Türkçe Bilgi: imaret

İmaret, Osmanli Devleti'nde yer alan hayir kurumlarindan biri. İslam ülkelerinde, özellikle de Osmanlı Devleti zamanında medrese talebelerine, fakirlere ve her isteyene Allahü tealanın rızası için bedava yiyecek dağıtmak üzere kurulmuş aşevleri. İlk zamanlarda birçok hayır işinin yapıldığı bir kurum olan imaretler, sonraları sadece yiyecek dağıtılan yerler haline gelmiştir. Ayrıca her imaretin, sanat tarihi bakımından da bir değeri vardır. Fakir ve muhtaçlara yemek yedirilen ve yemek dagitilan yerlere imaret denilmistir, imaret; mamur etmek, senlendirmek, mamurluk, hayir için fakirlere yemek verilen yer manasinadir. Imar edilen her türlü yapi veya külliye için de bu tabirin kullanildigi görülmektedir. Sonradan asevi,ashane denilen imaretler; umumiyetle bir külliye meydana getiren cami, medrese, darüssifa gibi bölümlerden biri olmustur. Bir imaretten, medrese talebeleri, cami ve hayratta vazi feli olanlar,fakir ve misafirler istifade ederler ve günde dörtbes bin kisiye ögle ve aksam yemegi verilirdi.

Imaret, ilk defa asr-i saadette kurulmustur. Medineli Ensar ile Muhacirlerin fakirleri Mescid-i Nebi yanindaki Suffa denilen büyük çardak altinda yasarlar, ilim ögrenmek ve ögretmekle ugrasirlardi, Ömürlerinin çogu, Resulullah ile birlikte ilim ögrenmekle, cihad etmekle geçerdi. Bunlara Eshab-i suffa denirdi. Sayilari degisirdi. Çok zaman yetmis kisi olup, arttigi da olurdu. Bunlardan baska diger eshabin çogu zengindi, Imaret müessesesi, Eshab-i kiram tarafindan baslatilan daha sonralari da çok parlak devirler geçiren bir hayir kurulusudur. Bu müesseseler dört halife, Emeviler, Abbasiler, Selçuklular devirlerinde devam ederek Osmanlilara geçen müesseselerdendir.

Cami, hastahane, kervansaray, köprü, han, hamam ve çesme gibi içtimai müesseselerden biri de imaretler olup, bunlarin cemiyete ne kadar hayirli olduklari yakin zamanlara kadar görülmüstür. Kuslari himaye ve onlarin kisin kar yagdigi zamanlarda bile yiyeceklerini ve yaz sicaklarinda içecekleri suyu te'mine kadar sefkat gösteren ecdadimizin, medreselerde okuyan talebelerle yolculara, muhtaç ve kimsesizlere ne kadar merhametli ve müsfik davrandiklari belli olmaktadir. Nitekim bugün eski vakif ve arazi tahrir defterlerinden Osmanli Devleti dahilinde binlerce imaretin faaliyet halinde oldugu görülmektedir. Osmanli Devleti, hakimiyeti altinda bulunan yerlerde ilmi müesseselerin yanisira sosyal müesseselerin yapimina da büyük önem vermekteydi. Bu sosyal müesseseler (imaretler)'in muhafaza ve devamini saglamak için de çevrelerinde han, hamam ve dükkan gibi yerler yaptirilarak, gelirleri bunlara birakilirdi. Yine yeni fethedilen yerlerde yapilan imaretlere bir çok köyün malikane hisseleri vakif olarak veriliyordu. Diger bütün sosyal müesseselerde oldugu gibi, imaretlere verilen vakif gelirleri de evkaf defterlerinde kaydedilmistir. Mesela istanbul'da Bayezid imaretinin yillik geliri 9 milyon akçe idi. Yine Fatih Camii ve imaretini yasatmak için Fatih Sultan Mehmed,istanbul'un çesitli semtlerinde; 1130 ev, 2466 dükkan, 3 han, 54 degirmen, 14 Hamam, 9 bahçe gelirini vakf etmisti.

Osmanlilarda ilk imareti 1336' da kuran Orhan Gazi, müessesesinin açilisini yaparak fakirlere bizzat, yemek dagitti. Osmanlilarin son zamanlarina kadar devam eden bu müesseselerin yerine sonradan asevleri kuruldu.

