Kadınlar Saltanatı

Kısaca: Kadınlar Saltanatı adlı kitabının 1916 baskısında kullandığı temsili resim (Latin Alfabesiyle alt başlık: Eski Osmanlıda Hanım ve Hizmetçisi)Kadınlar saltanatı (Osmanlıca: قادينلر ساطنتي), Osmanlı İmparatorluğu'nda Haseki Sultan'ların veya Valide Sultan'ların (hatta Mihrimah Sultan örneğinde görüldüğü gibi, bir padişah kızının) devlet yönetimine müdahale ettikleri, hatta zaman zaman bizzat devleti yönettikleri dönem olarak bilinir İlber Ortaylı: ''Tarihimiz ve Biz'',Timaş sf.119 . Dönem bü ...devamı ☟

Kadınlar saltanatı
Kadınlar Saltanatı

Kadınlar Saltanatı adlı kitabının 1916 baskısında kullandığı temsili resim (Latin Alfabesiyle alt başlık: Eski Osmanlıda Hanım ve Hizmetçisi)]]Kadınlar saltanatı (Osmanlıca: قادينلر ساطنتي), Osmanlı İmparatorluğu'nda Haseki Sultan'ların veya Valide Sultan'ların (hatta Mihrimah Sultan örneğinde görüldüğü gibi, bir padişah kızının) devlet yönetimine müdahale ettikleri, hatta zaman zaman bizzat devleti yönettikleri dönem olarak bilinir. Dönem büyük ölçüde Osmanlı İmparatorluğu'nun duraklama dönemine denk gelir. Kanuni Sultan Süleyman’ın yaşlılık döneminde 1550 civarı başlamış, 1656 yılında Köprülü Mehmet Paşa’nın sadrazam oluşuna kadar devam etmiştir. Kavramın anlamı Kadınlar saltanatı kavramının ilk olarak Osmanlı tarihçisi Ahmet Refik Altınay tarafından 1916 yılında aynı ad altında yayınlanmış kitabında kullanıldığını görüyoruz. Leslie Pierce İngilizce aslını 1993 yılında yayınladığı Harem-i Hümayun: Osmanlı İmparatorluğu'nda Hukümranlık ve Kadınlar adlı kitabında Kadınlar Saltanatı kavramını benimsemekte, ancak bu konuda birçok yanlış anlaşılmaların mevcut olduğuna işaret etmektedir. Bu yanlış anlaşılmalardan biri, kökleri çok eskilere dayanan bir inanç olup, devlet yönetimine kadınların karışmasının Osmanlı Devleti'ne zarar verdiği düşüncesidir. Leslie Pierce, kitabında şeyhülislam Sunullah Efendi'nin daha 1599 yılında kadınların devlet işlerine karışmasından şikayetçi olduğunu yazar. O zamandan beri giderek Osmanlı İmparatorluğu'nun Kanuni Sultan Süleyman'dan sonra başlayan duraklama ve gerileme süreçlerine kadınların devlet işlerine karışmasının neden olduğu görüşü yaygınlaşmış ve kadınlar saltanatı dönemi halk ve tarihçiler arasında olumsuz bir şekilde algılanmaya başlamıştır. Ancak kadınlar saltanatının 1656 yılında sona ermesine karşılık Osmanlı Devleti'nin çöküşünün yavaşlamadığı, tam tersine hız kazandığı da gerçektir. Nitekim Leslie Pierce ve İlber Ortaylı dahil birçok Osmanlı tarihçileri, Osmanlı Devleti'nin asıl zayıflama döneminin 1683 yılındaki II. Viyana Kuşatması'nın başarısızlıkla sonuçlanmasından sonra başladığına inanmakta. Bu kural özellikle yükselme