Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Özbekçe Dilbilgisi

Kısaca: İsmin Halleri ...devamı ☟

İsmin Halleri

} |-bgcolor=`#COFOFO` !Casus !Özbekçe !Türkçe |- |Nom.||uy||``ev`` |- |Akk.||uyni||``evi`` |- |Dat.||uyga||``eve`` |- |Lok.||uyda||``evde`` |- |Abl.||uydan||``evden`` |- |Gen.||uyning||``evin`` |}

Yukarıda görülen -ni ``/ni/``, -ga ``/gí¤/``, -da ``/dí¤/``, -dan ``/dí¤n/``, -ning ``/nií±/`` ekleri (yani Suffixler) ses uyumuna göre değişmez!

Çokluk eki: -lar

  • uylar: evler
  • tillar: diller vs.


Zamirler

Şahıs Zamirleri

Kishilik Olmoshi:

} |-bgcolor=`#COFOFO` !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- | Men || Ben || Biz || biz |- | Men o`quvchiman || ``ben öğrenciyim`` || Biz o`quvchimiz || ``biz öğrenciyiz`` |- | Men o`quvchi emasman || ``ben öğrenci değilim`` || Biz o`quvchi emasmiz || ``biz öğrenci değiliz`` |- | Men o`quvchi edim || ``ben öğrenciydim`` || Biz o`quvchi edik || ``biz öğrenciydik`` |- | Men o`quvchi emas edim || ``ben öğrenci değildim`` || Biz o`quvchi emas edik || ``biz öğrenci değildik`` |- | Sen || sen || Siz || siz |- | Sen o`quvchisan || ``sen öğrencisin`` || Siz o`quvchisiz || ``siz öğrencisiniz`` |- | Sen o`quvchi emassan || ``sen öğrenci değilsin`` || Siz o`quvchi emassiz || ``siz öğrenci değilsiniz`` |- | Sen o`quvchi eding || ``sen öğrenciydin`` || Siz o`quvchi edingiz || ``siz öğrenciydiniz`` |- | Sen o`quvchi emas eding || ``sen öğrenci değildin`` || Siz o`quvchi emas edingiz || ``siz öğrenci değildiniz`` |- | U || O || Ular || onlar |- |U o`quvchi(dir) || ``o öğrencidir`` || Ular o`quvchi(lar)(dir)|| ``onlar öğrencidir`` |- | U o`quvchi emas(dir) || ``o öğrenci değildir`` || Ular o`quvchi emas(dir)(lar) || ``onlar öğrenci değildir`` |- | U o`quvchi edi || ``o öğrenciydi`` || Ular o`quvchi edi(lar) || ``onlar öğrenciydi`` |- | U o`quvchi emas edi || ``o öğrenci değildi`` || Ular o`quvchi emas edi(lar) || ``onlar öğrenci değildi`` |}

Yukarıda görülen -man ``/mí¤n/``, -san ``/sí¤n/``, -dir ``/dir/``, -miz ``/miz/``, -siz ``/siz/``, lar ``/lí¤r/`` ekleri ses uyumuna göre değişmez!

İyelik Ekleri

} |-bgcolor=`#COFOFO` !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- | uyim || evim || bolam || ``çocuğum`` |- | uying || evin || bolang || ``çocuğun`` |- | uyi || evi || bolasi || ``çocuğu`` |- | uyimiz || evimiz || bolamiz || ``çocuğumuz`` |- | uyingiz || eviniz || bolangiz || ``çocuğunuz`` |- |uylari || evleri || bolalari || ``çocukları`` |}

