{{Bilgikutusu Türkiye şehir
|isim = Orta
|harita2 =
|harita2 boyut = 200px
|harita2 açıklama =
|harita1 = Çankırı (tr).svg
|harita1 boyut = 250
|harita1 açıklama = Çankırı İdari Bölümler haritası
|harita = Cankiri_Turkey_Provinces_locator.jpg
|harita boyut = 250
|harita açıklama = Türkiye`de yeri
|lat_deg =
|lat_min =
|lat_sec =
|lat_hem =
|lon_deg =
|lon_min =
|lon_sec =
|lon_hem =
|rakım =
|yüzölçümü = 513
|şehir nüfusu =
|ilçe nüfusu = 6.038
|nüfus_itibariyle = 2000
|nüfus_ref = [1]
|nüfus_yoğunluğu =
|ülke = Türkiye
|bölge = İç Anadolu
|il = Çankırı
|posta kodu =
|alan kodu = 0
|plaka =
|kaymakam =
|belediye başkanı =
|websitesi = [2]
|ilçe = [3]}}
Çankırı ilinin bir ilçesidir.
TARİH ÖNCESİNDE ORTA
1999 yılında R.Matthews başkanlığında Paflagonya ve TAY Projesi kapsamında gerçekleştirilen yüzey araştırmaları sırasında Orta ilçesine bağlı Salur köyünde Alt, Epipaleolitik (a) ve Orta Paleolitik döneme ait aletler, olası Neolitik (b) ve Kalkolitik (c) malzeme ve , Son Tunç Çağına ait Frig çanak çömleği bulunmuştur. Ayrıca höyüğün yanındaki tarlada İlk Tunç Çağına (d) ait çana, çömlek ve bronz parçalara rastlanmıştır.(1) Orta-Yaylakent arasında henüz açılmamış üç adet höyük bulunmaktadır. Bu höyükler açıldığında ilçenin tarihi daha da belirginleşecektir.
Buluntular neyi ifade ediyor? El aletleri bölgede insanın yaşadığını, çanak-çömlek ise bölgenin insanlar tarafından iskan edildiğini , Paleolitik/Epipaleolitik Çağ (Eski Taş/Yontma Taş) günümüzden 10.000 yıl öncesini, Neolitik Çağ (Yeni Taş/Cilalı Taş Çağı) 10.000 yıl önce başlayan bir evreyi, Kalkolitik Çağ (Bakır Taş Çağı) M.Ö 5.000-3.000 , İlk Tunça Çağı M.Ö 3.000-2.000 yıllarını ifade etmektedir.
TARİH ÇAÄLARI İÇİNDE ORTA
Anadolu`ya yazıyı getiren Hititler`in yazılı belgeleri (Hitit Tabletleri) ile birlikte ilçe tarihi belirginleşmeye başlar.Hitiler dönemine ait küp mezarlar, yapı taşları ortaya çıkarılmıştır. Kalfat beldesi yaylasındaki Kaya Kalesi kalıntılar, bulunan aslan heykelleri (Çankırı Kültür Müdürlüğü önünde bulunmaktadır.) İlçede yapılan inşaat hafriyatları sırasında su kanallarına, ev temellerine ve toplu halde insan iskeletlerine rastlanmıştır. Sakaeli, Yenice köylerinde bulunan Paflagonlar Dönemine ait olduğu ileri sürülen inler, Höyük köyünde bulunan yer altı kenti. Karaağaç Köyü yaylasında bulunan Ören Şehri harabeleri,Doğanlar köyünde bulunan kaya resimleri , Kayılar Köyü arazisi içinde bulunan Kartal Kayası, Sakaeli Köyü arazisinde bulunan Pehlivanoğlu Dağı harabeleri. İlçe merkezinin doğusunda Devrez vadisinde Kurşunlu ilçe sınırında M.Ö 1.500 yılına tarihlenen Hitit Kalesi. Bütün bunlar bölgede yerleşik düzene geçişin oldukça eskilere dayandığını göstermektedir.