döneminde yerleşmiş, padişah eşlerinin ve ailelerinin, padişahı etkilemesini önlemeleri amacıyla getirilmişti. Kanuni Sultan Süleyman ilk defa Hürrem Sultan'la resmi nikah yaparak bu kuralı bozmuş ve kadınlar saltanatının yolunu açmıştır. Kadınlar saltanatı, böylece Haseki Sultan'ın yani padişahın en gözde eşinin güç kazandığı bir dönem olarak başlamış, Nurbanu Sultan ve Safiye Sultan dönemlerinde güç Haseki Sultan'dan Valide Sultan'a yani padişahın annesine geçmiştir. İki değişik padişahın (IV. Murat ve İbrahim) annesi olan ve torunu IV. Mehmet döneminde dahi gücünü koruyan Kösem Sultan, kadınlar saltanatının zirveye ulaştığı dönem olarak kabul edilir. Özellikle oğullarının ve torununun küçük yaşta olduğu dönemlerde naiplik görevini üstlenerek devleti bizzat yönetmiştir. Ancak kadınlar saltanatı zirveye ulaştıktan kısa bir süre sonra Kösem Sultan'ın öldürülmesiyle sona ermiş, dönemin Valide Sultanı Turhan Sultan eline geçirdiği gücü kullanmayarak geri plana çekilmeye karar vermiş, 1656 yılında Köprülü Mehmet Paşa’nın sadrazam olmasını destekleyerek biliçli bir kararla yönetimi diğer devlet adamlarına bırakmıştır. Kadınlar saltanatının sona ermesi kadınların Osmanlı Devleti'nin yönetimi üzerindeki etkilerinin tamamen sona erdiği anlamına gelmez. Valide Sultanlık Osmanlı Devleti'nin son yıllarına kadar önemini korumuş olan önemli bir kurumdur. Valide Sultanlar her zaman için padişah olan oğullarını devlet işlerinde etkilemeye devam etmişler, ayrıca cami, hastane inşaatı, hayır işleri konusunda büyük bir bütçeye ve karar yetkisine sahip olmuşlardır. Örneğin son dönem Valide Sultanlarından Bezmialem Sultan ve Pertevniyal Sultan devletin birçok mimari projelerinin arkasında yer almışlardır. Ancak kadınlar saltanatı dönemine kıyasla aradaki fark, Kösem Sultan'dan sonraki Valide Sultan'ların iç ve dış siyaset konularına doğrudan doğruya karışmaktan sakınmış olmalarıdır. Kadınlar saltanatının güçlü sultanları ’e padişahlık yolu açılmış oldu. 'un tahta geçmesini kutlamak için yolladıkları mektuplar Polonya Devlet Arşivlerinde muhafaza edilmektedir. Nitekim Mihrimah Sultan o kadar zengindi ve devlet işleriyle o kadar ilgiliydi ki, babası Kanuni Sultan Süleyman'ı Malta Seferi'ne çıkmaya ikna etmek için kendi cebinden ödeyeceği paralarla 400 gemi yaptıracağına söz vermişti. Mihrimah Sultan'ın gücü anne ve babasının ölümünden sonra da devam etti. Ölene kadar padişah kardeşi II. Selim'in en yakın danışmanlarından biri olarak kaldı. Mihrimah Sultan'ın ölümünden sonra bu sefer de II. Selim’in Venedikli eşi Nurbanu Sultan güç kazandı. Eşinin padişahlığı dönemindeki etkisi oğlu III. Murat’ın döneminde daha da artmıştır. Avrupa ile ilgilenmiş, Venedik