Türkçe Bilgi: İsmailik

Ismaililik (Arapça: Ø§Ù„Ø¥Ø³Ù…Ø§Ø¹ÙŠÙ„ÙŠÙˆÙ†; Farsça: Ø§Ø³Ù…Ø§Ø¹ÛŒÙ„ÛŒØ§Ù† ``İsma`iliyan``) Şiiliğin İmamiyye`den sonraki en geniş ikinci kolu.

Ağa Han önderliğindeki Nizari kolu Şii imamlarının silsilesi dışında devam eden ikici bir İmam kolunun varlığını kabul etmektedir.

Tarihçe

İlk İsmaili topluluk tarihte 148/765 yılında İmam Cafer-i Sadık`ın vefatından sonra ortaya çıkmıştır. Bu dönemde Abbasiler Emevi hanedanlığını yıkıp kendi halifeliklerini tahta geçirmişdi ve İmamiye Şiası ilk dönem İsmailileri de içine alan farklı gruplara bölünmüştü.

İsmaililer kurdukları gizli topluluklarla kendi gözlerinde Hz. Ali ve soyuna ait halifelik hakkını gaspettiklerini düşündükleri Abbasilere karşı mücadele vermeye yine bu dönemde başlamışlardır. İlk dönem İsmailileri tarafından "dava" (al-dawa) veya "``al-dawa al-hadiya``" yani hak olarak yönlendirilen dava adlandırılan bu hareket yaklaşık olarak Hicri 3/Miladi 9.yüzyılda başlamış ve Dava`nın propaganda veya misyonunu sürdüren "``Dailer``" eylemlerini Irak, Pers, doğu Arabistan ve Yemen topraklarına yaymaya başlamışlardı. Dailer Müslümanları onları kurulu düzenin adaletsizliklerinden kurtaracak ve Ehl-i Beyte yeniden hilafeti kazandıracağını söyledikleri İsmaili İmam Mehdi ile dayanışma yapmaya davet ediyorlardı.}

İsmaili Dailerin bu daveti başarıya ulaşmış ve Hicri 2.yüzyılda ilk Şii devleti olan Fatımi devletini kurmuşlar ve Nizari ve Mustali kollarına ayrıldıktan ve Fatımı devleti yıkıldıktan sonra Nizari önderleri İran`ın doğusundan Suriye`ye kadar olan çeşitli bölgelere dağılmış, birbirlerine sıkı bağlarla bağlı toplulukları yönetmeye devam etmişlerdir.

1830`ların sonunda İran`daki politik gelişmelerden ötürü Nizarilerin 46.İmamı ve ilk Ağa Han ünvanını taşıyan Ağa Hasan Ali Şah Hindistan`a göç etmiş ve 1848`de Bombay`a yerleşerek mezhebin yönetim yerini buraya taşımıştır.

19.yüzyılın ikinci yarısı ve 20.yüzyılın başlarında İsmaililer önemlice bir kısmı Hint alt kıtasından Doğu Afrika`ya göç etmiştir.}

Öğretileri

Fatimi devleti döneminde genişleyecek olan İsmailiğin temelleri devletin kuruluşundan çok daha önce ilk dönem İsmaililer tarafından atılmıştı. İsmaililer kutsal metin ve dini emirlerde zahir (dışrak/exoteric) ve batın (içrek/ezoterik) şeklinde iki temel yapı olduğunu ve literal (kelimesi kelimesine) anlamın batıni yani gizli ve içsel gerçekliğe işaret ettiğini kabul etmişler ve Kur`an`da bulunan bu sözkonusu değişmez ve içrek hakikatleri ortaya çıkarmak için gnostik bir düşünce sistemi geliştirmişlerdi. Bu ilk dönem İsmaililer aynı zamanda peygamberler veya söz sahipleri (``Nutaqa``) tarafından izah edilen dini yasaların dönem dönem değişiklik geçirmesine karşın hakikatin sonsuza kadar baki kaldığını ifade etmekteydiler. Peygamberlerin halifeleri olan Evsiya veya İmamlar ise her devirde tevil veya ezoterik yorum yoluyla vahiylerdeki gizli anlamları açıklamaktaydılar.}

İsmailiğin Imam Silsilesi

İsmailik Oniki İmam Şiiliği ve Caferiye mezhebinin İmam silsilesinden farklı olarak Caferi Sadık`ın oğlu Musa (745-799), (Musa al Kazim olarak da bilinir) yerine İsmail`e tabi olmuşlardır. Cafer`i Sadık`a kadar olan İmamları ise Şiiliğin her iki mezhebi de kabul etmektedir. İsmailik içinde de Mustaali ve Nizari kollarının İmam listesinde bazı farklılıklar bulunmaktadır.