3. şahıs iyelik eklerinden sonra pronominal n kullanılmaz

  • uyidan: evinden
  • uylaridan: evlerinden


Şimdiki Zaman

Hozirgi Zamon } |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz |- !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- |kelyapman || geliyorum || kelmayapman || gelmiyorum |- | kelyapsan || geliyorsun || kelmayapsan || gelmiyorsun |- | kelyapti || geliyor || kelmayapti || gelmiyor |- | kelyapmiz || geliyoruz || kelmayapmiz || gelmiyoruz |- | kelyapsiz || geliyorsunuz || kelmayapsiz || gelmiyorsunuz |- | kelyaptilar || geliyorlar || kelmayaptilar || gelmiyorlar |- |kelishyapti || geliyorlar || kelishmayapti || gelmiyorlar |}

} |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz |- !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- |kelayotirman || geliyorum || kelmayotirman || gelmiyorum |- | kelayotirsan || geliyorsun || kelmayotirsan || gelmiyorsun |- | kelayotir || geliyor || kelmayotir || gelmiyor |- | kelayotirmiz || geliyoruz || kelmayotirmiz || gelmiyoruz |- | kelayotirsiz || geliyorsunuz || kelmayotirsiz || gelmiyorsunuz |- | kelayotirlar || geliyorlar || kelmayotirlar || gelmiyorlar |- |kelishayotir || geliyorlar || kelishmayotir || gelmiyorlar |}

} |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz |- !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- | kelmoqdaman || gelmekteyim || kelmamoqdaman || gelmemekteyim |- | kelmoqdasan || gelmektesin || kelmamoqdasan || gelmemektesin |- | kelmoqda || gelmekte || kelmamoqda || gelmemekte |- | kelmoqdamiz || gelmekteyiz || kelmamoqdamiz || gelmemekteyiz |- | kelmoqdasiz || gelmektesiniz || kelmamoqdasiz || gelmemektesiniz |- | kelmoqdalar || gelmekteler || kelmamoqdalar || gelmemekteler |- | kelishmoqda || gelmekteler || kelishmamoqdalar || gelmemekteler |}

Tasviri fiillerle kurulan Şimdiki Zaman:

  • kelib yatibman, kelib yatibsan, kelib yatibdi, kelib yatibmiz, kelib yatibsiz, kelib yatibdilar
  • kelib turibman, kelib turibsan, kelib turibdi, kelib turibmiz, kelib turibsiz, kelib turibdilar
  • kelib o`tiribman, kelib o`tiribsan, kelib o`tiribdi, kelib o`tiribmiz, kelib o`tiribsiz, kelib o`tiribdilar
  • kelib yuribman, kelib yuribsan, kelib yuribdi, kelib yuribmiz, kelib yuribsiz, kelib yuribdilar


Şimdiki-gelecek Zaman

Hozirgi-kelasi Zamon

} |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz |- !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- |kelarman || gelirim || kelmasman || gelmem |- | kelarsan || gelirsin || kelmassan || gelmezsin |- | kelar || gelir || kelmas || gelmez |- | kelarmiz || geliriz || kelmasmiz || gelmeyiz |- | kelarsiz || gelirsiniz || kelmassiz || gelmezsiniz |- | kelarlar || gelirler || kelmaslar || gelmezler |- | kelishar || gelirler || kelishmas || gelmezler |}

Gelecek Zaman

Kelasi Zamon } |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz |- !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- | kelajakman || geleceğim|| kelmayajakman || gelmeyeceğim |- | kelajaksan || geleceksin || kelmayajaksan || gelmeyeceksin |- | kelajak || gelecek || kelmayajak || gelmeyecek |- | kelajakmiz || geleceğiz || kelmayajakmiz || gelmeyeceğiz |- | kelajaksiz || geleceksiniz || kelmayajaksiz || gelmeyeceksiniz |- | kelajaklar || gelecekler || kelmayajaklar || gelmeyecekler |}