Cumhuriyeti'yle Yahudi asıllı kirası (sekreteri) Ester Handali aracılığıyla hediye alışverişinde bulunmuş., Fransız kraliçesi ile mektuplaşmıştır Oğlunun padişahlığı döneminde, Venedik taraflısı bir politika izlemiş ve Venedik’le uzunca bir barış dönemi yaşanmasını sağlamıştır ve Safiye Sultan da bu araba ile İstanbul’da o zaman için hiç alışılmadık şekilde gezmeğe başlamıştır. Safiye Sultan yurt içindeki ve yurt dışındaki saray dışı ilişkilerini Yahudi asıllı kirası (sekreteri) olan Esperanza Malchi aracılığıyla yürütmüştür. Esperanza Malchi, Safiye Sultan'a verdiği hizmetlerden dolayı çok büyük bir servete ulaşmış, bunu çekemeyen yeniçerilerin başlattığı bir ayaklanma sonucu 1600 yılında öldürülmüştür Daha sonra 6 yaşında padişah olan torunu IV. Mehmet döneminde de gücünü korudu. Ancak bu dönemde yeni bir rakibi vardı. O da IV. Mehmet’in annesi olan Turhan Sultan'dı. Kösem Sultan, Turhan Sultan’ın gücünü kırmak için IV. Mehmet’i tahtan indirmeyi planladı. Fakat durumu öğrenen Turhan Sultan taraftarlarınca öldürüldü. Mücadeleyi kazanan Turhan Sultan naip oldu. Ancak ülkeyi doğrudan yönetmeyip, birkaç sadrazam değiştirdikten sonra 1656 yılında görevi Köprülü Mehmet Paşa’ya verdi. Bu tarih kadınlar saltanatının sona erdiği tarih olarak kabul edilir. Dönemin sona ermesinin nedenleri Kadın sultanların oğullarının iktidar mücadelesinde rol oynamaları ilk zamanlarda sadece iktidar mücadelesi değil, aynı zamanda can mücadelesiydi. I. Ahmet dönemine kadar yürürlükte olan Fatih Kanunnamesi'ne göre, tahta geçen padişahlar kardeşlerini öldürdükleri için iktidar mücadelesini kaybedenler canlarını da kaybediyorlardı. O yüzden de Hürrem Sultan örneğinde görüldüğü gibi, bir Haseki Sultan'ın oğlunu padişah yapmak için karıştığı olaylar, oğullarının yaşam mücadelesinin bir parçasıydı. Nitekim I. Ahmet döneminde Fatih Kanunnamesi'nin kaldırılmasından sonra kadınlar saltanatı, küçük yaşta tahta geçmiş padişahlar nedeniyle Kösem Sultan döneminde bir süre daha devam etmiş, ancak bundan sonra sona ermiştir. Bazı örneklerde yaşam içgüdüsünün yanı sıra anayurtlarıyla bağlantılarını sürdüren Nurbanu Sultan gibi bazı sultanların kendi anayurtlarının çıkarlarını savunmak için devlet işlerine karıştıkları da görülmüştür. Kadınlar saltanatının sona ermesinin bir nedeni de Köprülü ailesiyle başlayan bir dizi yetenekli sadrazamın işbaşına geçmesi, padişahların savaşa gitmek dahil devlet işlerini büyük ölçüde diğer devlet adamlarına devretmeye başlamasıydı. Böylece güç bir ölçüde Topkapı Sarayı'ndan Bab-ı Ali'ye geçmiş oluyor, sadece kadın sultanların değil, padişahların da sorumlulukları azalmış oluyordu. Ayrıca bakınız * Osmanlı Valide sultanları * Osmanlı padişah eşleri

