Sözdebilim

Kısaca: Sözdebilim (İngilizce ``pseudoscience``) bilimsel olarak tanımlanmakla birlikte bilimsel çalışmaların gerektirdiği standartları taşımayan veya yeterli bilimsel araştırma ile desteklenmeyen bilgi, metodoloji, inanç ve pratikler bütününe verilen addır. ...devamı ☟

Sözdebilim
Sözdebilim

Sözdebilim (İngilizce ``pseudoscience``) bilimsel olarak tanımlanmakla birlikte bilimsel çalışmaların gerektirdiği standartları taşımayan veya yeterli bilimsel araştırma ile desteklenmeyen bilgi, metodoloji, inanç ve pratikler bütününe verilen addır.

Terimin Doğuşu

Sözdebilim anlamına gelen batı dillerindeki pseudoscience`` ifadesi Yunanca`da sahte, sözde anlamına gelen ``pseudo`` köküyle Latince`deki bilgi veya bilgi alanı anlamına gelen ``scientia`` teriminin biraraya getirilmesiyle türetilmiştir. İlk kez 1843 yılında kullanılmıştır. Kelime genellikle negatif bir bağlamda kullanılmaktadır ve bilim olarak etiketlendiği halde bilim alanına girdiği düşünülmeyen şeylerle ilgili küçümseyici bir yan anlamı da içermektedir. Sözdebilim yapmakla eleştirilen kişiler doğal olarak bu sınıflandırmayı kabul etmemektedirler.

Belirli bir bilgi, metodoloji, araştırma ve uygulama alanının gerçekten bilimsel olup olmadığıyla ilgili standartlar araştırma alanına göre değişkenlik göstermekle birlikte yeniden üretilirlik (reproducibility) ve farklı özneler tarafından doğrulanabilirlik (intersubjective verifiability) gibi temel prensipler aynı kalmaya devam etmektedir. Bu ilkeler belirli bir fenomenle ilişkili hipotez veya teorilerin başkaları tarafından da geçerli ve güvenilir olup olmadığını tespit etmek için daha ileri araştırmalara imkan veren ölçülebilirlik veya yeniden üretilebilirliği sağlamaktadırlar. Bu ön şartlar bir araştırmaya doğrudan veya dolaylı olarak önyargıların hakim olmasını önlemektedir.

Sözdebilimin Tespiti

Yaygın sözdebilimsel teoriler geçerli bilimlerden çok öykü-olgu temelli olmaya eğilim göstermektedirler. Bu iddialar dikkatli bir şekilde kullanılan bir metodolojiden çok gerçeğin araştırılmasında yaygın bilimsel yanlış anlamalarla desteklenir.

Bir alan, uygulama veya bilgi

  • Kendisini bilimsel olarak sunduğu ve Bilimsel araştırmanın kabul edilen normlarını karşılamakta ve daha önemlisi bilimsel metodun kullanılmasında başarısızlık gösterdiğinde sözdebilim olarak adlandırılır.


Sözdebilimi tanımlayan diğer niteliklerden bazıları

  • Bilimsel iddiasının yanlış veya ilgisiz olma durumunda bile öne sürülmesi
  • Teorinin öngördüğü bir şeyin öngörüsünün gösterilemeyişi
  • Kullanılan veri veya metodolojinin araştırılması isteklerine bilginin gizli veya özel olduğu ile karşı çıkılması
  • Bilim insanları topluluğunun sonuçları açıklamadığı şeklinde komplo öne sürülmesi
  • Yanlış olduğu ispatlanmayan iddiaların zorunlu olarak doğru olduğu iddiası
  • Uygulanan işlemin tanımını yapmakta başarısızlık
  • İddia edilen sonuçları diğer araştırmacıların da yeniden üretebilmesi için gereken enformasyonun sağlanmasında başarısızlık
  • Deneysel sonuçların seçmeci kullanımı ve iddiayı desteklemeyen veya onunla çatışan verilerin gözardı edilmesi, reddedilmesi, kenara koyulması


Sözdebilime örnekler



Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Sözdebilim Resimleri

Sınırbilim
5 yıl önce

tabiri zaman zaman sözdebilim dallarını ve araştırma konularını kastetmekte kullanılır. Bununla birlikte, sınır-bilim ile sözdebilimin kategorisel sınırları...

Frenoloji
3 yıl önce

bilimine katkıda bulunmuş olmakla birlikte günümüzde artık bir tür sözdebilimdir. Sözdebilim Phrenology Heads for Illustration History of Phrenology on the...

James Randi
3 yıl önce

Plantation, Florida) veya sahne adıyla "The Amazing Randi" illüzyonist ve sözdebilim alanındaki hileleri ortaya çıkarmaya çalışan ateist bir araştırmacıdır...

James Randi, 1928, 7 Ağustos, Kanada, Kişi, Taslak, Toronto
önbilim
6 yıl önce

dönüşen simya ve bir kısmı sonradan astronomi bilimine dönüşen astroloji yer almaktadır. Sözdebilim Bilim tarihi Bilim felsefesi Bilimsel yöntem Hipotez...

Duyular dışı algılama
3 yıl önce

İngilizcede ise ESP (extra-sensory perception) kısaltmasıyla ifade edilir. Bir sözdebilim terimidir.[kaynak belirtilmeli] Terim ilk kez 1870'te Sir Richard Burton...

Lemurya
6 yıl önce

aldığına inanılmış, ancak günümüzde bilimsel olarak kabul görmeyen ve sözdebilim olarak sınıflandırılan efsanevi bir kıtadır. Lemurya kıtası, bilimsel...

Mu Kıtası, 1852, 1921, 1923, 1930, 1936, 1938, ABD, Anadolu, Atatürk, Atlantis
Mihail Bulgakov
6 yıl önce

1925'te yergili fantezilerin yer aldığı Şeytanlıklar'ı yayımladı ve sözdebilim üzerine iğneleyici ve gülünç bir yergi niteliğindeki Köpek Kalbi'ni yazdı...

Mihail Bulgakov, 10 Mart, 15 Mayıs, 1891, 1940, 1991, Gogol, Kiev, Kişi, Moskova, Taslak
Geleneksel tıp
3 yıl önce

ortaya konulmadan bilimsel argümanlarla sunulması bilimsel istismar (sözdebilim) olarak değerlendirilir. Geleneksel tıp sistemleri Bitkisel tıp Ayurveda...

Geleneksel tıp, Akapunktur, Alternatif tıp, Ayurveda, Geleneksel Anadolu Halk Hekimliği, Geleneksel Çin Tıbbı, Geleneksel Çin tıbbı, Huna, Muti, Osmanlı tıbbı, İslam tıbbı