Türkçe Bilgi: Rauf Yekta

Klasik Türk müziğinde Batılı anlayış ve yöntemlerle ilk müzikbilim çalışmalarını yapan besteci ve müzikbilimci Rauf Yekta Bey 8 Ocak' ta İstanbul' da öldü. Asıl adı Mehmet Rauf olan Rauf Yekta Bey 1871'de İstanbul'da doğdu. Lisan Mekteb-i Alisi'nin Fransızca bölümünü bitirdikten sonra Sadaret Dairesi'nde görev aldı ve Divan-ı Hümayun beylikçi muavinliğine kadar yükseldi. 1922' de bu görevden emekliye ayrıldıktan sonra Darülelhan' da Türk müziği tarihi ve kuramı dersleri vermeye başladı. 1926' da bu okulun Türk müziği bölümü kapatılınca aynı okul bünyesindeki Tarihi Türk Musikisi Eserleri Tespit ve Tasnif Heyeti'nin başına getirildi. Ölümüne değin görev yaptığı bu kurulda, din dışı klasik yapıtların yanı sıra dini müziğin en önemli yapıtlarının da notaya alınıp yayımlanmasını sağladı. 1922'de Fransa' da Albert Lavignac yönetiminde bir kurulca yayımlanan Encyclopedie de la Musique' e yazdığı “La Musique Turque” adlı uzun makalesi, uluslararası Türk müziği çalışmalarında birinci derecede bir başvuru kaynağı olma özelliğini sonraki yıllarda da korudu. Bu eseri 1986' da Türk Musikisi adıyla Türkçeye çevrilerek yayımlandı. 1932'deki Kahire Müzik Kongresi'nde Mesut Cemil Bey'le (Tel) Türkiye'yi temsil eden Rauf Yekta Bey kongrenin makam, ika, bestekarlık komisyonu başkanı seçilmişti. Rauf Yekta Bey müziğe genç yaşta Zekai Dede Efendi ile Bolahenk Nuri Bey' den meşk ederek başladı, Celalettin Dede' den tambur dersleri aldı. Cemal Efendi ile Aziz Dede' den de ney çalmayı öğrenen Rauf Yekta, Yenikapı Mevlevihanesi' nde zaman zaman neyzenbaşılık yaptı. Fizikçi Salih Murat Uzdilek' ten akustik dersleri aldı; müzik kuramına ilişkin Fransızca, Arapça ve Farsça kaynakları taradı. Bu çalışmalar sonunda Ataullah Dede, Celalettin Dede ve Hüseyin Fahrettin Dede’yle ilk kez Türk müziği ses sistemini akustik açıdan açıklamaya çalıştı. Türk müziğinin Batı notasıyla yazılabilmesi için özel yöntemler belirledi. Darülelhan' ın yayımladığı tüm notalarda onun belirlediği “Rauf Yekta Sistemi” adı verilen yön kullanıldı. Rauf Yekta Sistemi, daha sonra Şaadettin Arel ve Suphi Ezgi'nin belirlediği Arel-Ezgi Sisteminin temelini oluşturdu. Türkiye' de gerçek anlamda müzikbilim yayımcılığının öncüsü olan Rauf Yekta “Yegah Mevlevi Ayini”, “Mahur Peşrev”, “Bayatiaraban Saz Semaisi” başta olmak üzere geleneksel üslupta bestelediği yapıtlar, türünün başarılı örnekleri kabul edilir. Müzik üstatları dizisini oluşturan Hoca Zekai Efendi (1900), Hoca Abdülkadir Meragi (1902) ve Dede Efendi (1925) başlıca yapıtlarından birkaçıdır. Şark Musikisi Tarihi (1925) ve Türk Musikisi Nazariyatı (1924-1929) adlı yapıtları Türk üziği tarihi ve kuramı açısından önemli bir kaynak oluşturmakla birlikte basımı tamamlanamamıştır.

Rauf Yekta

Türkiye'de Müzikoloji

şehbal

Mesut Cemil

Gavsi Baykara

Suphi Ezgi

Mâhur

Laika Karabey

Mahmut Ragıp Gazimihal