Kaynaklar

Diğer kaynaklar

* Lord Kinross: Osmanlı İmparatorluğu'nun Yükselişi ve Çöküşü (Türkçesi: Meral Gaspıralı) İstanbul, Altın Kitaplar-2008 (Hürrem Sultan için sf 233, Safiye Sultan için sf 274, Kösem Sultan için sf 296-304) * Prof Yaşar Yücel-Prof Ali Sevim: Türkiye tarihi cilt II,İstanbul, Atatürk Kültür Dil ve tarih Yüksek Kurumu yayınları (Hürrem Sultan ve Şehzade Mustafa'nın idamı için sf 298) * Prof Yaşar Yücel-Prof Ali Sevim: Türkiye tarihi cilt III,İstanbul, Atatürk Kültür Dil ve tarih Yüksek Kurumu yayınları (Nurbanu Sultan için sf 18, Safiye Sultan için sf 29, 42, Kösem Sultan Turhan Sultan mücadelesi için sf 106-109) * Jean Paul Roux: Türklerin Tarihi (Türkçesi:Prof Aykut Kazancıgil, Lale Aslan Özcan, İstanbul, Kabalcı yayınevi-2004 (Safiye Sultan ve Kösem Sultan hakkında değerlendirme için sf 403) * Encyclopaedia Britannica, Expo 70 ed., William Benton pub., (Safiye Sultan için cilt 19 sf 876, Kösem Sultan için cilt 13 sf 478, Kösem Sultan Turhan Sultan mücadelesi için cilt 22 sf 374) * Kadınlar Saltanatı; Ahmet Refik Altınay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları-2000(ilk basım 1916-1923 arasında dört cilt), ISBN 975-333-139-8

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Saltanatın Kaldırılması
3 yıl önce

Saltanatın kaldırılması veya padişahlığın kaldırılması, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin 1 Kasım 1922'de kabul ettiği 308 numaralı "Türkiye Büyük Millet...

Saltanatın Kaldırılması, Saltanatın Kaldırılması
Kadın (anlam ayrımı)
6 yıl önce

düşmanlığı İslam'da kadın Kadın Koruma Birlikleri Kadın, Şebnem Ferah albümü. Unutulan Kadın, film Zor Kadın, single Kadın Partisi Kadınizm Kadınlar saltanatı...

Monarşi
3 yıl önce

etmişler, hatta zaman zaman bizzat devleti yönetmişlerdir. Bu dönem Kadınlar saltanatı olarak bilinir. Dönem büyük ölçüde Osmanlı İmparatorluğu'nun duraklama...

Mutlak monarşi, Yönetim Biçimleri, Meclis, Padişah, Kral
Kösem Sultan
3 yıl önce

Hürrem Sultan'la başlayan, popüler kültürde ve tarihi edebiyatta Kadınlar Saltanatı olarak adlandırılan dönemi zirveye ulaştırdığı kabul edilmektedir...

Kösem Sultan, 1590, 1651, Beylerbeyi, Bosna, Cinci Hoca, Genç Osman, I. Ahmet, I. Mustafa, I. İbrahim, II. Osman
Valide sultan
3 yıl önce

dışında Valide Sultanlar genellikle siyasete karışmazlardı. Ancak kadınlar saltanatı adı verilen dönemde başlatıcısı Hürrem Sultan ve diğerleri ; Nurbanu...

Osmanlı Valide Sultanları, 1421, 1449, 1520, 1534, 1574, 1583, 1595, 1603, 1605, 1618
Hatice Turhan Sultan
3 yıl önce

süre saltanat naibesi sıfatıyla Osmanlı Devleti'ni yönetmiş ikinci valide sultandır. Osmanlı Tarihinin en uzun valide sultanlık yapan ve kadınlar saltanatının...

Kozluören, Kestel
6 yıl önce

köyde kadınlar köy kahvelerini ve diğer işletmeleri yürütür ve köy meydanında düzenlenen eğlencelere katılırlar. Yani köyde saltanatı kadınlar devralır...

Kozluören, Kestel, 1984, 1989, 1994, 1997, 1999, 2000, 2004, 2007, Aksu, Kestel, Alaçam, Kestel
I. Mustafa
3 yıl önce

İslam halifesidir. Akli dengesi bozuk olan I. Mustafa'nın ilk saltanatı 96 gün, ikinci saltanatı ise 1 yıl 3 ay 22 gün sürdü. Psikolojik rahatsızlığının zamanla...

I. Mustafa, 10 Eylül, 10 Mayıs, 1592, 1617, 1618, 1622, 1623, 1639, 19 Mayıs, 20 Ocak