Libya'daki Yahudilerin Tarihi

Libya'daki Yahudilerin tarihi (İbranice: טְרִיפּו֗לִיטֵאִים, Tripolitaim) MÖ 3. yüzyıldan beri Yunan hakimiyeti altındaki Sirenayka'da Yahudilerin varlığı bilinmektedir. II.Dünya Savaşı sırasında Yahudi nüfusu Faşist rejimli İtalya'nın antisemitik kanunlarına ve Alman birliklerince sürülmelere maruz kalmıştır. Savaş sonrası anti-Yahudi saldırılar yüzünden birçok Yahudi başta İsrail olmak üzere başka ülkelere göç etti. 1969'da başa Muammer Kaddafi'nin geçmesiyle Yahudiler için yaşam daha da zorlaşınca geriye kalan bütün Yahudiler de ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Libya'daki son Yahudi Rina Debach ülkeyi 2003'te terk etti. Tarih öncesi Greko-Romen dönemde Libya Sirene ve Sirene'ye bağlı bölgelerden ibaretti. Bu topraklarda, aralarında Mısır'dan göç etmişler de olan Yahudiler yaşıyordu. Augustus, bölge valisi Falvius aracılığıyla buradaki Yahudilere ayrıcalıklı haklar tanıdı. Zamanında Kudüs'teki Yahudilerle yakın bağları vardı. 73'te Yahudiye'de Birinci Yahudi-Roma savaşı devam ederken, Sirene'de Dokumacı Jonathan önderliğinde Yahudi cemaati ayaklandı. Bu isyan bölge valisi Catullus tarafından çabucak bastırıldı. Jonathan, Pentapolis valisine ihbar edidi. İntikam olarak Romalılar Jonathan ile birlikte Sirene'deki varlıklı Yahudileri öldürdü. 115'te Sirene, Kıbrıs ve Mısır'da bir kez daha Yahudi ayaklanması başladı. Çalışmaları 2 Makkabiler kitabına kaynak olan Sirene'li Jason ve İsa'nın çarmıhını taşıyan Sirene'li Simon bu dönemde yaşamış Libya Yahudilerinden bazılarıdır. 1948 Haziran'ında yaşanan başka bir anti-Yahudi ayaklanmasında 12 Yahudi öldürüldü ve 280 Yahudi evi yıkıldı. Kaddafi dönemi Muammer Kaddafi 1969'da başa geçtiğinde Libya'da yaklaşık 100 Yahudi kalmıştı; hakimiyeti döneminde Yahudilerin mallarına el koydu, Yahudilere olan borçları iptal ettirdi ve Yahudilerin ülkeden çıkmasını yasakladı. Bazı Yahudiler yine de ülkeden kaçmayı başardı ve 1974'te 20 tane Yahudi kaldı. 2004'te Kaddafi, ülkeyi terk etmek zorunda kalan ve mallarına el konulan Yahudilere tazminat verebileceğini açıkladı. O yılın Ekim ayında Yahudi örgütlerle tazminat konusunu konuşmak üzere bir araya geldi. İsrail'e göç eden Yahudilere tazminat vermeyeceğini açıkladı. Bazı kişiler, Kaddafi'nin bu haraketlerinin ardında oğlu ve varisi Seyfülislam Kaddafi olduğunu düşünmektedir. Aynı yıl Saif, Yahudileri geri çağırıp onların birer Libya'lı olduğunu ve "Filistinlilerden aldıkları toprakları terketmeleri" gereketiğini söyledi. Kaddafi aynı daveti 9 Aralık'ta Libya kökenli Knesset üyesi Moşe Kahlon'a da uzattı. Ayrıca bakınız * Yahudi tarihi * Mizrahi * Yahudilerin Arap topraklarından toplu göçü * Arap dünyasında Antisemitizm * İslam ve antisemitizm * Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi işgali dışında Avrupa'daki Yahudiler * Yahudi Trablus Arapçası

Kaynaklar

Vikipedi

Libya'daki Yahudilerin Tarihi

Libya'daki Yahudilerin Tarihi Hakkında Detaylı Bilgi

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar