Ursa Major (Lat. Ursa Maior) ya da Büyük Ayı takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Kuzey yarım küreden tüm yıl boyunca görülebilir. Callisto efsanesiyle ilişkilendirilir.
Dikkat çekici noktalar
Aynın arka ayakları ve kuyruğunda bulunan yedi parlak yıldız, tanınmış Büyük kepçe şeklini oluşturur. Britanya`da bu şekil saban veya pulluk (İng. ``plough``) olarak adlandırılır. Büyük kepçe`nin Dubhe ve Alkaid hariç diğer yıldızları Yay takımyıldızı bölgesinde kalan bir noktanın çevresinde özdevim hareketi yapmaktadırlar. Bu tarz bir hareket gösteren diğer başka yıldızlar da belirlenmiştir. Bu yıldızlara Urda Major hareketli grubu denmektedir. / A few other such stars have been identified, and together they are called the Ursa Major Moving Group.-->Büyük kepçeye ek olarak, kökenini Arap kültüründen alan bir başka yapı daha vardır – üç grup yıldızdan oluşan "``ceylanın sıçramaları``":
- ν ve ξ Ursae Majoris, Alula Borealis ve Australis, ilk sıçrama;
- λ ve μ Ursae Majoris, Tania Borealis ve Australis, ikinci sıçrama;
- ι ve κ Ursae Majoris, Talitha Borealis ve Australis, üçüncü sıçrama.
Bu yıldızlar takımyıldızın güneybatı sınırında, yani ayının ayak parmaklarında bulunurlar.
W Ursae Majoris parlaklığı 7.75m ve 8.48m arasında değişen bir çift yıldızdır. Temaslı çiftler türündeki çift yıldızların prototipini oluşturur.
47 Ursae Majoris Jüpiter kütlesinin 2.54 ve 0.76 katı kütlelere sahip belirlenmiş iki gezegene sahip bir gezegen sistemine sahiptir.
Dikkat çekici derin uzay nesneleri
Büyük ayı takımyıldızı bölgesinde pek çok parlak gökada bulunmaktadır. Ayının başının üzerindeki M81 ve M82 ikilisi, η Ursae Majoris`in kuzeybatısındaki bir sarmal gökada olan M101, yine Messier kataloğunda bulunan M108 ve M109 bunlardan bazılarıdır. Takımyıldız bölgesinde amatör astronomların teleskoplarıyla gözlemleyebilecekleri, çoğu 10. kadirden daha sönük 50 kadar gökada bulunmaktadır. Parlak bir gezegenimsi bulutsu olan M97, fotoğraflardaki görüntüsünden ötürü ``Baykuş Bulutsusu`` olarak da bilinir, büyük kepçenin çanağının hemen altında bulunur. Bir yıldız çifti olan M40 da – her ne kadar derin uzay nesnesi olmasa da – Messier`in kataloğuna eklemiş olduğu bir cisim olduğu için dikkate değerdir.Hubble Deep Field δ UMa yıldızının kuzeydoğusunda bulunur.
Tarihi
Ursa Major Batlamyus tarafından listelenmiş 48 takımyıldızdan biridir. En çok tanınan takımyıldızlardan biridir. Homeros, Spenser, Shakespeare, Tennyson ve Bertrand Cantat gibi pek çok şairin şiirlerinde büyük ayının adı geçer.Mitoloji
}Ursa Major takımyıldızı pek çok uygarlık tarafından bir ayı olarak tanımlanmıştır. Yanıbaşındaki Küçük ayı takımyıldızıyla birlikte Callisto efsanesinin kökenini oluşturur.
Dikkat çekici ve isimlendirilmiş yıldızlar
}| BD | FD | İsimler ve diğer tanımlar | Kadir | Işık yılı uzaklıkta |
Bilgiler | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |77||Epsilon Ursae Majoris, Alioth||1.76||80.9|| | |50||Alpha Ursae Majoris, Dubhe, Dubh, Dubb, Thahr al Dub al Akbar, Ak||1.81||124|| | |85||Eta Ursae Majoris, Benetnasch, Alkaid, Elkeid||1.86||101|| | |79||Mizar, Zeta Ursae Majoris, Mizat, Mirza||2.23||78.2|| | |48||Beta Ursae Majoris, Merak, Mirak||2.34||79.4|| | |64||Gamma Ursae Majoris, Phad, Phecda, Phegda, Phekha, Phacd||2.41||83.7|| | |52||Psi Ursae Majoris, Ta Tsun||3.00||147|| | |34||Mu Ursae Majoris, Tania Australis, Alkafzah Australis||3.06||249|| | |9||Iota Ursae Majoris, Talitha Borealis, Talita Borealis, Dnoces, Alphikra Borealis||3.12||47.7|| | |25||Theta Ursae Majoris, Al Haud, Sarir, Sarir Bonet?||3.17||44.0|| | |69||Delta Ursae Majoris, Megrez, Kaffa||3.32||81.4|| | |1||Omicron Ursae Majoris, Muscida||3.35||184|| | |33||Lambda Ursae Majoris, Tania Borealis, Alkafzah Borealis||3.45||134|| | |54||Nu Ursae Majoris, Alula Borealis||3.49||421|| | |12||Kappa Ursae Majoris, Talitha Australis, Al Kaprah, Alphikra Australis||3.57||423|| | |23||23 Ursae Majoris||3.65|| 75.5 || |
