Türkçe Bilgi: Veçh-î Dîn

Veçh-i Din Muin’ed-Din Nasır-ı Hüsrev’in fıkıh kitabını andıran eseri olan “Veçh-i Din,” "“Türkistan Batınileri”" ve "“Pamir Alevileri”" tarafından mezhepte “Düstur-u Amel” olarak kabul gören ve "Batıni–Pamir Aleviliği" i’tikadının ana hatlarını günümüze dek kayıt altına tuabilmiş olan elimizde mevcut en ciddi belge niteliğindedir. Veçh-i Din’e göre Pamir Alevi–Batıniliği’nin i’tikadi ilkeleri Veçh-i Din’in öğretisinde “Cenab-ı Hakk’ın insanlara karşı hücceti olan iman mevcuttur.”

İman

* Cinnet akıldan ibarettir. İnsanlar ise Sünna’ul-Hilkat’tir. * “Resuller” “Hüdavend-i Tenzil,” onların vasileri olan “İmam-ı Zaman” da “Hüdavend-i Te’vil”dir. * Cehennem, “Cehl ve Hamakat” demektir.

İ’tikad

* İnsanda altı cihetin mevcudiyetinden ötürü Allah-u Teala insanlara “Natık” adı verilen Âdem, Nuh, İbrahim, Musa, İsa ve Hazreti Muhammed gibi altı büyük peygamber göndermiştir. Her peygamberin ardından da altı tane büyük imam gelmiştir. Altıncı büyük imamdan sonra ise tekrar yeni bir Natık – Peygamber gönderilir.

Şer’iat, Abdest ve Namaz

* Şer’iatin zahiri olduğu gibi batını da vardır. Her peygamber “Samit İmam” diye bilinen ve Natığa gelen vahyin batıni manasını izahatla görevlendirilen bir “Esas” ya da “Susan” tarafından takip edilir. * Yedinci “Natık” Batın’iyye Mezhebi’nin müjdecisi olan Muhammed bin İsma‘il’dir. Onun Esas’ı da Batın’iyye i’tikadının müessisi olan “Meymun’ul-Kaddah’ın oğlu ʿAbd Allah İbn-i Meymun” ile oğullarıdır. * Dini teklifler birer mahiyeti te’vil ile örtülüdür. Örneğin, abdest batınen Hüdavend-i Zaman’ın ahdini iltizam eder ve düşmanlarından inkıta’dır. * Namaz’ın hakikatiyse Hüdavend’in dostlarına ittisaldir.

Esaslar, Oruç, Fıtır ve Ramazan Bayramı

* Yedi “Natık (Âdem, Nuh, İbrahim, Musa, İsa, Muhammed Mustafa ve Muhammed bin İsma‘il eş-Şakir)”, “Yedi Esas ya da Samit İmam (Şit, Sam, İsma‘il, Harun, Şem’un, Ali el-Murteza, “Meymun’ul-Kaddah’ın oğlu ʿAbd Allah İbn-i Meymun” ve Oğulları),” “Altı İmam (Hasan el-Mucteba, Hüseyin Seyyid’us-Şuheda, Ali Zeyn el-Âb’ı-Din, Muhammed el-Bakır, Caʿfer es-Sadık, İsma‘il bin Caʿfer el-Mubarek)”, birer Bab-ı Hüccet, Da’i-i Belağ ve Mutlak, Me’zun Mutlak ve Mahdut, beş haddi ulvi olan, “akıl,” “nefs,” “vecd,” “feth,” “hayal” – ki hepsi otuz eder – gibi kavramları anlayıp haklarında malumat edindikten sonra bayram ederler. * İnsanların yememekten ve içmemekten kurtulmalarından dolayı “Ramazan Bayramı” “Esas”ın dilidir. İşte Mü’min de bu “Esas” sayesinde ilim za’fından sıyrılıp otuz gün süresince sukun’un dili olan oruç’tan sonra ilim ile tekemmül ederler. * Ramazan Bayramı’nın te’vili “Esas”ın ilmiyle anlaşıldığından onun delili de “Fıtır” gibi “Esas”ın ismi olan Ali’nin üç harfinden meydana gelmiş olmasıdır.

Zekat ve Hac

* “Zekat” da “Esas”a dahildir. Çünkü Zekat Arapça’da “Taharet” anlamını taşımaktadır. Şek ve şüpheden temizlenmekte “Esas”ın ilmi olan te’vil ile oluşur. * “Hac” da “Namaz” gibi Mü’min Hüda’nın dostlarına yakınlaştırmaktadır.

Kaynaklar

Vikipedi

Veçh-Î Dîn

Veçh-Î Dîn Hakkında Detaylı Bilgi