Roma Rakamları

Kısaca: Romalılar, Eski Mısırlıların yıllarca önce yaptıkları gibi, önceleri bazı sembolleri tekrarlayarak sayıları tasarladılar. ...devamı ☟

Romalılar, Eski Mısırlıların yıllarca önce yaptıkları gibi, önceleri bazı sembolleri tekrarlayarak sayıları tasarladılar.

Başlangıçta değişik bazı sembol ve harfleri, rakam olarak kullanmışlardır. Bu rakamları, ilk olarak Romalılar kullandıkları için, aritmetikte Roma Rakamları ya da Romen Rakamları olarak adlandırılır.

Kaynaklar, Roma rakamlarının bir elin parmaklarından esinlenerek ortaya konduğunu belirtir. Romalılar, bugün kullandığımız l, 2, 3, 4 rakamları yerine I, II, III, IV sembollerini ve 5`i belirtmek için de, V şeklinde bir el işaretini sembol olarak kullandılar. 10`u belirtmek için de V sembolünü, değişik biçimde iki kez kullanarak X sembolünü elde ettiler. (Çaprazlanmış iki düşey çizgi.) Diğer rakamları da alfabelerindeki harflerden aldılar.

Romalılar önceleri, Eski Mısırlıların yüzyıllarca önce yaptıkları gibi bazı sembolleri tekrarlayarak sayıları yazarlardı. Örneğin; ...XX = 50, MDCLXVI = 1000 + 500 + 100 + 50 + 10 + 5 + 1 = 1666 ve DLXIII = 500 + 50 + 10 + 1 + 1 + 1 = 563 gibi. Sonraları da, çıkarmadan yararlanarak, daha kısa yazma yollarını ortaya koydular. Örneğin; XC = 100 -10 = 90 ve IX = 10 -1 = 9 gibi. Bu rakamları, ilk olarak Romalılar kullandıkları için, aritmetikte Roma rakamları ya da Romen rakamları olarak adlandırılırlar. Avrupa'da Roma rakamlarından günümüz rakamlarına geçiş Orta Çağ'da olmuştur. O yıllarda Avrupa'da hesap işleriyle uğraşan, daha ziyade toplama ve çıkarma işi yapan tüccarlara Roma rakamları daha pratik geldiğinden, bu rakamlar hemen terk edilememişlerdir.

Romalılar sayıları belirtmek için, 7 ayrı harfi rakam olarak kullanmışlardır. Aşağıdaki tabloda, Roma rakamları gösterilmiştir.

Sembol 	Değer

S 	0.5 (yarım) (Latince:Semis)

I 	1 (bir) (Latince:unus)

V 	5 (beş) (Latince:quinque)

X 	10 (on) (Latince:decem)

L 	50 (elli) (Latince:quinquaginta)

C 	100 (yüz) (Latince:Centum)

D 	500 (beşyüz) (Latince:quingenti)

M 	1000 (bin) (Latince:Mille)


Örnek:
MCML...IV = 1000 + 900 + 50 + 30 + 4 = 1984


Roma sayma düzeni, sadece toplama ve çıkarma işlemine dayanmaktadır. Sıfır ve basamak sistemi (kavramı) yoktur. Bu nedenle, toplama ve çıkarma dışındaki aritmetik işlemleri yapmaya elverişli değildir.

Çıkarma Yöntemiyle Yazım



4, 9, 40, 90, 400 ve 900 sayılarının modern zamanlarda daha sık kullanılan, küçük değerli sembollerin büyük değerli sembollerin soluna yazıldığında değerlerinin çıkarılmasına dayanan, farklı yazılış şekilleri vardır:

Roma rakamları ile 	IV 	IX 	XL 	XC 	CD 	CM

Batı Arap rakamları ile 	4 	9 	40 	90 	400 	900


Yukarıdaki örnekteki gibi Roma rakamları ile 1984 sayısı, MCML...IV olarak yazılır.

Not: Roma rakamları en fazla 3 kez yanyana yazılabilir. Bu şekilde 30 sayısı, ... olarak yazılır.

