Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Megleno-Rumence

Kısaca: Megleno-Rumence (Megleno-Rumenler tarafından konuşulan ''Vlăheşte'' olarak bilinen ''Moglenitic'' veya ''Meglenitic'' dillerdendir) bir Roman dilidir, Arumence ve Rumence'yle diyalektik olarak aynıdır. Megleno-Rumen halkını yaşadığı; Yunan Makedonyası'nın Moglena (Μογλενά) bölgesi, Makedonya, Romanya'nın birkaç köyünde ve Türkiye'de Karacaovalılar olarak bilinen küçük bir grup tarafından konuşulmaktadır. Tehlike altındaki diller arasındadır. ...devamı ☟

Megleno-Rumence
Megleno-Rumence

Megleno-Rumence (Megleno-Rumenler tarafından konuşulan Vlăheşte olarak bilinen Moglenitic veya Meglenitic dillerdendir) bir Roman dilidir, Arumence ve Rumence'yle diyalektik olarak aynıdır. Megleno-Rumen halkını yaşadığı; Yunan Makedonyası'nın Moglena (Μογλενά) bölgesi, Makedonya, Romanya'nın birkaç köyünde ve Türkiye'de Karacaovalılar olarak bilinen küçük bir grup tarafından konuşulmaktadır. Tehlike altındaki diller arasındadır. Sınıflandırma Megleno-Rumence İtalik diller ailesinin bir üyesidir. Hint-Avrupa Dilleri ailesinin bir koludur. Daha belirli şekilde söylersek Doğu Roman dilidir, Bu dil Roma İmparatorluğu'nun güney doğu avrupadan çekilmesi sonucunda şekillenmiştir. Bazı dil bilimciler bu dilin Arumence ve Rumence arasında bir dil olduğunu düşünmektedirler. Genel kanı Arumence ve Rumence'nin bir lehçesi olması dışında bağımsız bir dil olduğu fikridir. Bu dil Aroman dilinden çok standart Rumence'ye daha yakındır ve önceleri Proto-Rumence'den ayrılmış olan Arumence'den doğmuştur. Megleno-rumence güney slav dillerinden çokça etkilenmiştir. Adı Megleno-Rumence terimi daha çok dil bilimciler tarafından Roman Dillerine ait olduğunu belirtmek için kullanılmıştır. Megleno-Rumenler kendilerini Vlahi (Ulah) olarak tanımlarlar. Kökeni Muhtemelen Makedonya'nın Vardar vadisi Paiko dağının kuzeyi ve antik Paeoniya bölgesinin bulunduğu yerden (megleno) doğmuştur. Meglen Vlach dili diğer vlach (ulah) gruplarından ayrı olarak Roma İmparatorluğu'nun doğusunda diğer latince konuşanlardan ayrılmıştır. Megleno-Rumence bölgede Slav dillerinden en çok etkilenen dilidir. Araştırmacı Maria Papageorgiou ya göre Yunanistan Makedonyası'nın Skra ve Kilkis civarında Megleno-Rumence anlatılan birçok antik Yunan dönemine ait trajedyalar, oyunlar ve şiirler vardır, günümüzde bu hikayeler halk arasındaki söylence ve masallar şeklinde anlatılmaktadır. Coğrafi dağılımı Megleno-Rumence günümüzdeYunanistan Makedonyası'nda Nutya, Kilkis ve Serres bölgelerinde konuşulmaktadır, Aynı zamanda Makedonya Cumhuriyeti sınırındaki Huma köyü ve civarında birkaç köy de köy sakinlerinin çoğu tarafından konuşulmaktadır. II. Dünya Savaşından sonra Megleno-Rumen dili konuşan yaklaşık 1,200 kişi Romanyaya Moglená bölgesine göç ettiler.1940'ta 30 aile Cerna'ya ve Romanya'nın Banat