Türkçe Bilgi: Mısır Hidivliği

Mısır Hidivliği, 1805 yılında Osmanlı İmparatorluğu'nun Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından kurularak 1914 yılına kadar kadar Mısır ve Sudan'ın büyük bir bölümünün yönetimini elinde tutan, iç işlerinde serbest dış işlerinde Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı özerk devlettir. Mısır Hidivliği, kurulduğu 1805'ten 1914 yılına kadar Mehmet Ali Paşa'nın soyundan gelen

Kavalalılar Hanedanı

tarafından yönetilmiştir. Tarihçe Ailenin atası İbrahim Ağa, aslen Konyalı olup, Osmanlılar devrinde Edirne’ye gelmiş ve Makedonya’da Kavala şehri kalesine bekçibaşı tayin edilmişti. Kavala’ya yerleşen İbrahim Ağa'nın kardeşi Tosun Ağa, şehrin mütesellimi, onun oğlu Ali Tosun Paşa da, Osmanlı Devleti'nde beylerbeyi vazifesindeydi. Kavalalıların en meşhur şahsiyeti, Kavalalı Mehmet Ali Paşa'dır. Kendisini, Osmanlı Sultanı III. Selim (1789-1807) vezirlik rütbesiyle Mısır valisi tayin etmiş, o da bilahare Kavalalılar Hanedanı
nı kurmuştur. Kavalalılar, önceleri Arabistan'daki Vehhabilere ve Osmanlılara karşı ayaklanan Rumlara karşı mücadelelerde başarılı olarak Osmanlılara yardımcı oldular ama daha sonra Mehmet Ali Paşa'nın Suriye'yi de ele geçirmek istemesi Osmanlı padişahı II. Mahmut'la Mehmed Ali Paşa'nın arasının açılmasına sebep oldu. Oğlu İbrahim Paşa'nın isyanı, Osmanlıları içeride ve dışarıda güç duruma düşürdü. Kurulduğu tarih olan 1805'ten 1868 tarihinde kadar olan zaman Mısır'ın yöneticileri olan Kavalalı soyundan yöneticiler dış işlerinde Osmanlı Devleti'ne bağlı görünmek amacıyla vali unvanını kullanmıştır. 1868'den itibaren ise Osmanlı Devleti'nin merkezi otoriteyi kuvvetlendirmek için eyalet sisteminden vilayet sistemine geçmesiyle beraber ilk defa İsmail Paşa vali unvanı yerine hidiv unvanını kullanarak Mısır'ın sıradan bir Osmanlı vilayeti olmadığını göstermek istemiştir. İsmail Paşa, İngiliz ve Fransızların etkisiyle II. Abdülhamid tarafından görevinden alınınca oğlu Tevfik Paşa veraset yasası gereğince hidiv oldu. Hidivliğe gelişinden kısa bir süre sonra, istifa eden Şerif Paşa'nın yerine başbakanlığı da üstlendi ve bu iki görevi iki yıl birlikte sürdürdü. İngiltere ve Fransa'nın denetiminde Mısır'ın yıllık gelirinin yarısının borçların ödenmesine ayrılmasını kabul etti. 1882'de kurulan Mahmud Sami el-Barudi hükümetinde savaş bakanı olan milliyetçilerin önderi Arabi Paşa'nın saygınlığının iyice artması üzerine Mısır'daki otoritesi zayıflayan ve hidivliği tartışılmaya başlanan Hidiv Tevfik Paşa, İngiltere ve Fransa'dan yardım istedi. İngiliz donanmasının İskenderiye'yi bombalaması (Temmuz 1882) üzerine muhalefet tarafından hain ilan edilen Tevfik Paşa İngilizlere sığınmak zorunda kaldı. Osmanlı Devleti'nin karşı çıkmasına rağmen Mısır'ı işgal eden İngilizler Et-Tellü'l-Kebir'de Mısır ordusunun başkomutanı Arabi Paşa'yı bozguna uğratarak (Eylül 1882) milliyetçi hareketi ezdiler böylece Tevfik Paşa, hidiv olarak yeniden Kahire'ye döndü ve bundan sonra hidivliğini işgal güçlerinin denetimi altında sürdürdü. Osmanlı Devleti, İngilizleri zorla Mısır'dan çıkaramayacağını bildiğinden İngilizlerle anlaşmak zorunda kaldı. Bu antlaşmaya göre Mısır hidivleri yine

