Köpek, kurt, tilki ve çakal türleri köpekgiller familyasını oluştururlar. Köpekgiller dünyanın her kıtasında yaygındır. Eskiden Avustralya, Yeni Zellanda, Yeni Gine, Madagaskar ve Güney kutbunda bulunmazlardı ama son binyıllar içerisinde insanların yardımıyla buralara da yerleşebilmişlerdir.
Familyanın büyük bir farkla en yaygın ve en tanınmış mensubu olan köpeğin (``Canis lupus familaris``) insanların elinde geliştirilmiş 300 civarında birbirlerinden çok farklı görünümlere sahib ırkları bulunmaktadır. Bu yüzden familyanın en büyük ve en küçük mensubları köpek ırkları arasında bulunabilir. Ancak doğal köpekgil türlerinin arasında en küçükleri (40 cm + 25 cm kuyruk. 1,5 kg) uzun kulaklı çöl tilkisi ve en büyükleri (160 cm + 52 cm kuyruk. 80 kg) kurdun Alaska ve Kuzey Avrupa`da bulunan bir alt türüdür.
Ortak özellikleri
Köpekgillerin daima uzun ve yassı bir kafatası, genelde 42 dişleri vardır; sadece çalı köpeği, Asya yaban köpeği ve iri kulaklı tilkinin diğerlerinden farklı olarak 44 dişi olur. Diş ve çene yapıları koparmak ve çiğnemek için tasarlanmış gibidir. Her şey yiyici hayvanlardır, ama en çok et ile beslenmeyi severler.Parmaklarının üzerinde yürürler. Ön ayaklarında 5 ve arka ayaklarında 4 parmakları bulunur. En mühim duyu organları burunlarıdır. Koku alma kabiliyetleri çok iyi gelişmiştir.
Canini ile Vulpini oymakları arasındaki farklar
- Canini: Uzun bacaklar, dik bir yüz, yuvarlak göz mercekleri, sürek avcısı.
- Vulpini: Kısa bacaklar, sivri bir surat, uzun ve gür bir kuyruk, göz mercekleri dikey bir uzantı şeklinde, gizlice yaklaşarak avlar.
Evrim tarihi
Köpekgillerin ilk atalarının 60 milyon evvel Kuzey Amerika`da ortaya çıktığı düşünülür. Ancak bu "``Miacis``" cinsini oluşturan ilk ataları, uzun vücutlu, kısa bacaklı, kedilerde olduğu gibi tırnaklarını içeriye çekme yeteneğine sahip ve ayılar gibi ayak tabanlarına basarak yürüyen küçük hayvanlardı. Bu yüzden ``Miacis`` cinsinden aynı zamanda kedigiller, sırtlangiller, sansargiller, rakungiller, misk kedisigiller ve ayıgiller familyalarının da türemiş olduğu kabul edilir.15 milyon yıl evvel bugünkü köpekgillere daha çok benzeyen bir cins ortaya çıkmıştır; ``Tomarctus``. Bu cinsin bacakları daha uzun, ayakları daha toplu, ağzı daha uzun ve beyni ``Miacis`` cinsinden çok daha büyük olduğu ve hatta yaşam şeklinin de bugünkü köpekgillere benzemiş olduğu tespit edilmiştir. Bütün köpekgillerin bu cinsten türediği kabul edilir.
``Canis`` cinsinin en eski fosilleri 2 milyon yaşındadır ve Avrasya`da bulunmuştur.
Türkiye`nin köpekgilleri
" target="_blank"> (``Canıs lupus``)]- Kurt (``Canis lupus``)
- Köpek (``Canis lupus familaris``)
- Altın çakal (``Canis aureus``)
- Kızıl tilki (``Vulpes vulpes``)
Bazı kaynaklara göre Asya yaban köpeği`de Türkiye`nin kuzeydoğusunda görülmüştür, ama bu haberler henüz emin olabilecek nitelikte değildr.
Ayrıca korsak tilkisi, rakun köpeği ve kum tilkisinin Türkiye`de bulunma ihtimalleri vardır ama bu fikirlerin herhangi bir kanıtı yoktur.
Sınıflandırma
Köpeğe benzeyen türleri ve tilkiye benzeyen türleri köpekgiller familyası içerisinde iki ayrı kol altında toplamak amacı ile Vulpini ve Canini adında iki oymağa ayrılırlar. Ancak buna rağmen Canini oymağında (asıl köpekler) tilkiye benzeyenler ve Vulpini oymağında da (asıl tilkiler) köpeklere benzeyenler bulunur.- Oymak Vulpini
- Cins ``Vulpes``
- Kızıl tilki (``Vulpes vulpes``)
- Bengal tilkisi (``Vulpes bengalensis``)
- Afgan tilkisi (``Vulpes cana``)
- Güney Afrika tilkisi (``Vulpes chama``)
- Korsak tilkisi (``Vulpes corsac``)
- Tibet tilkisi (``Vulpes ferrilata``)
- Cüce tilki (``Vulpes macrotis``)
- Soluk tilki (``Vulpes pallida``)
- Kum tilkisi (``Vulpes rueppelli``)
- Ova tilkisi (``Vulpes velox``)
- Uzun kulaklı çöl tilkisi (``Vulpes zerda``)
- Cins ``Alopex``
- Kutup tilkisi (``Alopex lagopus``)
- Cins ``Urocyon``
- Boz tilki (``Urocyon cinereoargenteus``)
- Ada boz tilkisi (``Urocyon littoralis``)
- Cins ``Otocyon``
- İri kulaklı tilki (``Otocyon megalotis``)
- Oymak Canini
- Cins ``Dusicyon``
- Falkland tilkisi (``Dusicyon australis``)
- Cins ``Pseudalopex``
- And tilkisi (``Pseudalopex culpaeus``)
- Arjantin gri tilkisi (``Pseudalopex griseus``)
- Darvin tilkisi (``Pseudalopex fulvipes``)
- Pampa tilkisi (``Pseudalopex gymnocercus``)
- Peru çöl tilkisi (``Pseudalopex sechurae``)
- Brezilya dövüş tilkisi (``Pseudalopex vetulus``)
- Cins ``Atelocynus``
- Kısa kulaklı tilki (``Atelocyon microtis``)
- Cins ``Cerdocyon``
- Yengeç yiyen tilki (``Cerdocyon thous``)
- Cins ``Speothos``
- Çalı köpeği (``Speothos venaticus``)
- Cins ``Chrysocyon``
- Yeleli kurt (``Chrysocyon brachyurus``)
- Cins ``Nyctereutes``
- Rakun köpeği (``Nyctereutes procyonoides``)
- Cins ``Cuon``
- Asya yaban köpeği (``Cuon alpinus``)
- Cins ``Lycaon``
- Afrika yaban köpeği (``Lycaon pictus``)
- Cins ``Canis``
- Kurt (``Canis lupus``), Köpek ve Dingo dahil
- Kızıl kurt (``Canis rufus``)
- Kır kurdu (``Canis latrans``)
- Altın çakal (``Canis aureus``)
- Kara sırtlı çakal (``Canis mesomelas``)
- Çizgili çakal (``Canis adustus``)
- Habeş kurdu (``Canis simensis``)
Kaynakça
- Almanca Wikipedia`da "Hunde" maddesinin 4.12.2005 tarihli sürümü
- "Kurt`un ataları", Köpekgillerin evrim tarihi (Almanca)
- Köpekgiller (Almanca)
