Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Uzay Giysisi

Kısaca: Tepkili uçak pilotları ve özellikle astronotlarla kozmonotlar vücutlarını sımsıkı saran özel bir elbise giyerler. Bu elbise vücutlarındaki kanı tabii haliyle tutmaya yarar, bayılmalarının, ölmelerinin önüne geçer. ...devamı ☟

uzay giysisi
Uzay Giysisi

'de kullanılan uzay elbisesi] Tepkili uçak pilotları ve özellikle astronotlarla kozmonotlar vücutlarını sımsıkı saran özel bir elbise giyerler. Bu elbise vücutlarındaki kanı tabii haliyle tutmaya yarar,bayılmalarının,ölmelerinin önüne geçer. Uzay aracının gittikçe artan bir hızla boşluğa doğru yol alması sırasında kozmonotlarla astronotları büyük tehlikeler bekler. Bu tehlikelerden bir tanesi de hız artışı sırasında astronotlarda ağırlıklarının artmasıdır. Bu sırada astronotun damarlarındaki kanın ağırlığı erimiş bir demirin ağırlığına eşit olur,kan vücudun bazı yerlerinden çekilerek başka yerlerde toplanır. Beynin kansız kalması da ölüme yol açar. İşte astronotun vücudunu bir korse gibi sıkan bu özel elbise kanı vücutta tabii haliyle tutmaya yarar. Uzaya çıkan bir astronotun giydiği özel elbise, onu uzaya ulaştıran roket ve kapsül kadar önemlidir. Bu özel elbise olmadan astronotlar uzay boşluğunda, Ay üzerinde veya herhangi bir gezegende yürüyemezler. bir araçtan ötekine geçemezler. Çünkü uzayda atmosfer olmadığı için astronotlar nefes alamazlar. Nefes almalarnı sağlayan bir oksijen tüpü taşısalar bile, bu sefer de atmosfer basıncı olmadığı için kanları fışkırır ve yaşayamazlar. Ayrıca, buz gibi soğuk,fırın gibi sıcak bir ortamda, özel koruyucu olan uzay elbisesini giymek zorundadırlar. Demek ki, uzay elbiseleri astronotları havasızlıktan, basınçsızlıktan, şiddetli soğuk ve sıcaktan korumaktadır. Hava tüplü olduğu için nefes almalarını sağlamakta, sun'i basınçla vücutlarını dengede tutmaktadır. Uzay elbiseleri önce biraz sert idi ve taşınması güçtü. Fakat zamanla daha esnek ve taşınması daha kolay elbiseler yapıldı. Uzay kabininde astronotun özel uzay elbisesine ihtiyacı yoktur. Çünkü sımsıkı kapalı kabinin içi ya saf oksijenle ya da atmosferdeki tabii hava ile doldurulmuştur. Burada bir havacı tulumu giymeleri yeter. Tabii, kabin ağırlıksız bir mekan olduğu için oturdukları yere kemerle bağlanırlar. Bu tulumlar da elektronik aletlerle donatılmıştır. Astronotun kalp atışları ve vücudunun ısısı bu aletlerle her an tespit edilir ve yerdeki kontrol merkezinde bulunan hekimler uzaydaki astronotun sağlık durumunu muayane edebilirler. Fırlatılış sırasında astronotlar kapsül tulumu ile birlikte özel uzay elbiselerini de giyerler. Bir kaza olursa, bu elbiseler onları daha iyi koruyacaktır. Fakat, kalkış başarlı olmuşsa, bir saat kadar sonra uzay elbiselerini çıkarabilirler. 15 Katlı elbise Uzayda veya Ay'da yürüyecek astronotun elbisesi her şeyden önce müthiş sıcağa karşı dayanıklı olmalıdır. Bunun için astronot iki elbise giyer. Birinci elbisenin içinde (Buna uzay çamaşırı da diyebiliriz) soğuk su akımı sağlayan ince tüpler vardır. Vücut etrafına dolanan bu tüplerin içindeki serin su, astronotları sıcaktan korur. Tüpteki suyun ısısı sırt çantasındaki bir cihaz tarafından sabit tutulur. Uzay çamaşırının üzerine giyilen özel elbise kat kattır. İç kısmı futbol topu gibi hava ile şişirilmiştir ki bu basıncın normalde kalmasını sağlar. Bunun üzerinde tam 15 kat daha vardır. Plastik ve alüminyum tabakalardan yapılan bu katlar tehlikeli radyasyonlara ve küçük göktaşlarına karşı astronotları korur. En dışta bir çelik çember bulunur. Elbisenin ikinci önemli bölümü olan başlık, başın rahat hareket edebileceği büyükçe bir kafes gibidir. Başlığın ön kısmı kırılmaz camdan yapılmıştır ve onun da yukarısında bir kask daha vardır. Uzay elbisesinin üçüncü bölümü ayakkabılardır. Elbise gibi kat kat olan sağlam, kalın ve ısı geçirmez özellikteki bu ayakkabı daha çok çarığa benzer. Astronotun sırt çantasında, oksijen ve serinletme suyunun dolaşımını sağlayan cihazdan başka bir de telsiz cihazı vardır. Astronotun Dünya ve uzay kabini ile devamlı bağlantısını bu cihaz sağlar. Bu cihaz onun yalnız konuşmasını değil,sağlık durumunu da otomatik olarak yerdeki kontrol merkezine bildirir. Ay'da Su içmek Peki, astronot Ay'da yürürken su içmek istese, tuvalete gitme ihtiyacını duysa veya bir şey yemek istese ne yapacaktır ? Bütün bunlar düşünülmüştür. Astronotun tuvalet ihtiyacı için özel keseler vardır. Sırt çantasında komprime yiyecek ve içecek de bulunur. Bunlar özel bir bağlantı ile ve bir düğmeye dokunmakla astronotun ağzına gelir. Astronot elbiseleri esasları bakımından aynı kalmakla birlikte ayrıntılarda bazı değişikliklere uğramıştır. Ay'a ilk inen Apollo 11 astronotlarının Ay elbiseleri ile son inen Apollo 17 astronotlarının elbiseleri arasında dış kısımdaki bazı parçalar, mesela cepler ayakkabı bağları, Ay yüzeyinde kullanılan el aletleri, numune torbaları geliştirilmiş, daha kullanışlı hale getirilmiştir. Astronot elbiseleri Dünya üzerinde sağlık uzmanları tarafından bazı hastalara da giydirilmek için geliştirilmiştir. Mesela doğuştan Dünya mikroplarına direnci olmayan çocukları koruyacak ve yaşatacak özel elbise NASA'daki uzmanlar tarafından yapılmaktadır.

