Kırgızlar

Kısaca: Kırgızlar Orta Asya’daki Türk boylarından. Güney Sibirya’da yaşayan kuzeyli Türk grubundan. Yenisey Irmağı boyunda medeni bir hayat sürdüler. Milat’tan sonra birinci yüzyılda Hun Devleti tabiyetine girdiler. Hunların dağılmasından sonra Kırgızlar, Hakas Devletini kurdular. ...devamı ☟

Kırgızlar
Kırgızlar

Kırgızlar Orta Asya’daki Türk boylarından. Güney Sibirya’da yaşayan kuzeyli Türk grubu. Yenisey Irmağı boyunda medeni bir hayat sürdüler. Milat’tan sonra birinci yüzyılda Hun Devleti tabiyetine girdiler. Hunların dağılmasından sonra Kırgızlar, Hakas Devletini kurdular.

4. yüzyılda kurulan Hakas Devleti, Baykal Gölünden Tibet’e kadar olan kısma hakim oldu. 6. yüzyılda kurulan Göktürk Devletiyle mücadele eden Hakaslar, 840’ta Uygur Devletini yıktılar.

Onuncu yüzyılda Karahanlıların tesiriyle İslam dinini kabul eden Kırgızlar, 13. yüzyılda Moğolların hakimiyetini tanıdılar. On yedinci yüzyılda Rus istilasına karşı diğer Türk boylarıyla hareket ettiler. Kırgızların harp kabiliyetleri yüksekti. On dokuzuncu yüzyılda Kırgız ülkesi bütünüyle Rus hakimiyetine girdi. Sovyet Rusya’ya bağlı olan Kırgısiztan Cumhuriyeti 1991 senesinde bağımsızlığını ilan etti. Kırgızların bir kısmı Doğu Türkistan, Pamir ve Tanrı Dağlarında, çok az bir kısmı da Türkiye’de yaşamaktadırlar.

Onuncu yüzyılda, Müslüman olan Kırgızların oturduğu Balasagun veÖzkend şehirlerinde kültürel ve iktisadi hayat gelişti. Usta demirci olan Kırgızlar dokumacılığı iyi bilip, ipek kumaş dokurlardı. Sarı saçlı mavi gözlü Kırgızların, boy beyine önceleri“Alço” denilirken, sonradan “İnal” denildi. Türkçe’nin Kırgızca şivesini konuşan Kırgızların zengin folklor edebiyatı vardır. Kahramanlık destanları, hikayeler, masallar, atasözleri, maniler bakımından zengin edebiyat mahsulleri olan Kırgızların yazısı, otuz bir harflidir. Türklüğün büyük destanlarından olan Manas Destanı Kırgızlara ait olup bu Türk boyunun en büyük edebi mahsulüdür.

Kırgız halkı

Adlarının menşei ve manası hakkında çeşitli görüşler ileri sürülmüş olan Kırgızlar Çin kaynaklarında K’i-ku, Kien-kun adları ile zikredilmekte ve Hanlardan (M.Ö.206-M.S.220) beri mevcudiyetleri bildirilmektedir. Asya Hunları zamanında kuzey-batıda Baykal’ın batısında İrtiş Nehri havalisinde bir Türk kavmi olan Ting-lingler’le karışık olarak oturmuşlardır.

Fakat Kırgızlar kaynaklarda Türk asıllı gösterilmekte ve tahminen 5-6. asırlarda, Türkleşmiş kavimlerden sayılmaktadır. 6. asır sonlarında Çin kaynaklarında Hia-kia-sseu diye zikredilen Kırgızların Gök-Türk hakanı Mu-kan zamanında, 560’a doğru, hakanlığa bağlandıktan sonra (630-680) arasındaki fetret devrinde müstakil bir “kagan”a sahip olmalarından anlaşılıyor. II. Gök-Türk hakanlığı devrinde tekrar Gök-Türk idaresine alınan Kırgızlar, Mo-yen-çur Kağan tarafından Uygur hakanlığına bağlanmış (758), fakat 840 yılında şiddetli bir hücumla Uygur devletini yıkarak Ötüken’de kendi devletlerini kurmuşlardı.