Şu ana kadar yazılı bilgilere ulaşılamamış olup ilçenin tarihi akış seyrinin Orta Karadeniz, İç Anadolu ve özellikle Çankırı, Bolu, Kastamonu, Ankara, Çorum, Karabük hatta Sinop illeri ile paralellik gösterdiği dikkate alınmalıdır.
Hititlerin M.Ö 1.650-1.450 yıllarında var olan Eski ve Yeni Krallık dönemleri henüz netleşmemiştir. Bu dönemde Hitilerin doğuda bulunan Mittaniler ile uğraştıkları, M.Ö 1295 de Mısır ile yapılan Kadeş Savaşı sonrası Anadoluda ilk birliği sağlayan Hitit Krallığının çökmeye yüz tuttuğu görülür. Hitit topraklarının bir kısmı Frig eğemenliğine girmiş, İskitler ev Medlerin M.Ö 612 de birleşerek Asur Devletine son vererek Anadolunun büyük bir kısmını ellerine geçirmişler ve Lidya ile komşu olmuşlardır. M.Ö 585 yılunda Medler ve Lidyalılar karşı karşıya gelmişler Kızılırmak sınır olmak üzere anlaşmışlardır. Doğuda bulunan Persler M.Ö 546 da Medlerle savaşmış ve topraklarını eğemenlikleri altına almıştır. Tüm Anadolu Pers eğemenliği altına girmiştir. M.Ö 334-331 yılları arasında Perslere karşı savaşan Makedonya hükümdarı Büyük İskender Anadolu topraklarını egemenliği altına aldı. M.Ö 232 de İskender`in ölümü üzerine Anadolu`da karışıklıklar meydana geldi ve Galatlar (Keltler) bölgeyi işgal ettiler. Üç kabile halinde yaşadılar daha sonraları Romalılara tabi oldular. M.Ö 2. yüzyılda bölge Roma hakimiyetine girdi ve M.S 395 yılına kadar devam etti ve imparatorluk Doğu Roma (Bizans) ve Batı Roma olarak ikiye ayrıldı. Bölge hakimiyeti Doğu Romanın eline geçti ve 1071 yılında Alpaslan`ın Malazgirt Savaşını kazanıp Anadolu kapılarını Türklere açıncaya kadar devam etti. Bölge ..yılında Emir Karatekin tarafından fethedildi. Danişmentli beyliği topraklarına katıldı.
SELÇUKLULAR DÖNEMİ
İlçenin Kayı-Salur-Büğdüz-Dodurga-Yuva-Bayındır gibi köy adlarının oluşu Türk Boylarının buralara yerleştiklerinin ispatıdır. BEYLİKLER DÖNEMİ Danişmentl Beyliği, Karatekin Beyliği, Çobanoğlu Beyliği, Çandaroğlu Beyliği OSMANLI DÖNEMİ Orta İlçesinin bilinen ilk adı ``Kari Pazardır".Eski tapu kayıtlarında Şerii mahkeme ilamlarında "Kari Pazar naibine"hitabı kullanılmıştır.Kari`nin lugat manası:-okuyan inceleyen, Kur`an-ı Kerimi Kaidesine göre okunmasını bilen kişi.Karipazar ise Kur`an okuyanların toplantı yeri manasına gelir.Şimdiki İmam-Hatip Lisesinin Doğu kısmında bir medrese ve caminin olduğu burada Arapça Farsça Kur`an-ı Kerim ve dini ilimler okutulduğu söylenmekle birlikte adı geçen yerde bir türbenin (Osman Dede) oluşu türbenin yanında caminin ve medresenin temellerinin hala varlığı bilinmektedir. Bu medrese ve caminin yanında eskiden halk pazarı kurulurmuş.Halk dilinde kari Pazar yerine kara Pazar olarak İlçenin adı kullanılmaya başlamıştır.Daha sonra bilinmeyen bir tarihte ismi değiştirilip, İlçe İlçeye bağlı olan köylerin ortalık bir yerinde olduğundan ismine Orta İlçesi adı verilmiştir.Gerçektende İlçenin durumu yerleşim alanı,köylerin ve kasabaların uzak ve görüş mesafesine göre orta yerdedir