Santral 1977 yılında inşa edilmiştir. Her biri 408 MW e güce sahip WWER-440 /230 tipi 2 üniteden oluşmaktadır. Santral Ermenistan`ın başkenti Erivan`a 40 km, Kars`a 100 km, Iğdır`a ise 16 km uzaklıktadır. Metzamor Nükleer Santrali bugün dünyadaki mevcut santraller içerisinde en güvensiz reaktör olma özelliğindedir. Nükleer santralin kurulma aşamasında bilim adamları o dönemin baskıcı rejimi içerisinde olmalarına rağmen bu nükleer santrali Ağrı Dağı fay hattı üzerinde bulunması sebebiyle yapılmasına karşı çıkmışlardır. Yine aynı şekilde bu santralin bölgedeki yeraltı sularına radyasyon sızdırması ihtimali de o dönemde gündeme getirilmiştir. Ancak bu olumsuzlukları dikkate almayan Sovyet Bürokrasisi bu santrali yapmıştır.
Tehlikesi ve önlemler
Mevcut eski Sovyet nükleer santral teknolojilerinin en eskileriyle inşa edilen ve teknik olanakları yetersiz olan santral birinci derece deprem bölgesinde bulunmaktadır. Ermenistan 1988 yılında çok büyük bir deprem geçirmiş ve binlerce kişinin öldüğü bu depremde nükleer santral ciddi derecede zarar görerek uzun süre kullanım dışı kalmıştır. Ancak Ermenistan`ın Azerbaycan topraklarını işgal etmesiyle yaşanan savaş, ülkenin gittikçe fakirleşmesine ve enerji ihtiyacının artmış ve beraberinde şu ana kadar 106 civarında kaza geçirerek tehlike sinyalleri verilmiştir. Bu santralin bölge için ne kadar tehlikeli olduğunu kavrayan AB de sürekli kapatılmasını istemiş hatta Ermenistan 25 Ocak 2001`de AB konseyine üye olurken santralin kapatılması şartını koymuş ancak Ermenistan artan enerji ihtiyacını ileri sürerek burayı kapatmamıştır. Bunun üzerine AB santralin kapatılması için 100 milyon Euro vermek istemiş ama bu parayı yetersiz bulan Ermenistan Başbakanı Robert Koçaryan 1 milyar Euro talep etmiştir. Bunun sonucunda AB vazgeçmiştir. 2005 yılında teknik ömrünü tamamlayan ve Robert Koçaryan`ın bir demecine göre 2016`ya kadar faaliyetini sürdürecek olan santral, bilim adamlarınca her an büyük bir kazaya sebep olabilecek potansiyele sahiptir. Bilim adamlarının yaptıkları ölçümlere göre santralde meydana gelebilecek olası bir patlama veya kaza, Türkiye`nin Doğu ve Güneydoğu illerini etkileyebilir. Santralin en yakınında bulunan Iğdır şehri ise tamamen haritadan silinebilir. Iğdır`da Sivil Savunma Müdürlüğü`nde bulunan ölçüm cihazlarıyla da sürekli ölçümler yapılmaktadır.Olası bir nükleer kaza sonrası müdahale etmek üzere Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) Metsamor reaktörüne ilişkin gelişmeleri izlemeye ve gerekli önlemleri almıştır ve RESA(Türkiye Radyasyon Erken Uyarı Sistemi Ağı) kurulmuştur. 24 saat kesintisiz çalışan sistem Türkiye genelinde kurulu 78 istasyon vasıtası ile bölgelerdeki radyasyon düzeylerini sürekli kontrol etmekte ve havadaki gama radyasyonundaki artış uyarı eşik değerinin üzerine çıktığında Ankara`daki TAEK Kriz Merkezi`ni otomatik olarak uyarmaktadır. Bu istasyonlardan 14 adeti ise Metsamor`a yakın bölgelerde konuşlandırılmıştır.
1979`dan beri devrede olan santral için Türkiye`nin resmi bir girişimi olmamıştır. Ancak sivil toplum örgütleri bazında santrale karşı çıkma sözkonusudur.
| İsim (Santral, reaktör ünite veya kod) | Reaktör tipi | Durumu | MW net üretim | MW brüt üretim | Hizmete geçiş | Hizmetten çıkış | GWh, elektrik şebekesine verilen miktar Hizmete geçişten 31 Aralık 2006 ya kadar elektrik şebekesine verilen net elektrik miktar. |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Metzamor - 1 >| WWER-Reaktörü || Hizmet dışı || align="right" | 376 || align="right" | 408 || align="right" | 28.12.1976 || align="right" | 25.02.1989 || align="right" | 25.266 | |||||||
| Metzamor - 2 >| WWER-Reaktörü || Hizmette|| align="right" | 376 || align="right" | 408 || align="right" | 05.01.1980 || align="right" | (2016) || align="right" | 44.198 | |||||||
Kaynaklar
- Yeşil Iğdır Gazetesi, 4 Ağustos 2004 tarihli 10702. sayısı
- TAEK Sayfası
- Santral karşıtı sivil girişim
- Önlemler
- Ermenistan`da Nükleer Enerjiing
