İslamiyetin ilk yıllarında fetva işlerine bizzat Peygamberimiz sallallahü aleyhi ve sellem bakarlardı. Peygamberimizin vefatından sonra dört halife devrinde İslamiyetin yayılması ve sınırların genişlemesi sebebiyle işler çoğaldı. Bu yüzden halifeler fetva işlerine bakacak kimseler tayin ettiler. Bunlara önce müfti, Hicri dördüncü asırdan sonra da şeyhülislam denildi. Fetva işlerinin alimlere verilmesi durumu, Emevi, Abbasi ve Selçuklular zamanında da sürdürüldü.
Osmanlılarda fetva vermekle vazifeli ilk zat, Osman Gazinin kayınpederi Şeyh Edebali’dir. Onun vefatı ile talebesi Dursun Fakih, Osmanlılara müfti (şeyhülislam) olmuştur. Devletin kuruluş devirlerinde müftilik-kadılık ve müderrisliğin aynı şahısta toplandığı oldu. Mesela Hızır Bey ve Molla Hüsrev hem kadı hem de müfti idiler.
Osmanlılarda ilmiye sınıfına dahil olan müftilere reis-ül-ülema ve müfti-yül-enam gibi ünvanlar da verilmişti. Yavuz Sultan Selim Han zamanında (1512-1520) şeyhülislamdan Ahmed ibni Kemal Paşaya Müfti-yüs-sekaleyn (insan ve cinlere fetva veren) ünvanı verilmişti. Kanuni Sultan Süleyman Han zamanına (1520-1566) kadar şeyhülislamlık tevcihinde uyulması zaruri bir kanun yokken, Ebüssü’ud Efendinin hazırladığı bir düstur (kanun)la Rumeli kazaskerliğinden sonra terfi edilen bir makam haline geldi. Pek nadir olarak Anadolu kazaskerlerinden de şeyhülislamlar görüldü.
Yine bu devirden (1574) itibaren, şeyhülislamlar ilmiye sınıfının başkanı oldu ve bütün kadılar, müftiler ve müderrisler onun emrine verildi.
Şeyhülislamları bizzat padişah tayin ederdi. Şeyhülislamlığa getirilen zatı, saraydan gelen on beş kadar görevli evinden alarak Paşa kapısına, sadrazama götürürlerdi. Oradan saraya gelip padişah huzuruna çıkarlardı. Padişah, dine ve ilme duyduğu saygıdan dolayı şeyhülislam adayını ayakta karşılardı. Sonra, namzede, kendisini şeyhülislam tayin edeceğini söylerdi. O da kabul ederse şeyhülislamlara mahsus ferve-i beyda denilen beyaz çuhaya kaplı erkan samur kürk giydirmek suretiyle tayin muamelesini yapar ve aynı suretle onunla beraber huzurda bulunan sadrazama da samur hil’at giydirir ve avdetlerine müsade ederlerdi.
Bu suretle saraydan çıkan sadrazamla şeyhülislam alayla at başı beraber Babıaliye gelirler, bir müddet oturup; kahve, şerbet, gülsuyu ve buhur ikram edilir ve bu sırada Babıalideki hükumet erkanı şeyhülislamı tebrik ederlerdi.
1826 yılına kadar şeyhülislamların müstakil daireleri yoktu. Kendi evlerinde veya uygun bir konakta vazifelerini yerine getirirlerdi. Sultan İkinci Mahmud Hanın yeniçeri ocağını kaldırmasından sonra, Süleymaniye Camii yakınındaki Ağakapısı, şeyhülislamlara daimi ikamet olarak verildi. Burası şeyhülislam kapısı olarak meşhur oldu. 1836’dan itibaren bu binaya kazaskerlerle İstanbul kadısı da nakledildi.
Şeyhülislamlar, divan-ı hümayun azası olmamakla beraber, dini bir meselenin halli veya düzeltilmesi gerektiğinde divana davet edilir ve görüşleri alınırdı. Yine harp ve sulhe karar verilebilmesi için şeyhülislamın tasdiki gerekirdi. Seferlerde padişah nerede bulunursa, şeyhülislamlar da orada bulunur, çadırlarının önüne vezirler gibi üç tuğ dikilirdi. Fakat sadrazamın serdar-ı ekrem olduğu seferlere şeyhülislam katılmazdı.
Şeyhülislamların en önemli vazifesi fetva vermekti. Çünkü bunlar en büyük müfti kabul edilirdi.
Şeyhülislamların; çuhadar, telhisçi, kethüda ve saire gibi maiyetinden başka, başlarında fetva emini bulunan ve pek mühim bir daire olan fetva kalemi vardı. Bu dairede müsevvid, mübeyyiz, mukabeleci, katip, mühürdar ve müvezziler bulunurdu. Fıkıh, yani İslam hukukuna iyice vukufu olanlardan tayin edilmesi icab eden fetva emini, fetva kaleminin başta gelen amiriydi. Bu zat, istenilen fetvayı muteber fıkıh kitaplarından bulur ve bunun maiyetinde olan yirmi kadar katip de fetvaları kağıda geçirirlerdi. Daha sonra bu, fetva emini tarafından görülür ve mübeyyiz tarafından beyaza çekilerek, şeyhülislama takdim olunurdu. Şeyhülislam bunu tedkik eder, ta’lik kırması denilen kendi el yazısıyla cevap kısmını imzalardı. Bundan sonra müvezzi isimli memur bu fetvayı mahalline verirdi.
