

Pascal Dusapin

Alexandre Desplat

4 Şubat

Mehmet Kerim Okanşar

29 Mayıs

2001