Gelecek-Geniş Zaman

} |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz |- !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- | kelaman ||geleceğim/gelirim || kelmayman || gelmeyeceğim/gelmem |- | kelasan || geleceksin/gelirsin || kelmaysan || gelmeyeceksin/gelmezsin |- | keladi || gelecek/gelir || kelmaydi || gelmeyecek/gelmez |- | kelamiz || geleceğiz/geliriz || kelmaymiz || gelmeyeceğiz/gelmeyiz |- | kelasiz || geleceksiniz/gelirsiniz || kelmaysiz || gelmeyeceksiniz/gelmezsiniz |- | keladilar || gelecekler/gelirler || kelmaydilar || gelmeyecekler/gelmezler |- | kelishadi || gelecekler/gelirler || kelishmaslar || gelmeyecekler/gelmezler |}

Sesli harfle biten fiillerin çekimi farklıdır:

  • o`qiyman okuyacağım/okurum


Bazen Türkçe şimdiki zamanı karşılar:
  • qayerda o`qiysiz? nerede okuyorsunuz?


Görülen Geçmiş Zaman

} |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz |- !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- | keldim || geldim || kelmadim || gelmedim |- | kelding || geldin || kelmading || gelmedin |- | keldi || geldi || kelmadi || gelmedi |- | keldik || geldik || kelmadik || gelmedik |- | keldingiz || geldiniz || kelmadingiz || gelmediniz |- | keldilar || geldiler || kelmadilar || gelmediler |- | kelishdi || geldiler || kelishmadi || gelmediler |}

Yakın Geçmiş Zaman

} |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz Özbekçe Türkçe Özbekçe Türkçe |- | kelganman || geldim || kelmaganman || kelgan emasman || kelganim yo`q || gelmedim |- | kelgansan || geldin || kelmagansan || kelgan emassan || kelganing yo`q || gelmedin |-* | kelgan || geldi || kelmagan || kelgan emas || kelgani yo`q || gelmedi |- | kelganmiz || geldik || kelmaganmiz || kelgan emasmiz || kelganimiz yo`q || gelmedik |- | kelgansiz || geldiniz || kelmagansiz || kelgan emassiz || kelganingiz yo`q || gelmediniz |- | kelganlar || geldiler || kelmaganlar || kelgan emas(lar) || kelgan(lar)i yo`q || gelmediler |- | kelishgan || geldiler || kelishmagan || kelishgan emas || kelishgani yo`q || gelmediler |}

Öğrenilen Geçmiş Zaman

} |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz |- !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- | kelibman || gelmişim || kelmabman || gelmemişim |- | kelibsan || gelmişsin || kelmabsan || gelmemişsin |- | kelibdi || gelmiş || kelmabdi || gelmemiş |- | kelibmiz || gelmişiz || kelmabmiz || gelmemişiz |- | kelibsiz || gelmişsiniz || kelmabsiz || gelmemişsiniz |- | keliblar || gelmişler || kelmablar || gelmemişler |- | kelishibdi || gelmişler || kelishmabdi || gelmemişler |}

Gereklilik

} |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz |- !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- | kelishim kerak || ``gelmeliyim`` || kelishim kerak emas || ``gelmemeliyim`` |- | kelishing kerak || ``gelmelisin`` || kelishing kerak emas || ``gelmemelisin`` |- | kelishi kerak || ``gelmeli(dir)`` || kelishi kerak emas || ``gelmemeli(dir)`` |- | kelishimiz kerak || ``gelmeliyiz`` || kelishimiz kerak emas || ``gelmemeliyiz`` |- | kelishingiz kerak || ``gelmelisiniz`` || kelishingiz kerak emas || ``gelmemelisiniz`` |- | kelishlari kerak || ``gelmeli(dir)ler`` || kelishlari kerak emas || ``gelmemeli(dir)ler`` |}

Şart

} |-bgcolor=`#COFOFO` Olumlu Olumsuz |- !Özbekçe !Türkçe !Özbekçe !Türkçe |- | kelsam || ``gelirsem`` || kelmasam || ``gelmezsem`` |- | kelsang || ``gelirsen`` || kelmasang || ``gelmezsen`` |- | kelsa || ``gelirse`` || kelmasa || ``gelmezse`` |- | kelsak || ``gelirsek`` || kelmasak || ``gelmezsek`` |- | kelsangiz || ``gelirseniz`` || kelmasangiz || ``gelmezseniz`` |- | kelsalar || ``gelirlerse`` || kelmasalar || ``gelmezlerse`` |- | kelishsa || ``gelirlerse`` || kelishmasa || ``gelmezlerse`` |}

Rivayet çekimlerinde ekan/emish, hikaye çekimlerinde edi kullanılır.