Kavalalılar Hanedanı

'nından olmak şartıyla Osmanlı Devleti ve İngiltere'nin onayıyla seçilecekti. Böylece İngiltere'nin Mısır'daki varlığı Osmanlı Devleti tarafından da resmen tanınmış oldu. Bu tarihten sonra Mısır hidivleri, hidivliklerini işgal güçlerinin denetimi ve baskısı altında sürdürebildiler. Hidiv Tevfik Paşa'nın oğlu olan Abbas Hilmi Paşa, 1892'de hidivliğe getirildi. İngilizler, Abbas Hilmi Paşa'nın görevi süresince Mısır'ın iç işlerine karıştılar ve Osmanlıların Mısır'daki etkisi azaldı. Akabe'nin Hicaz Eyaletine katılmak istenmesi üzerine, İngiltere ile Osmanlı Devleti arasında "Akabe Sorunu" adı verilen anlaşmazlık patlak verdi; İngilizler, sert çıkış yapınca Akabe gene Mısır'a bağlı kaldı. Türk dostu, İngiliz düşmanı olan ve sık sık İstanbul'a gelip giden Abbas Hilmi Paşa'nın 1914'te İstanbul'da bulunduğu sırada, Osmanlı Devleti, Almanya'nın safında İngiltere'ye karşı I. Dünya Savaşı'na girince İngiltere, Osmanlı Devleti'nin Mısır üstündeki haklarını artık tanımadığını ilan etti ve böylece Abbas Hilmi Paşa'nın hidivliği de sona erdi. İngilizler, Abbas Hilmi Paşa'nın yerine amcası Hüseyin Kamil Paşa'yı sultan unvanıyla Mısır'ın başına getirdiler. Böylece Mısır Hidivliği de fiilen son bularak İngiliz güdümündeki Mısır Sultanlığına dönüşmüş oldu. Kavalalılar Hanedanı # Kavalalı Mehmet Ali Paşa (1805-1848) # Kavalalı İbrahim Paşa (1848- (?) # I. Abbas Hilmi Paşa (1848-1854) # Said Paşa (1854-1863) # Hidiv İsmail Paşa (1863-1879) # Hidiv Tevfik Paşa (1879-1892) # II. Abbas Hilmi Paşa (1892-1914) # Hüseyin Kamil Paşa (1914-1917) # Melik I. Fuad Paşa (1917-1936) # Mehmed Faruk (1936-1952) # II. Fuad (1952-1953)

Kaynaklar

Vikipedi

Mısır Hidivliği

Kavalalılar Hanedanı

Kavalalılar Hanedanı

Kavalalılar Hanedanı

Kaynaklar

Mısır Sultanlığı

Mısır Eyaleti

II. Abbas Hilmi Paşa

Konya Muharebesi

Kavalalılar Hanedanı

Belen Geçidi

1831-1833 Osmanlı-Mısır Savaşı

Mısır

Mısır Hidivliği

Mısır Hidivliği Hakkında Detaylı Bilgi

Kavalalılar Hanedanı

Kavalalılar Hanedanı

Kavalalılar Hanedanı

Kaynaklar

Görüşler ve Yorumlar

Okuma Önerileri

Mısır Sultanlığı

Mısır Eyaleti

II. Abbas Hilmi Paşa

Konya Muharebesi

Kavalalılar Hanedanı

Belen Geçidi

1831-1833 Osmanlı-Mısır Savaşı

Mısır