bölgesindeki Variaş, Biled ve Jimbolia köylerine yerleştiler. Müslüman olarak tanımlanan bazı Megleno-Rumenler (Karacaovalılar) dini temelli Türkiye-Yunanistan Nüfus Mübadelesi sırasında Yunanistan'dan Türkiye'ye göç etmişlerdir, az sayıda da olsa Türkiye'de, özellikle Trakya bölgesinde bu dil hala konuşulmaktadır. Ses bilgisi Megleno-Rumence diğer doğu roman dillerinde olmayan bazı sıradışı ses karakterleine sahiptir: # Uzun Sesliler: ā, ē, ī, ō, ū # ă, a → o, a: camp → comp (Saha, Meydan), manc → mānc ("ben" yerim) # Vurgulanmamış parafla kaybolanlar: adaug → daug (ekledim), afară → fară (dışarısı), aduc → duc (getiririm) Dil bilgisi Dilbilgisini oluşturan kalıplar Latince temellidir. Ayrıca sesleri ve anlamları açısından Arumence ve Rumence'yle aynıdır: (MR: Megleno-Rumence, DR: Dacorumence, Alb: Arnavutça, Gr: Yunanca, Bulg: Bulgarca, Sl: Slavca, Lt: Latince) * Lt basilica > MR bisearică, DR biserică (Kilise ) * Lt lumen > MR lumi, DR lume (Işık) * Lt monumentum > MR murmint, DR mormant (Mezar) * Lt strigis > MR strig, DR strig (Baykuş) * Lt draco > MR drac, DR drac (Şeytan veya "ejderha") Megleno-Rumence aynı zamanda Arnavutça ile akrabalığı olan sözcüklerde içerir. Bu sözcükler Dakorumence'de de bulunmaktadırlar: * MR brad; DR brad; cf. Alb. bredh (Beş ağaç) * MR monz; DR manz; cf. Alb. mës (Soğuk) * MR bucuros; DR bucuros; (Mutlu) cf. Alb bukurë (Güzel) Bütün doğu roman dillerinde bulunan Slavca kökenli sözcüklerde içerir: * MR trup; DR trup (Vücut); cf. Sl. trupŭ * MR stăpon; Dr stăpan (Üstad); cf. Eski slavca. stopanŭ, Günümüz Bulgarcası/Makedoncası stopanin Eski Yunanca ve modern Yunanca'ya ait bazı sözcüklerde barındırırlar. Bu sözcükler Daco-Rumence (Rumence), Bulgarca (Pomakça), Makedonca gibi diğer balkan dillerindede bulunmaktadır: * Gr. prósfatos > MR proaspit; DR proaspăt (Taze) * Gr. keramídi > MR chirămidă; DR cărămidă (Tuğla) * Gr. lemoni > MR limonă; Bulg. limon; DR lămaie (Limon) Megleno-Rumencede ki en önemli etkilenme güney slav dillerinden olmuştur. Bu etki Yunanca'nın Arumen dilleri üzerindeki etkisinden daha derin olarak meydana gelmiştir. Dil bilimci Theodor Capidan (özellikle Rodop Dağları etrafında konuşulan dilde) bazı ses özelliklerinin bulgarcadan alındığı konusunu iddia etmiştir. Birçok kere Daco-Rumence ve Arumence'de Latince kökenli bazı sözcüklerin slav kökenlilerle yer değiştirdiği tespit etmiştir. * Bulg. drob > MR drob; DR drob (Ciğer) * Bulg. nevĕsta > MR niveastă; DR nevastă (Gelin, Eş, Karı) * Bulg. gora > MR goră (Orman) * Theodor Capidan, Megleno-Romanian dictionary * Theodor Capidan, Meglenoromanii: istoria şi graiul lor Dış bağlantılar * Despre muzica folclorică a dialectului meglenoroman, by Prof. Mirela Kozlovsky * Megleno-Romanii, by Prof. Emil Tarcovnicu * Ethnologue, Megleno Romanian entry * Asterios Koukoudis, Studies on the Vlachs

Kaynaklar

Vikipedi