Vega (Yıldız)

Kısaca: Vega sözcüğü Arapça en nasr el vakî (النسر الواقع - avına çullanan kartal) ifadesindeki vakî (düşen) kelimesinden Latince yoluyla Türkçeye geçmiştir. Dünya'dan yaklaşık 26 ışık yılı uzakta olan Vega, belirgin bir mavi ışıkla parlar ve 0,03 ile 0,04 arasında değişen görünür büyüklüğüyle, gökyüzünün en parlak 5. yıldızıdır. ...devamı ☟

Vega (yıldız)
Vega (yıldız)

Vega sözcüğü Arapça`dan türemiştir ve "saldıran kartal (avına çullanan kartal)" anlamına gelmektedir. Dünya`dan yaklaşık 26 ışık yılı uzakta olan Vega, belirgin bir mavi ışıkla parlar ve 0,03 ile 0,04 arasında değişen görünür büyüklüğüyle, gökyüzünün en parlak 5. yıldızıdır. 1840 yılında Vega`nın paralaksının (Biri Dünya`nın merkezinden, diğeri yeryüzünde bulunan bir kimsenin gözünden çıkan iki doğrunun, bir gökcisminin merkezinde birleşerek oluşturdukları düşünülen açı.) Rus gökbilimci Friedrich Georg Wilhelm von Struve tarafından bulunması, yıldızlararası uzaklıkların hesaplanması bakımından önemli bir olaydır. Vega aynı zamanda, fotoğrafı çekilen ilk yıldızdır (1850).

Lir Takımyıldızı`nda yer alan Vega, Kartal Takımyıldızı`ndaki Altair ve Kuğu Takımyıldızı`ndaki Deneb`le birlikte yaz üçgeninin köşelerini oluşturan yıldızlardan biridir. Vega, bir zamanlar "kutup yıldızı"ydı. Güneş ve Ay`ın çekim kuvvetlerinin etkisiyle, Dünya`nın ekvator bölgesindeki şişkinlik, gezegenin eksensel hareketinde bir tereddüte yol açmaktadır. Buna bağlı olarak 26.000 yılda bir oluşan yörüngesel salınım, yıldızların gökyüzündeki konumlarını da yavaş yavaş değiştirmektedir. Bu nedenle Vega, yaklaşık 11.500 yıl sonra tekrar "kutup yıldızı" konumunda olacaktır.

Spektrum türü A, yüzey sıcaklığı 9.500 Kelvin derece olan Vega, Güneş`ten yaklaşık 50 kat daha parlak bir yıldızdır. Kütlesi ise Güneş`in kütlesinin 2,5 katından fazladır. Bu nedenle, iç yakıtını Güneş`ten çok daha hızlı tüketmektedir. Vega`nın ömrünün Güneş`in ömrünün %10`undan bile kısa olacağı tahmin edimektedir. Buna göre Vega, yaklaşık 1 milyar yıl sonra sönmüş bir yıldız olacaktır.

1983 yılında Kızılötesi Gökbilim Uydusu ("Infrared Astronomy Satellite", IRAS), yıldızın kızılötesi ışın yayan ve taneciklerden oluşan büyük bir haleyle çevrelendiğini saptadı. Disk biçimindeki bu hale daha çok sıcak bir toz bulutuna benzemektedir ve yıldızın merkezinden yaklaşık 815 astronomik birim uzağa kadar yayılmaktadır. Vega`ya benzer pekçok başka yıldız da (Fomalhaut, Denebola, Merak gibi) benzer bir diske sahiptir. Vega`nın dönüş ekseninin Dünya`ya dik olduğu, onu çevreleyen disk biçimli toz bulutunun ise yüzünün bize dönük olduğu gözlenmiştir. Yani, yıldızı çevreleyen disk, Güneş`i çevreleyen ve gezegenleri içeren kuşağa benzer biçimde konumlanmıştır. Bu nedenle, Vega`nın bir gezegen sistemi olabileceği ya da böyle bir sistemin oluşmakta olduğu düşüncesi ağırlık kazanmıştır.