Rus giysi modelleri

* SK-1, Uzaya ilk çıkan,Yuri Gagarin'in uzay giysisi * Berkut (Беркут = "altın kartal"), İlk uzay yürüyüşü yapan kozmonot Alexei Leonov'un uzay giysisi * Krechet (Кречет = "gyrfalcon") giysi,iptal edilen Ay programı sırasında tasarlandı * Yastreb (Ястреб = "atmaca") EVA için uzay giysisi,Krechet tasarımı * Orlan (Орлан = "deniz-kartalı" veya "tüysüz kartal") EVA için giysi * Sokol (Сокол = "şahin") giysisi, Soyuz mürettebatı tarafından giriş(atmosfere giriş) ve kalkış esnasında kullanılmış * Strizh (Стриж = "kılıç ") Buran Uzay Mekiği'nin pilotları için geliştirilmiş uzay giysisi
Image:Russian space suit 2.jpg | SK-1 uzay giysisi Image:Voskhod-2 airlock and spacesuit.jpg |Berkut uzay giysisi Image:Soviet moon suit side.jpg | Krechet uzay giysisi Image:Russian space suit 3.jpg | Orlan uzay giysisi Image:Russian space suit 1.jpg| Sokol uzay giysisi

Amerikan giysi modelleri

*1950'lerin başında Siegfried Hansen ve Litton Endüstürisindeki meslektaşları tasarladı. *Navy Mark IV yüksek irtifa/Merküri projesi için kullanılmış vakumlu giysi *Gemini uzay yürüyüşü giysileri,Gemini projesi için kullanıldı *Manned Orbiting Laboratory MH-7 uzay giysileri *Apollo/Skylab A7L EVA ve Ay giysileri.A7L Apollo&Skylab uzay giysisi Apollo projesi için NASA astronotları tarafından kullanılmış ilk basınçlı giysidir. Programa göre Amerikalılar Apollo aracı ile uzaya 3 astronot göndermiş Temmuz 1975'te Apollo ve Soyuz kapsülleri uzayda buluşmuşlardır. *Advance Crew Escape System Pressure Suit Uzay Mekiği için yapılmıştır.ACES giysisi,şuanda da bütün mekik mürettebatı tarafından kullanılan,(yükselme ve uçuş sırasında atmosferin katlarını aşarken katmanlara girildiğinde kullanılan) tam basınçlı bir giysidir. Amerikan Hava Kuvvetlerinde SR-71 Blackbird ve U2 casus uçağı pilotları,X-15 ve Gemini astronotları Challenger Felaketinden sonra ki ilk uçuşlar ve STS-26 uçuşlarında kullanılmıştır. *Extravehicular Mobility Unit Uluslararası Uzay İstasyonu ve Uzay Mekiğinde kullanılmıştır.EMU dünya yörüngesinde uzay mekiği ve ISS mürettebatına EVA sağlayan,(çevresel koruma,taşınabilme,yaşam desteği,ve telekominikasyon)bağımsız anthropomorphic bir sistemdir.
Image:Neil Armstrong pre Gemini spacesuit.jpg | Navy Mark IV vakum giysisi Image:WhiteEarthLimb.ws.jpg | Gemini uzayyürüyüş giysisi Image:MOL spacesuit.jpg | Manned Orbiting Laboratory MH-7 uzay giysisi Image:Apollo 15 Space Suit David Scott.jpg | Apollo/Skylab A7L EVA and ay giysisi Image:KSC-95EC-0908.jpg | Advance Crew Escape System Basınç giysisi Image:Wisoff_on_the_Arm_-_GPN-2000-001069.jpg| Extravehicular Mobility Unit

