Olağanüstü Hâl Bölge Valiliği

Olağanüstü Hal Bölge Valiliği, Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'ndeki 8 ilde başlayan ve bu illerde terörle mücadele ederek güvenliği sağlamak amacıyla 19 Temmuz 1987 tarihinde göreve başlayan bölge valiliğidir. Bu valiliğin kurulmasıyla birlikte bu illerde olağanüstü hal uygulanmaya başlandı. Olağanüstü hal uygulanan iller zamanla değişmekle birlikte 30 Kasım 2002 tarihinde kaldırıldı. Valilik, 19 Temmuz 1987'de Diyarbakır, Hakkari, Siirt ve Van ilerindeki sıkıyönetimin kaldırılmasıyla birlikte yürürlüğe girdi. İlk Olağanüstü hal Bölge Valisi, Başbakan Turgut Özal tarafından atanan Hayri Kozakçıoğlu'dur. Kurulması 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, normal yönetim ve sıkıyönetimin yanında olağanüstü hal yönetimini de getirdi. Anayasaya göre seferberlik, iç savaş gibi durumlarda sıkıyönetim, silahlı şiddet ve kamu düzeni gibi olaylarda ise olağanüstü hal uygulanması kararlaştırıldı. 27 Ekim 1983 tarihinde çıkarılan "Olağanüstü Hal" kanunu ile Olağanüstü hal durumundaki uygulamalar, sınırötesi operasyon ve kurumlar arası ilişkiler düzenlendi. Bu kanunla askeri silahlı birliklerin terörle mücadele etmesi yasal zemin kazandı ve "

Jandarma Asayiş Komutanlığı

" kuruldu. 1983'te çıkarılan bir kanun hükmünde kararnameye göre kamu hizmetinin daha etkin sağlanması amacıyla Türkiye sekiz bölgeye ayrıldı. Bir yıl sonra ise bu hükmü sağlayan 3036 sayılı yasa TBMM tarafından iptal edildi ve bu uygulama son buldu. 1978'de bölgede sıkıyönetim uygulanmaya başlanmıştı. 1980'li yıllarda Türkiye'nin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde PKK terör örgütünün yaptığı faaliyetler ile sıkıyönetim kanunu çerçevesinde mücadele ediliyordu. Sıkıyönetim 10 Temmuz 1987'ye kadar devam etti ve aynı tarihli kanun hükmündeki kararname ile Olağanüstü Hal Bölge Valiliği kuruldu. 19 Temmuz 1987'den itibaran sıkıyönetim kanunu yerine olağanüstü hal kanunu uygulanmaya başlandı ve bölge Olağanüstü Hal Bölge Valiliği ile yönetilmeye başlandı. Uygulama Olağanüstü hal süresince 6 vali görev yaptı. Olağanüstü hal valileri diğer valilerden daha çok yetkiye sahip olduğu için kamuoyunda "Süper vali" olarak da adlandırıldılar. Valilik binası ilk olarak Diyarbakır'ın Şehitlik semtindeydi. Daha sonra Seyrantepe semtindeki Bölge Asayiş Komutanlığı yeni binasına taşındı. İlk olarak 8 ilde uygulanmaya başlandı: Bingöl, Diyarbakır, Elazığ, Hakkari, Mardin, Siirt, Tunceli ve Van. Daha sonra Adıyaman, Bitlis ve Muş mücavir (komşu) il olarak dahil oldu. 1990'da Batman ve Şırnak'ın il olmasıyla bu sayı 13'e yükseldi. Bitlis, 1994'te mücavir il yerine olağanüstü hal kapsamına alındı. Zamanla terörün azalmasıyla 1996'da ilk olarak Elazığ, daha sonra Mardin, Muş, Bingöl, Batman, Bitlis, Siirt ve Van kapsam dışına alındı. Olağanüstü hal her 4 ayda bir olmak üzere 46 kez uzatıldı. Olağanüstü halin kaldırıldığı 30 Kasım 2002 günü Diyarbakır ve Şırnak Olağansütü hal kapsamında, Batman, Bingöl, Bitlis, Hakkari, Mardin, Muş, Siirt, Tunceli ve Van ise mücavir il kapsamındaydı. Olağanüstü hal 1987'de başlamasına karşın 1978'den beri bölgede sıkıyönetim vardı. Bunu sonucu bölgede yaklaşık 23 yıl süresince normal olmayan yönetim biçimi vardı.

Olağanüstü hal bölge koordinasyon kurulu

Jandarma Asayiş Komutanlığı

Köy koruculuğu

1985'te askeri kolluk kuvvetlerine destek amacıyla köy koruculuğu uygulaması başlatıldı. İlk olarak Siirt'in Eruh ilçesinde gönüllü olarak 4 kişiyle başladı. Daha sonra geçici köy koruculuğu uygulaması da başladı. Olağanüstü halin kaldırılmasıyla köy koruculuğu örgütlenmesi son buldu. Görev yapan valiler * Hayri Kozakçıoğlu (1987-1991) * Mehmet Necati Çetinkaya (1991-1992) * Ünal Erkan (1992-1995) * Necati Bilican (1996-1997) * Aydın Arslan (1997-1999) * Gökhan Aydıner (1999-2002) Lağvedilmesi 30 Temmuz 2002 de toplanan Bakanlar kurulunun almış olduğu bir kanun hükmünde kararname ile olağanüstü hal uygulamasının 30 Kasım 2002 tarihinde kaldırılması kararlaştırılarak, anılan tarih itibariyle kaldırıldı. Daha sonra çeşitli kanun hükmündeki kararnemeler ile Olağanüstü Hal Bölge Valiliği, Asayiş Komutanlığı gibi olağanüstü hal örgütlenmeleri lağvedildi. Dış bağlantılar * Olağanüstü Hal Kanunu (TC Adalet Bakanlığı)

Kaynaklar

Vikipedi

Olağanüstü Hâl Bölge Valiliği

Jandarma Asayiş Komutanlığı

Olağanüstü hal bölge koordinasyon kurulu

Jandarma Asayiş Komutanlığı

Köy koruculuğu

Kaynaklar

Olağanüstü hâl

Gökhan Aydıner

Necati Bilican

Mehmet Necati Çetinkaya

Aydın Arslan

Ünal Erkan

Hayri Kozakçıoğlu

Turhan Ayvaz

Olağanüstü Hâl Bölge Valiliği