Listeria monocytogenes, listeriosis enfeksiyonuna neden olan bir patojenik bakteri türü. Oksijenin varlığında veya yokluğunda hayatta kalabilen bir fakültatif anaerobik bakteridir. Konakçı hücrelerin içinde büyüyebilen ve üreyebilen bakteri, en virülan gıda kaynaklı patojenlerden biridir. Yüksek riskli bireylerde gıda kaynaklı listeriosis enfeksiyonlarının %20'si ila %30'u ölümcül olabilir. Amerika Birleşik Devletleri'nde yılda yaklaşık 1.600 hastalık ve 260 ölümden sorumlu olan listeriosis, gıda kaynaklı bakteriyel patojenler arasında toplam ölüm sayısında üçüncü sırada olup, ölüm oranı bakımından Salmonella spp. ve Clostridium botulinum patojenlerinden daha yukarıda yer almaktadır. Avrupa Birliği'nde listeriosis, 2008 yılında başlayan yükseliş eğilimini takip ederek, 2014 yılında 2.161 teyit edilmiş vaka ve 210 ölüm bildirimine neden olarak 2013'e göre %16 artış göstermiştir. AB'de Listeriosis mortalite oranları diğer gıda kaynaklı patojenlere göre daha yüksektir.
Listeria monocytogenes, Joseph Lister'ın adını taşıyan Firmicutes bölümünde Gram pozitif bir bakteridir. 0 °C kadar düşük sıcaklıklarda büyüyebildiğinden ötürü, buzdolaplarında yer alan gıdalar içerisinde çoğalabilir. 30 °C ve daha düşük sıcaklıklarda flagella aracılığıyla motor beceri gösteren L. monocytogenes, genellikle 37 °C'de "aktin roketi" olarak da bilinen, aktin filamanlarının aktif polimerizasyonu ile ökaryotik hücreler içinde hareket edebilir.
Çalışmalar, insan mide-bağırsak yollarının %10'una kadarının L. monocytogenes tarafından kolonize edilebileceğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, L. monocytogenes'e bağlı klinik hastalıklar hayvanlarda, özellikle gevişgetirenlerde meningoensefalit olarak daha sık görülür.
Listeria monocytogenes, pastörize edilmemiş süt veya çiğ gıdalar gibi kontamine besin maddelerinin yutulması yoluyla beyni, omurilik zarlarını ve/veya konağın kan dolaşımını enfekte edebilir. L. monocytogenes, yenidoğanlarda menenjitin üçüncü en yaygın nedenidir ve anneden transvajinal olarak edinilebilir.