Ancak orada fazla kalamadılar. 920’de bütün Moğolistan’ı ele geçiren K’i-tanlar (Çin’de Liao sülalesi) Kırgızları Ötüken bölgesinden çıkartıp, eski yurtlarına sürdüler. K’i-tanlar ve devamları olan Kara-Hitayların Yenisey havalisine kadar sokulamadıkları anlaşılıyor. Cengiz Han Moğolistan’ı idaresi altında birleştirmek istediği için, Merkit ve Naymanlar’la olan savaşları sırasında Kırgızları da itaate almıştır (1207) ki bu suretle Kırgızlar Cengiz Han Moğolları’na itaat eden “ilk Türk kavmi” oluyorlar. 1217’de Moğollar’a karşı direnmek istedikleri için, ertesi yıl, Yenisey’i buz üzerinden geçen, Cengiz’in oğlu, Coçi tarafından tenkil edilen Kırgızların artık “hakan”ları olmamıştır.

Tolui ulusuna dahi edilen iki kısım halinde yaşamaya devam ettiler. Kırgız kavminin, Uygur Hakanlığı’nı, yıkarak işgal ettiği Ötüken’de tutunamayıp, buranın Moğol K’i-tanlara geçmesine ve tam idrak ve intibak edemediği “Orhun kültüründen ortadan kalkmasına” sebep olmak, dolayısı ile eski Türk Hakanlar yurdunu, bir daha geri gelmemek üzere Moğollar’a intibak ettirmek suretiyle Türk tarihinde oynadığı menfi rol dikkatten kaçmamıştır. Nitekim Karluklar Ötüken’de Kırgız hakimiyetini reddetmişlerdir.

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Yenisey Kırgızları
3 yıl önce

Yenisey Kırgızları ya da Eski Kırgızlar (Kırgızca Эне-сай кыргыздары , Энесайлык/Енисейлик кыргыздар, Çince 黠戛斯 xiájiásī), günümüzde Krasnoyarsk Krayı...

Kırgızca
3 yıl önce

Kazakça ile yakın özellikler gösteren Kırgızca 4 milyondan fazla kişi tarafından konuşulmaktadır. Kırgızlar hakkındaki ilk tarihî bilgiler M.Ö. 200'lü...

Kırgız Türkçesi, Türk dilleri, Azerbaycanca, Gagavuzca, Hakasça, Hazarca, Karakalpakça, Kıpçak grubu, Kırgızca, Kırgızistan, Kırım Tatarcası
Tarbagatay Kırgızları
6 yıl önce

Tarbagatay Kırgızları ya da Buddist Kırgızlar (Kırgızca Тарбагатай кыргыздары Tarbagataay kırgızdarı), Çin'e bağlı Sincan Uygur Özerk Bölgesinde Tarbagatay...

Kırgız Kağanlığı
6 yıl önce

Uygurlar'ı yıkan Kırgızlar, Uygur topraklarının ele geçirerek, Kırgız Kağanlığını kurdular. Batıda Karahanlılar ile komşu olan Kırgız Hanlığı Batıya doğru...

Kırgız alfabesi
4 yıl önce

alfabesi: Kırgızistan'da, Arap alfabesi: Çin'da yaşayan Kırgızlar tarafından kullanılır. Kırgızlar tarih boyunca çok alfabe kullanmış bu ise Kırgızcanın...

Kırgız abecesi, Alfabe, Arap abecesi, Harf, Kiril abecesi, Kırgızca, Kırgızistan, Kırgızlar, Taslak, Yazı sistemleri, Çin Halk Cumhuriyeti
Kırgızca Vikipedi
6 yıl önce

Kırgızca Vikipedi, Vikipedi'nin Kırgızca versiyonudur. 5 Haziran 2012 itibarıyla 6.827 madde bulundurmaktadır. Yine aynı tarih itibarıyla Kırgızca Vikipedi'de...

Kırgız Ala Dağları
3 yıl önce

Kırgız Ala dağları, (Kırgızca: Кыргыз Ала-Тоосу, [ˈkɜrɡɪs ɑlɑtoːsú]) Orta Asya'da bulunan Kırgızistan ve Kazakistan'da yüksekliği 4875 metreye ulaşan...

Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
6 yıl önce

faaliyetlerine izin verilmişti. 1990 yılının Haziran ayında Özbekler ve Kırgızlar arasındaki etnik gerginlikler Özbeklerin olduğu Oş İli'ni kaplamıştı....

Kırgızistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 14 Ocak, 1924, 1936, 1989, 1991, 31 Ağustos, Abhazya SSC, Azerbaycan SSC, Başkent, Beyaz Rusya SSC