| |63||Chi Ursae Majoris, Alkafzah, Alkaphrah, El Koprah||3.69||196|| | |29||Upsilon Ursae Majoris||3.78||115|| | |-|53||Xi Ursae Majoris, Alula Australis||3.79||28.8|| | |80||Alcor, 80 Ursae Majoris, Saidak||3.99||81.2|| | |15||15 Ursae Majoris||4.46|| || | |||||||||||
| |26||26 Ursae Majoris||4.47|| || | |||||||||||||||
| |24||24 Ursae Majoris||4.54|| || | |||||||||||||||
| |4||Pi-2 Ursae Majoris, Muscida||4.59||252|| | |83||83 Ursae Majoris||4.63|| || | ||||||||||||||
| |45||Omega Ursae Majoris||4.66||267|| | |||||||||||||||
| |14||Tau Ursae Majoris||4.67||122|| | |||||||||||||||
| |8||Rho Ursae Majoris||4.74||287|| | |||||||||||||||
| |55||55 Ursae Majoris||4.76|| || | |||||||||||||||
| |13||Sigma-2 Ursae Majoris||4.80||66.7|| | |||||||||||||||
| |18||18 Ursae Majoris||4.80|| || | |||||||||||||||
| |36||36 Ursae Majoris||4.82|| || | |||||||||||||||
| |78||78 Ursae Majoris||4.93|| || | |||||||||||||||
| |56||56 Ursae Majoris||4.99|| || | |||||||||||||||
| |46||46 Ursae Majoris||5.02|| || | |||||||||||||||
| |47||47 Ursae Majoris||5.03||45.9|| | |49||49 Ursae Majoris||5.06|| || | ||||||||||||||
| |38||38 Ursae Majoris||5.12|| || | |||||||||||||||
| |44||44 Ursae Majoris||5.12|| || | |||||||||||||||
| |11||Sigma-1 Ursae Majoris||5.15||500|| | |||||||||||||||
| |27||27 Ursae Majoris||5.15|| || | |||||||||||||||
| |37||37 Ursae Majoris||5.16|| || | |||||||||||||||
| |16||16 Ursae Majoris||5.18|| || | |||||||||||||||
| |67||67 Ursae Majoris||5.22|| || | |||||||||||||||
| |31||31 Ursae Majoris||5.27|| || | |||||||||||||||
| |17||17 Ursae Majoris||5.28|| || | |||||||||||||||
| |57||57 Ursae Majoris||5.30|| || | |||||||||||||||
| |61||61 Ursae Majoris||5.31|| || | |||||||||||||||
| |74||74 Ursae Majoris||5.37|| || | |||||||||||||||
| |82||82 Ursae Majoris||5.46|| || | |||||||||||||||
| |2||2 Ursae Majoris||5.47|| || | |||||||||||||||
| |70||70 Ursae Majoris||5.54|| || | |||||||||||||||
| |59||59 Ursae Majoris||5.56|| || | |||||||||||||||
| |6||6 Ursae Majoris||5.57|| || | |||||||||||||||
| |42||42 Ursae Majoris||5.57|| || | |||||||||||||||
| |81||81 Ursae Majoris||5.60|| || | |||||||||||||||
| |3||Pi-1 Ursae Majoris, Muscida||5.64||46.5|| | |43||43 Ursae Majoris||5.66|| || | ||||||||||||||
| |73||73 Ursae Majoris||5.68|| || | |||||||||||||||
| |84||84 Ursae Majoris||5.68|| || | |||||||||||||||
| |86||86 Ursae Majoris||5.70|| || | |||||||||||||||
| |5||5 Ursae Majoris||5.72|| || | |||||||||||||||
| |62||62 Ursae Majoris||5.73|| || | |||||||||||||||
| |32||32 Ursae Majoris||5.74|| || | |||||||||||||||
| |22||22 Ursae Majoris||5.77|| || | |||||||||||||||
| |39||39 Ursae Majoris||5.79|| || | |||||||||||||||
| |71||71 Ursae Majoris||5.82|| || | |||||||||||||||
| |66||66 Ursae Majoris||5.83|| || | |||||||||||||||
| |58||58 Ursae Majoris||5.94|| || | |||||||||||||||
| |51||51 Ursae Majoris||6.01|| || | |||||||||||||||
| |76||76 Ursae Majoris||6.02|| || | |||||||||||||||
| |75||75 Ursae Majoris||6.07|| || | |||||||||||||||
| |60||60 Ursae Majoris||6.09|| || | |||||||||||||||
| |35||35 Ursae Majoris||6.32|| || | |||||||||||||||
| |41||41 Ursae Majoris||6.34|| || | |||||||||||||||
| |68||68 Ursae Majoris||6.34|| || | |||||||||||||||
| | ||Groombridge 1830||6.42||29.9|| | |28||28 Ursae Majoris||6.51|| || | ||||||||||||||
| |65||65 Ursae Majoris||6.54|| || | |71||71 Ursae Majoris||7.09|| || | ||||||||||||||
| |40||40 Ursae Majoris||7.22|| || | |||||||||||||||
| | ||Lalande 21185||7.48||8.2|| | | ||W Ursae Majoris||7.75v||162|| | | ||Winnecke 4, M40||9.0||510|| | | ||SZ Ursae Majoris||9.31v|| || | |- style="background-color:#eeeeee;"| ||CF Ursae Majoris||12.00v|| || | |-| ||WX Ursae Majoris||14.4v|| || | |} Kaynak: The Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed., The Hipparcos Catalogue, ESA SP-1200