Aşağıda İsmailiğin kabul ettiği İmam silsilesi Mustaali ve Nizari kolları da dahil olmaz üzere yer almaktadır..}

1a. AlÄ« ibn Ebu TÄlib 1b. Hasan ibn Ali 2. Husayn ibn Ali 3. AlÄ« Zayn al-Ä€bidÄ«n 4. Muhammad al-BÄqir 5. Cafer-i SÄdık 6. IsmÄÄ«l ibn Cafer 7. Muammad ibn IsmÄÄ«l 8. AbdullÄh (Daftari`ye göre) / WafÄ« Ahmad (Nizari kolunun resmi listesine göre) 9. Ahmad (Daftari`ye göre) / TakÄ« Muhammad (Nizari kolunun resmi listesine göre) 10. al-Hussayn (Daftari`ye göre) / Radiyu-d-DÄ«n AbdullÄh (Nizari kolunun resmi listesine göre) 11. 1st FÄtimi Halifesi-imam UbaydullÄh al-MahdÄ« billÄh 12. 2nd FÄtimi Halifesi-imam Muhammad al-QÄim bi-AmrillÄh 13. 3rd FÄtimi Halife-imam IsmÄÊ¿Ä«l al-Maná¹£Å«r 14. 4th FÄtimi Halife-imam MaÊ¿Äd al-MuÊ¿izz li-DÄ«nillÄh 15. 5th FÄtimi Halife-imam AbÅ« Maná¹£Å«r NizÄr al-Ê¿AzÄ«z billÄh 16. 6th FÄtimi Halife-imam Al-á¸¤akÄ«m bi-AmrillÄh (Druze split off) 17. 7th FÄtimi Halife-imam Ê¿AlÄ« az-ZÄhir li-IÊ¿zÄz DÄ«nillÄh 18. 8th FÄtimi Halife-imam Al-Mustaná¹£ir billÄh

İsmailiğin MustaalÄ« Kolunun ImÄmları: 19. 9th FÄtimid Halife-imam Ahmad al-MustaalÄ« 20. 10th FÄtimid Halife-imam Al-Ä€mir bi-Al kÄmillÄh (á¸¤ÄfizÄ« schism) 21. Aá¹-á¹¬ayyib AbÄ«-l-QÄsim

İsmailiğin NizÄrÄ« Kolunun ImÄmları: 19. NizÄr ibn al-Mustanzir billÄh 20. Al-HÄdÄ« 21. Al-MuhtadÄ« 22. Al-KÄhir 23. al-Hassan II ``Ê¿alÄ dhikrihi-s-salÄm`` 24. NÅ«ru-d-DÄ«n Muá¸¥ammad II 25. JalÄlu-d-DÄ«n á¸¤assan III 26. Ê¿AlÄÊ¾u-d-DÄ«n Muá¸¥ammad III 27. Ruknu-d-DÄ«n KhurshÄh 28. Shamsu-d-DÄ«n Muá¸¥ammad 29. QÄsim ShÄh 30. IslÄm ShÄh 31. Muhammad ibn IslÄm ShÄh 32. Mustanzir billÄh II 33. Abdu-s-SalÄm ShÄh 34. GharÄ«b MÄ«rzÄ / Mustaná¹£ir billÄh III 35. AbÅ« Dharr Ê¿AlÄ« NÅ«ru-d-DÄ«n 36. MurÄd MÄ«rzÄ 37. Dhu-l-FiqÄr Ê¿AlÄ« KhalÄ«lullÄh I 38. NÅ«ru-d-Dahr (NÅ«ru-d-DÄ«n) Ê¿AlÄ« 39. KhalÄ«lullÄh II Ê¿AlÄ« 40. ShÄh NizÄr II 41. Sayyid Ê¿AlÄ« 42. Hassan Ê¿AlÄ« 43. QÄsim Ê¿AlÄ« (Sayyid Cafer) 44. Abu-l-á¸¤assan Ê¿AlÄ« (BÄkir ŞÄh) 45. ShÄh KhalÄ«lullÄh III 46. á¸¤assan Ê¿AlÄ« Şah Ä€ğÄ KhÄn I 47. Ä€qÄ Ê¿AlÄ« Şah Ä€ğÄ KhÄn II (ShÄh Ê¿AlÄ« ShÄh resmi NizÄrÄ« listesine göre) 48. SultÄn Muhammad ShÄh Ä€ğÄ KhÄn III 49. Şah KarÄ«mu-l-HussaynÄ« Ä€ğÄ KhÄn IV