Ayrıca Bakınız

Kaynaklar

Vikipedi

İlgili konular

í–zbekçe dilbilgisi í–zbekçe

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Afşarca
3 yıl önce

(Avşar) kullandığı Türk dilidir. Sesletim farkları haricinde Türkçenin dilbilgisi ile büyük benzerlikler gösterir. İç Anadolu'da Adana, Konya, Ankara, Sivas...

Afşarca, 1736, 1747, 1748, 1793, 1796, 1925, Afganistan, Altay Dil Ailesi, Altay dili, Argu grubu
Kırgızca
3 yıl önce

Kırgızcanın ses ve söz varlığı açısından Sibirya Türk dilleri ve Moğolca ile, dilbilgisi yönünden de Kıpçak grubu ile yakınlık göstermesinden kaynaklanmaktadır...

Kırgız Türkçesi, Türk dilleri, Azerbaycanca, Gagavuzca, Hakasça, Hazarca, Karakalpakça, Kıpçak grubu, Kırgızca, Kırgızistan, Kırım Tatarcası
Türkçe ve Moğolcadaki ortak sözcükler
7 yıl önce

kullanmaktadırlar. Bir dilin varsıllığı, o dilin temel sözcükleri yanında dilbilgisi ve sesbilim yapısına da bağlıdır. Bu olgu, aynı kökenden gelen dillerin...
Kızılca (Hakasça)
7 yıl önce

yılında tarafından tanımlanan Hakas Türkçesinin Kızıl dialekti; fonetik ve dilbilgisi açısından kendine özgü hususları ile dikkati çeker. D.F. Pataçakov bu...
Google Çeviri
3 yıl önce

için kullanır, sonra en uygun çeviriyi yeniden düzenler ve uygun bir dilbilgisi ile insan konuşmasına benzetir. GNMT, ilk önce sekiz dil için etkinleştirildi:...
Türkçe
3 yıl önce

eserinin dilbilgisi konusunda önemli bir yeri vardır. Bu kitapta Fransızca dilbilgisinin etkisi görülür. Cumhuriyet Döneminin ilk esaslı dilbilgisi kitabı...

Türkiye Türkçesi, Türkiye, Dil, Dilbilim, Ural-Altay Dil Ailesi, Diller, Türk, Osmanlıca, Arapça, Abide, Afganistan, Türk dili, Edebiyat, Orta Asya, Tatarca, Azerice, Türk Dil Kurumu
Türkmence
3 yıl önce

değerlendirilir. Özbekistan'ın çoğunlukla Harezm bölgesinde konuşulan ve Özbekçe'den ses bilgisi ve gramer düzeylerinde önemli farkları bulunan Harezm Oğuzcası...

Türkmen Türkçesi, Afganistan, Altay Dil Ailesi, Azerbaycan, Azerbaycanca, Dil, Dil aileleri, Gagavuzca, Hakasça, ISO 639, Karakalpakça
Ural-Altay dil ailesi
3 yıl önce

Türkçesi, Kaşgayca, Aynullu, Salarca, Afşarca, Songori, d. Uygur grubu: Özbekçe, Uygurca, Yugurca, Aynuca, Tarançi,Ili Turki, Lop. e. Sibirya grubu: Yakutça...

Ural Altay dil grubu, Dil, Fince, Japonca, Korece, Macarca, Moğolca, Taslak, Türkçe, Tunguzca