Kullanım

Bugün de zaman zaman kullanılan bu harfler, yan yana getirilerek daha büyük sayılar oluşturulabilir. Mesala “35″,”...V” şeklinde yazılır. Bu sayılar yazılırken bazı uyulması gereken kurallarda vardır. – Bir harf, en fazla üç defa yan yana yazılabilir. – Bir harfin sağına, kendisinden daha küçük değerli bir harf gelirse, toplanarak okunur. XII=11 , DCX=610 , LXXVII= 77 gibi. –Sol tarafa yazıldığında ise çıkarılır. XC=90, IL=49, CD=400 gibi. Sadece bir harf yazılabilir. – Hem sağa, hem de sola daha küçük değerli harfler yazılarak farklı rakamlar yazılabilir. CMLI=951, XLVII=47, CDLV=455 gibi. – Roma rakamı ile yazılabilecek en büyük ve en uzun sayı “3888″ dir.(MMMDCCCL...VIII) – Çok sık olmamakla beraber daha büyük sayılara ihtiyaç hissettiklerinde harflerin değerini “1000″ kat arttırmak için üzerlerine çizgi çizmişlerdir. üzerine ben çizgi koyamadım ama üzerinde çizgi varmış gibi düşünürseniz;

V=5000 X=10000 L=50000 C=100000 D=500000 M=1000000

Dört işlem yapma zorluğu sebebi ile günümüzde fazla kullanılmamaktadır. Bazı usuller geliştirilse de çok büyük sayılara sıra gelince yetersiz kalmaktadır. Ancak yine de bazı kitap sayfalarını numaralandırma, madde işaretleri, saatler gibi kullanım alanları vardır.

Kaynak



Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Arap rakamları
3 yıl önce

Günümüzde Arap rakamları dünyada en çok kullanılan rakamlardır. Arap rakamları kavramı, sıklıkla Arap dünyasında yaygın olan Doğu Arap rakamları ile karıştırılır...

Batı Roma İmparatorluğu
3 yıl önce

harfleriyle genişletilmiştir. Roma rakamları kullanılmaya devam ediliyor, fakat genel olarak Arap rakamları kullanılmaktadır. Roma İmparatorluğu'nun hükümdarlıkla...

Doğu Arap rakamları
3 yıl önce

Doğu Arap rakamları veya Hint-Arap rakamları, Arap dünyasının doğusunda Arap alfabesiyle, Asya'da ve İran platosunda Fars alfabesi ile birlikte kullanılan...

Roma İmparatorluğu
3 yıl önce

"Roma İmparatorluğu" ünlü Latince Imperium Romanum'un Türkçesidir. Bu deyişte imperium sözcüğü bir bölge, vilayet anlamında kullanılmaktadır. Roma İmparatorluğu...

Antik Roma
3 yıl önce

Romanlar için "Çingeneler" sayfalarına bakınız. Antik Roma, MÖ 9. yüzyılda İtalya Yarımadası'nda kurulan Roma şehir devletinden doğarak tüm Akdeniz'i çevreleyen...

Eski Roma, 476, 5. yüzyıl, Akdeniz, Antik Yunan, Batı, Batı Avrupa, Bizans İmparatorluğu, Dil, Edebiyat, Hukuk
Kiril rakamları
3 yıl önce

sistem 18. yüzyılda I. Petro'nun Arap rakamları kullanılmasının başlamasına kadar kullanıldı. Günümüzde Kiril rakamları hala Kilise Slavcası'yla yazılmış...

Roma İmparatoru
3 yıl önce

Roma imparatoru, ilk olarak MÖ 27 yılında teşkil edilen Roma İmparatorluğu'nun hükümdarlarınca kullanılmaya başlanan unvan. İlk Roma imparatorları kendilerini...

Roma İmparatorluğu, 117, 14, 1453, 476, 4 Eylül, Antik Roma, Avrupa, Batı Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu, Caesar Divi Filius Augustus
Roma Cumhuriyeti
3 yıl önce

Roma Cumhuriyeti, Antik Roma uygarlığında hükûmetin cumhuriyet şeklinde işlediği dönem. Geleneksel olarak MÖ 509 yılında krallığın devrilmesiyle başlayan...

Roma, Roma İmparatorluğu, Romalılar, Roma Krallığı, Etrüksler, Antik Roma, Sezar, Cumhuriyet, Diktatör, Julio-Claudian hanedanı, Jül Sezar, Monarşi