Türkçe Bilgi: yemekler

Yemekler Vücudun yapısında lüzumlu olan ve iş görmesi için gerekli enerjiyi sağlayan pişmiş veya çiğ gıda maddeleri.

Yemek yemek ve pişirmek insan ve ilk peygamber hazret-i adem zamanından beri vardır. Hazret-i adem'e Allahü teala tarafından on sahife gönderildi. Bu sahifelerde iman edilecek hususlar, çeşitli dillerde lügatlar, gusul abdesti almak, oruç tutmak, leş, kan, domuz eti yememek, tıp ilaçları, hesap gibi şeyler bildirilmişti. İlk insanlar, bazı tarihçilerin zannettiği gibi ilimsiz, fensiz, görgüsüz, çıplak ve vahşi kimseler değildi. Bugün Asya, Afrika çöllerinde ve Amerika ormanlarında tunç devrindekilere benziyen bazı ilkel görüşlere sahip bilgisiz, yaşayışları basit insanlar vardır. Bundan dolayı ne bugünkü, ne de ilk insanların hepsi için bilgisiz, yemek pişirmeyi bilmeyen denilemez. Hazret-i adem ve ona inananlar şehirlerde yaşarlardı. Okuma-yazma bilirlerdi. Demircilik, dokumacılık, çiftçilik, ekin ekmek, ekmek yapmak, yemek pişirmek gibi sanat ve aletleri vardı. Altın üzerine para dahi basılmış, maden ocakları işletip, çeşitli aletler yapılmıştı. Daha sonra insanlar sanat ve teknikte ilerledikleri gibi, yavaş yavaş değişik yemek pişirme geleneği de kendini gösterdi. Her milletin kendilerine has pişirme, servis yapma, sofra düzeni kurma vs. gibi durumlar ortaya çıktı. Eski Mısırlılarda, Romalılarda ve Türklerde bu gibi değişiklikleri görmek mümkündür.

Türklerin İslam dinini kabul etmeleri neticesinde yemek çeşitlerinde de önemli değişiklikler oldu. İslam dininin yenmesinde ve içmesinde mahzur görmediği yemekler, etler yenmeye başlandı. Yemekler, vücudun ihtiyacı olan madensel tuzları ve vitaminleri de sağlarlar. Madensel tuzlar vücuda enerji vermezler. Fakat bunlar vücuda bir yapı taşı gibi gereklidir. Vücut iskeletini meydana getiren kemiklerin gelişmesi, dişlerin sağlam ve uzun ömürlü olması madensel tuzların varlığına bağlıdır. Madensel tuzlar, organizmadaki sıvıların osmotik basıncı ile asit alkali reaksiyonunu ve oksijen taşınması gibi çok önemli fizyolojik olayları düzenlerler. Madensel tuzlar; dışkı, ter ve idrarla vücuttan dışarı atılarak tekrar yemeklerle geri alınırlar.

Yemeklerle; demir, kükürt, bakır, fosfor, kalsiyum, klor, potasyum, magnezyum ve sodyum tuzları da alınır. Bunun için yemekler pişirilirken suyu ve diğer malzemeleri iyi ayarlanmalıdır. Çünkü madensel tuzlar ve maddeler pişirme sırasında suya geçer. Pişmiş yemeğin suyu çok geldi diye atılırsa, insan için faydalı olan tuzlar da atılmış olur.

Dünya mutfaklarınca tanınan zengin Türk yemekleri Anadolu'da özellikle Osmanlılar zamanında ortaya çıkmıştır. Bugün bile hala Osmanlı mutfağı ve içinde pişirilen yemekler diğer dünya milletleri tarafından benimsenerek zevkle yenmektedir.

Yemek pişirmek bilgi işi olduğu kadar zevk işidir. Vücudumuz için faydalı besin maddelerini yalnız sindirilmesi kolay hale gelecek duruma getirmek değil, aynı zamanda zevkle, iştahla yenebilecek şekilde hazırlamak lazımdır. Açlığı karşılamak için yemek yenirse vücut gerektiği gibi beslenemez. Günlük yemeklerde besinlerin uygunluğuna ve yeterliliğine, sağlığa uygun olup olmadığına, verdiği enerji miktarlarına çok dikkat etmek gereklidir.