Çin giysi modelleri

* Shuguang uzay giysisi.EVA uzay giysisi 1967'deki 714 insanlı uzay programı projesi için ilk üretimini Çin için yaptı. 10 kg ağırlığında,turuncu renkte,yüksek dirençli,katmanları polyester kumaştan yapılmıştı.Astronot kabin içinde kullana billiyordu. * Project 863 uzay giysisi.Çin EVA uzay giysisi 2. üretiminin projesini iptal etti. * Shenzhou 5 uzay giysisi.İlk insanlı Çin uzay uçuşu Yang Liwei tarafından giyildi. Sokol-KV2'e benzerliği vardı ama Rus giysi modelinden çok Çin yapımı olduğuna inanıldı. * Shenzhou 6 uzay giysisi.Önceki giysiden farklı olarak Fei Junlong ve Nie Haisheng tarafından giyilmiştir. * Haiying EVA uzay giysisi.İthal Rus Orlan-M EVA uzay giysisi Çince Haiying (海鹰号航å¤é服) denir. * Feitian EVA uzay giysisi.Yeni yerli üretim olan Çin-EVA uzay giysisi yapımı Shenzhou 7 görevinde kullanılmak için geliştirildi.Yeni uzay giysileri için EVA kullanılacaktı.Özellikle akıllı malzemelerden yapılmıştı. Giysi 7 saatten uzun uzay yürüyüşü için tasarlandı.Astronotlar Temmuz 2007'den beri uzay giysileriyle kapsülün dışında eğitim yapmaktaydılar ve giysilere 110 kg'dan fazla ağırlık sınırlaması getirildi.
Image:Yang Liwei space suit.JPG | Shenzhou 5 uzay giysisi
Bakınız *Basınç giysisi

Kaynaklar

1. Sune Engel Brektson:Etoiles,Planetes et Galaxies 2. Charles-Noel Martin:Le Cosmos et La Vie 3. Adnan Sayılı:The Observatory in İslam 4. Wim Dannau:Les Hommes Sans Pesanteur 5. Raymond Cartier:L'Homme et le Cosmos 6. H. Couper et N. Henbest:L'Exploration de l'Espace 7. Felix Sutton:La Lune 8. Philippe deLa Cotardiere:Guide Explo de l'Astronomie 9. Kenneth W. Gatland:L'Espace 10. James Muirden:Notre Univers 11. Michael Collins:En Route Pour La Lune 12. Rüdiger Proske:Der Mond 13. Michael Maegraith:Mond Landung 14. N.A.S.A.(National Aeronautics and Space Administration)'nın yayınları,film ve posterleri 15. National Geographic koleksiyonları

Kaynaklar

Vikipedi

uzay giysisi Resimleri

SK-1 uzay giysisi
7 yıl önce

"uzay giysisi" veya "uzaya dalış giysisi" anlamında), Sovyet havacı ve kozmonot Yuri Gagarin için özel olarak geliştirilmiş bir giysi idi. İlk uzay elbiselerinden...
Sokol uzay giysisi
7 yıl önce

Sokol, (Rusça: Cокол, "şahin" anlamında), Bir Rus uzay giysisi modelidir. Soyuz uzay aracıyla uçan herkes giyer. İlk kez 1973 yılında tanıtılmıştır ve...
Uzay Aktivasyon giysisi
7 yıl önce

Uzay aktivasyon giysisi (SAS) veya mekanik basınca karşı giysi bir deneysel uzay giysisidir. Deriye yapışan dar elastik giysi deriye karşı kararlı bir...
Feitian uzay giysisi
7 yıl önce

Feitian uzay giysisi (Çince: 飞天号航天服; pinyin: fēi tiān hào háng tiān fù), Shenzhou 7 için geliştirilmiş bir çin uzay giysisidir. 27 Eylül 2008 de Çin'in...
Orlan (uzay giysisi)
7 yıl önce

Orlan uzay giysisi (Rusça: Орлан deniz kartalı anlamında) NPP Zvezda tarafından yapılıp tasarlanmış yarı sert tek parça bir giysi modelidir. Sovyet uzay programının...
Strizh
7 yıl önce

Kuvvetleri'nde yüksek hızlı roket uçak X-15'in mürettebat giysisi ve Gemini uzay aracının benzer Gemini uzay giysisi gibi NASA'nın kullandığı gelişmiş mürettebat çıkış...
Krechet-94
7 yıl önce

geliştirilmiş bir uzay giysisi modelidir. NPP Zvezda tarafından geliştirilmiştir. Geliştirilmesine 1967'de başlandı. Orlan uzay giysisi ile birlikte eşzamanlı...
Uzay taşıtı dışı etkinlik
3 yıl önce

posizyonda uzay aracından ayrılmadan durur (Canadarm robotik kolu ile veya bir halat ile uzay aracına bağlıdır). Çevresel destekle uzay giysisi içinde İnsanlı...