Yobaz

Kaba-saba, haşin, saldırgan; dinde taassubu aşırılığa vardıran ve başkalarına baskı yapmaya yönelen, müsamahadan yoksun, düşüncelerinde aşırılığa kaçan kimse.

Yobazlığın temelini oluşturan taassub duygusu, kişinin sevdiği ve nefret ettiği şeylerde aşırılığa kaçması ve kendi bildiklerini tartışmasız doğru, başkalarınınkini de tartışmasız yanlış kabul etmesinden kaynaklanır. Cehalet ve bencillikten beslenen bu duygunun dinle -İslamla- hiçbir ilgisi yoktur. Hz. Peygamber (s.a.v) böyle olan Cahiliyye Araplarıyla mücadele etmiş, cehaletleri ve taassupları yeni dini kabule mani olduğu için de temsil ettikleri düşünceye, daha doğrusu bu kör inada "Cahiliyye" denilmiştir.

İslam'a göre en büyük düşman cehalet; cehaleti yok eden ilim ise gerçek rehberdir. Belirli bir seviyede ilim -yakin- olmadan kişinin imanı da makbul değildir. Müslümanda bulunması gereken dini aşk, desteğini bilgisizlikten alırsa, dini davranışlarda sapma olabilir; kişi taassuba, yobazlığa düşebilir. Fakat dini sevgi bilgi ile, İslam'ı daha iyi tanıma ile desteklenirse, davranışlar hoşgörü ve müsabamahaya dönüşür. Peygamber Efendimizin, insanların en müsamahalısı olmasının sebebi, dini en iyi bilen olmasıdır. Her konuda Hz. Peygamber'i örnek alması gereken Müslümanın hoşgörülü olması ve asla yobaz olmaması gerekir. Yobazlık sadece dinde olmaz. Kendi düşünce ve bilgisinden başka doğru kabul etmemek de yobazlıktır. İki tür yobaz vardır: Dini bilgisi kıt olan dindarlar ve İslam'ı yeterince bilmediği, tanımadığı halde ona karşı çıkan, sözde aydınlar. Böylelerinin cehli, basit bir bilgisizlik değil, cehl-i mürekkebtir. Yani, bilmediklerini de bilmezler. Onun için tedavisi zordur.

Son iki yüz yıldır devam eden batılılaşma sürecinde bazı aydın yobazlar, topyekün bütün müslümanları, hatta İslami böyle tanıtmaya gayret etmemişlerdir. Bazı Müslümanlar; bilgisizlikleri, batıla olan kinleri ve çeşitli kışkırtmalar sorucu yobazca davranışlarda bulunmuşlarsa da bu, İslam'dan kaynaklanmayan bir reaksiyondur ve istisnai bir durumdur. Fakat, müsbet ilim teranelerini dillerinden düşürmeyenlerin İslami ve milli değerlere karşı sergiledikleri yobazlık daha geniş ve daha derindir. Müsamahanın kaynağı olan ilme layık olduğu en büyük değeri veren İslam, yobazlığın kaynağı olan cehaleti de, yok edilmesi gereken bir tehlike ilan etmiştir. Bunun içindir ki Peygamber (s.a.v), bilgisizlikten ve faydasız bilgiden Allah'a sığındırdı.

Akif KÖTEN