Iznik ve Bursa'da padisahlar ile hayirsever zengin kimselerin kurdugu imaretler yirmi dörde ulasmisti. Anadolu ve Rumeli gibi bir çok yer ile; istanbul, Ankara, Edirne, Manisa, Amasya, Kayseri, Erzurum, Filibe, Selanik, Bolayir, Gelibolu ve daha bunun gibi bir çok yerde imaretler vardi. Bunlar misafirlere, medreselerde okuyan talebelere ve fakir halka en büyük destekdi. Imaretlerde verilen yemeklerin derecesi, onu besleyen vakfin veya sahsin zenginligine göre degisirdi. Günde iki ögün yemek verilecegi, mübarek gecelerde helva yapilip dagitilacagi ve vakif sahibinin ruhuna Kur'an-i kerim okunacagi vakfiyelere sart olarak konurdu. Mütevelli hey'eti bu hükümlere uymaya mecburdu, imaretlerin yaptiklari hayirli isler arasinda bir kisim kimsesiz çocuklarin yetistirilmesi isini üzerine alarak hayatlarini kazanacak bir çaga gelinceye kadar yetimlere maas baglanmasi da vardi. Nitekim Ayasofya vakfindan 200, Edirne' deki sultan ikinci Murad vakfindan 40 ve Fatih imareti vakfindan 250 yetime maas baglanmisti. Bu yetimlerin seçilmesi isi ile istanbul kadisi mesgul olmakta ve her türlü isler kadi siciline geçirilmekteydi.

Imaretlerin vakfiyelerinde vakfin idaresinin kimler elinde ve nasil olacagi da belirtiliyordu. Buna göre vakifla alakali bütün vazifeliler sene sonunda adeta bir umumi hey'et halinde toplanarak vakfiyeyi beraberce okumakta ve sene içinde her sartin yerine getirilip getirilmedigini müzakere etmekteydiler.

Imaretler bir tek yapi olabildigi gibi, külliye halinde teskil edilenleri de vardi. On altinci asra kadar tek yapi halinde olanlar meshurdu. Bu asirdan sonra daha çok külliye halinde olanlara rastlaniyordu. Imarethane binalan, Türk mimari geleneklerine uygun planlara sahib olarak yapilir, iki yaninda bitisik birer misafirhane ile ortada namaz kilacak yeri bulunurdu. Misafirhane odalarinin içinde birer ocak ile disariya açilan kapilari vardi. Ortada bulunan namaz kilma yerinin genellikle yüksek bir kulesi bulunur, kule üzerindeki aydinlatma feneri ile sadirvan ve iç bölmeler aydinlatilirdi.

Fatih Sultan Mehmed Han'in cami, medrese ve darüssifa ile beraber yaptirdigi imarette, günde iki defa yemek piser ve medrese talebeleriyle hastahane ve kütüphane me'murlari ile külliyenin bütün hizmetlileri, misafirler ve fakirler olmak üzere, her ögünde bin kisi yemek yerdi. Bütün istanbul'daki imaretlerde bu sirada otuz binin üzerinde kisiye yemek verilirdi. Imarette hizmetlerin muntazam yürütülmesi için kafi derecede idareci, me'mur ve hizmetçi vazifelendirilmisti. Fatih darüssifasinin da ayri bir imareti vardi.

Imaretler Osmanlilarin hayirseverliligini, adalet ve insafini, insanlik anlayisini, kültür ve medeniyet seviyesini gösteren yüzlerce müesseselerden biri idi.

"Hüner, bir sehir bünyad eylemektir. Reaya kalbin abad eylemektir"

beytindeki anlayis ve davranisla bayindirlik ve sosyal yardim mes' eleleriyle mesgul olan Osmanli sultanlari, günümüzde hastalik halini almis dilencilik, kötü yola düsme ve intihar gibi fiillerin önünü kesmislerdi.

Imaret

imaret

Imaret İngilizce anlamı ve tanımı

Imaret anlamları

Imaret tanım:

imaret

imaret

imaret

Eski İmaret Camii

Gülbahar Hatun Camii, Trabzon

Karacabey Camii

Kurşunlu Külliyesi

Çini Müzesi

Kara Nişancı Davud Paşa

Haseki Külliyesi

Adana Ulu Camii

Imaret

Imaret Hakkında Detaylı Bilgi

Imaret Sözlük Anlamları

imaret

Imaret İngilizce anlamı ve tanımı

Imaret anlamları

Imaret tanım:

imaret

imaret

imaret

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Eski İmaret Camii

Gülbahar Hatun Camii, Trabzon

Karacabey Camii

Kurşunlu Külliyesi

Çini Müzesi

Kara Nişancı Davud Paşa

Haseki Külliyesi

Adana Ulu Camii