İnsan vücudu için lazım olan karbonhidrat, protein ve yağlar orantılı bir şekilde alınmalıdır. Sağlıklı bir hayat için günde ortalama 100 gram protein alınması gereklidir. Dokuların yeniden canlılık kazanması ve tamir edilmesi, yeni hücrelerin teşekkülü için proteine ihtiyaç vardır. Enerjinin temin edilmesi için de yağ ve karbonhidratlar dengeli alınmalıdır. Vitamin ihtiyacı, salata ve meyvelerle de desteklenmelidir.

Besinler insan vücuduna yararlı olması için pişirilir ve yemek haline getirilir. Pişirmenin gayesi besinlerde bulunan faydalı maddalerin kolayca emilmesini sağlamaktır. Hastalık yapacak mikrop ve parazitler varsa onları yok etmektir.

Yemek pişirmek, sofra düzenlemek, pişen yemekleri ağız tadıyla yedirmek, ev hanımları için ayrı bir sanat ve zevk işidir. Bunun için bir ev hanımından beklenen sadece aşçıbaşılık değil, dengeli beslenmeyi sağlayıcı iştah açıcı yemekler pişirip, gönül açıcı ve zevk verici bir sofra kurabilmektir.

Yemekler evin günlük ihtiyacına göre hazırlanmalıdır. Bunun yanında şu şartlara da uymak çok faydalıdır:

1. Pişirilmek istenen yiyecekler yapılacak yemeklere göre seçilmeli.

2. Yemek pişirmek için verilen reçetedeki ölçülere uyulmalı (Biber, yağ ve tuz oranları isteğe göre değişebilir).

3. Pişirilen yemeklerin lezzetli ve besin değerlerini fazla kaybetmemeleri için pişiriliş usullerine, fırın ve buna benzer aletlerin ateş hararet dereceleri iyi ayarlanmalı.

4. Hazırlanan ve pişirilen yemekler; protein, madenler, enerji, karbonhidrat ve yağ oranları bakımından birbirlerini tamamlamalıdır.

Yemeklikler genellikle hayvani, nebati olmak üzere ikiye ayrılırlar. Bunların herbirinden değişik şekilde yemekler pişirilir. Yemek pişirme usulleri çevreden çevreye değişir. Her yörenin kendine has yemek çeşitleri ve pişirme usulleri vardır. Genelde bunlar şöyle sıralanabilir:

1) Haşlamalar, 2) Izgaralar, 3) Tavalar, 4) Soteler, 5) Kavurmalar, 6) Tencere yemekleri, 7) Fırın yemekleri, 8) Gratenler (değişik usullerle pişen yemeklerin, piştikten sonra olduğu gibi veya yemeklerin üstüne salça dökerek harareti üstten ayarlı ve kızgın fırına konularak üstleri kızartılır. Yemeklerin lezzetlerinin daha iyi olması sağlanır.), 9) Hamur işleri, 10)Benmari usulü: (Genelde içine yumurta ve salça karıştırılmış yemeklerdir. Bu cins yemeklerin tarif üzerine hazırlanış malzemeleri bir kaba konur. Bu kap da içinde su kaynıyan kabın içine yatırılır. Böylece yemek suyun hararet ve buharıyla pişmiş olur. Bunların hepsinin pişiriliş şekilleri ayrı ayrıdır.

Yemeklerin güzel ve lezzetli olması için pişirilmede kullanılan aletler çok önemlidir. Toprak çömlekte, maltız üzerinde ağır ağır pişen bir kuru fasulye ile bugünkü bilinen usulde pişirilen kuru fasulye arasında lezzet bakımından çok fark vardır. Bunun için yemekler, taşkömürü veya odun kömürü yakan maltızlarda, kömür ve odun yakan kuzine sobalarda pişirilirse daha lezzetli olur. Bu gün tabanları kalın ısı iletme derecesi yüksek olan kaplarda pişirilen yemekler de lezzetli olmaktadır. Yemeklerin pişirilmesi kadar saklanması da çok önemlidir. Çok güzel pişirilmiş bir yemek iyi saklanmazsa hemen bozulur. İnsana fayda vereceği yerde zarar verir ve hasta eder. Bunun için yemeği günü gününe pişirmelidir.

Kaynak: Rehber Ansiklopedisi

Yemekler

yemekler

Yiyecek

Hazır yemek

Son Akşam Yemeği

Menemen (Yemek)

Çin mutfağı

Yemekteyiz

Türk mutfağı

Kırda Öğle Yemeği