Helen Walker ve ekibinin İngiltere`deki Rutherford Appleton Laboratuar`ına bağlı Kızılötesi Uzay Gözlemevi`nde (Infrared Space Observatory) yürüttüğü çalışmalar, Vega`nın diskinin 200 mikron büyüklüğünde, yani tipik yıldızlararası tozdan 200 kat daha büyük taneciklerden oluştuğunu ortaya çıkardı. 2002 yılında ise gökbilimciler, toz bulutunun iki ayrı noktada yoğunlaşarak uç verdiğini duyurdular. Bunlardan biri yıldızın güney batısında, yıldızdan 60 astronomik birim uzakta, diğeri de kuzey doğusunda, yıldızdan 75 astronomik birim uzakta yer almaktaydı. Bu duruma, dışmerkezli (eksantrik) bir yörünge çizen ve görülemeyen bir gezegenin yol açıyor olabileceği düşünülmektedir. Hesaplamalara göre, ancak sarmal bir toz bulutunun içinde dışmerkezli bir yörünge çizmekte olan bir gezegen, yıldızdan uzaktaki iki ayrı noktada bir yoğunlaşmaya neden olabilir. Bu durumun Güneş Sistemi`nde görülmemesinin nedeni ise, gezegenlerin yörüngelerinin böyle bir etkiyi oluşturacak ölçüde dışmerkezli olmamasıdır. Güneş Sistemi dışında bulunan çok sayıda gezegenin yörüngelerinin dışmerkezli olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, asimetrik toz yoğunlaşmalarının, dış uzaydaki gezegen sistemlerinin ortak özelliklerinden biri olduğu düşünülmektedir.

Öte yandan, bu etkiye bir gezegenin neden olduğu varsayımı dışında, çok büyük göktaşlarının çarpışmalarının da neden oluyor olabileceği ileri sürülmektedir. Ancak, her ne kadar eldeki verilerle tersi kanıtlanamasa da, Vega`nın iki yanında, biribirine karşıt yönlerde oluşan böylesi büyük çarpışmaların gerçekleşme olasılığı oldukça düşüktür. Eğer Vega`nın gezegenleri varsa, bunlarda yaşamın gelişmiş olması olanaksız gibidir. Kütlesi Güneş`in kütlesinin 2,5 katından fazla olan Vega`nın henüz 200 milyon yıllık geçmişi olduğu tahmin edilmektedir. Bu sürenin, ilkel canlıların gelişmesi için bile çok kısa olduğu söylenebilir.

Kaynakça



  • Microsoft Encarta96 Encyclopedia
  • Software Toolworks Encyclopedia, 1992
  • The Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy and Spaceflight
  • "Stars and Star of the Week", Prof. Jim Kaler


Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Vega (müzik grubu)
3 yıl önce

Vega, Türk rock müzik grubudur. Adını mavi ışık yayan Vega yıldızından alır. İTÜ Elektronik Mühendisliği mezunu olan Mert Koral ve Tuğrul Akyüz ile Mimar...

Vega programı
3 yıl önce

Vega programı, Venüs gezegenini araştırmak için başlatılan, aynı zamanda Halley kuyruklu yıldızını da inceleyen görevler bütünüdür. Bu program iki ayrı...

Yıldız ışıltısı
6 yıl önce

dayanak ışık kaynağı saptanmıştır. Bu kaynak yaz göğündeki Vega yıldızıdır. Vega parlak bir yıldız olduğu gibi, yaz ortasında bilimin geliştiği Kuzey yarı...

Coğrafi kutup
3 yıl önce

noktasının bir başka adayı Vega yıldızıdır. Günümüzden 12000 önce kutup yıldızı Vega'ydı. (Vega günümüzden 14000 yıl sonra da kutup yıldızı olacaktır.) Güney coğrafi...

Yıldız
3 yıl önce

yerden eşit olarak ışıma yaymaz. Örneğin, kendi etrafında hızlıca dönen Vega yıldızının kutuplarında, ekvatorunda olduğundan daha fazla enerji akısı (birim...

Yıldız, Yıldız
Lyra (takımyıldız)
3 yıl önce

takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Yaz üçgenindeki yıldızların en parlağı olan Vega, bu takımyıldıza aittir. Takımyıldız gökyüzünde, elinizi açıp...

Lyra (takımyıldız), Andromeda (takımyıldız), Antlia (takımyıldız), Apus(takımyıldız), Aquarius (takımyıldız), Aquila (takımyıldız), Ara (takımyıldız), Aries (takımyıldız), Auriga (takımyıldız), Boötes (takımyıldız), Büyüklük (kadir)
Devinme
6 yıl önce

sebebiyle bu yıldız zamanla kuzey noktasında görünmeyecektir. Günümüzden yaklaşık olarak 13000 yıl sonra Çalgı burcundaki Vega yıldızı kuzey noktasında...

Takımyıldız
3 yıl önce

parlak yıldızı Vega'dır. Bu Yıldızın kadir değeri + 0,03 dür ve diğer yıldızların parlaklıklarını karşılaştırmada referans olarak alınabilir. Vega yaz üçgenin...

Takımyıldız, Takımyıldız