Fetva, herhangi bir şeyin (umumi ve hususi, dini veya hukuki) İslamiyete uygun olup olmadığını bildirmek demekti. Umumi hukuka (Hukuk-ı umumiyeye) ait fetvaların alınması hükumete aitti. Bunlar da harp ilanı, sulh akdi, askeri kanun tebdili, ıslahat icrası, gayr-i müslim tebeanın isyanı, şakavette bulunanların (asilerin) katli gibi fetvalardı. Hususi hukuka (Hukuk-ı hususiyyeye) dair olan fetvalar, dokuz parmak uzunluğunda ve dört parmak genişliğinde bir kağıda ince harflerle yazılırdı. Meselenin az ve çok, ehemmiyetine göre, verilecek cevap kısaca; vardır veya yoktur, olur veya olmaz, gelir veya gelmez, meşrudur veya meşru değildir, caizdir veya caiz değildir şeklinde olurdu. Bazan da verilen cevap izah edilirdi. Fetvalar, Hanefi mezhebi imamlarının kavillerine (ictihadlarına) göre verilirdi.
Şeyhülislam dairesinde bulunan kethüda, şeyhülislamın siyasi ve iktisadi işlerinde ve şeyhülislamın nezaretinde bulunan vakıf muamelelerinde onun vekili olup, namına hareket ederdi.
Telhisçi, şeyhülislamın hükumet nezdindeki memuru olup, dini işlere ve kanunlara ait muamelelerde hükumetle temas ederdi. Şeyhülislamın müderrisleri tayinleri ve diğer hususlar bunun vasıtasıyla ve reisülküttabın delaletiyle veziriazama arz olunurdu.
Mektupçu, şeyhülislamın divan efendisi veya mühürdar, şimdiki ismiyle yazı işleri müdürüydü. Meşihattan (şeyhülislamlık makamından) çıkan yazılar, tayin rüusu ve beratlarıyla icazetnamelerin yazıldığı daireden bu sorumluydu. Şeyhülislamın mührü de mühürdarda bulunurdu.
Osmanlı donanmasının Haliç’ten denize çıkmak zamanı gelince, reisülküttab efendi vasıtasıyla davet edilen şeyhülislam Yalı köşküne gelir ve padişahla beraber teşyi merasiminde bulunurdu. Ayrıca şehzade ve sultan hanımların doğumları münasebetiyle yapılan tebriklerde, sultanların nişan ve nikah merasiminde şeyhülislamlar da bulunur ve sultanın nikahını kıyarlardı. Padişah ve şehzade vefatlarında da bunların cenaze namazlarını şeyhülislamlar kıldırırdı.
Osmanlı tarihinde sadrazam olmak için tahsil aranmazdı. Fakat şeyhülislam olmak hatta bunun ilk basamağı olan kadılık, müftilik ve müderrislik için bile, medreselerin en yükseğini bitirmiş olmak gerekirdi. Bu durum, şeyhülislamlığa verilen değeri gösterdiğinden önemlidir. Osmanlı şeyhülislamlarından bir kısmı verilen fetvaları toplamış ve kitap haline getirmişlerdir. Bunlardan bazıları basılmış, basılmayanlar da muhafaza edilmiştir.
Osmanlı Devletinin kuruluşundan itibaren görülen şeyhülislamlık makamı, cumhuriyetin ilanından sonra kaldırılmıştır.
Şeyhülislamlar ve Şeyhülislamlık süreleri
- Molla Mehmed Şemseddin Fenari Efendi 1424-1431
- Molla Fahreddin Acemi Efendi 1431-1460
- Molla Hüsrev Mehmed Efendi 1460-1480
- Molla Gürani Ahmed Şemseddin Efendi 1480-1488
- Molla Abdülkerim Efendi 1488-1495
- Çelebi Arap Alaeddin Efendi 1495-1496
- Efdalzade Hamidüddin Efendi 1496-1503
- ZembilliAli Efendi 1503-1526
- İbn-i Kemal (Kemal PaşazadeAhmed Şemseddin Efendi) (1526-16.4.1533
- Sadi Sadullah Çelebi Efendi 17.4.1533-21.2.1538
- Koca Çivizade Mehmed Muhiddin Efendi 21.2.1538-Ekim-Kasım 1542
- HamitliAbdülkadir Çelebi EfendiEkim-Kasım 1542-Ocak 1543
- Fenarizade Muhiddin EfendiOcak 1543-Ekim 1545
- Mehmed Ebüssü’ud EfendiEkim 1545-22.8.1574
- Konyalı HamidMahmud Efendi23.8.1574-16.10.1577
- KadızadeAhmed Şemseddin Efendi18.8.1577-25.5.1580
- MalulzadeMehmed Efendi25.5.1580-21.1.1582
- Çivizade Mehmed Efendi21.1.1582-6.5.1587
- Müeyyedzade Abdülkadir Efendi6.5.1587-2.4.1589
- Bostanzade Mehmed Efendi (1.)3.4.1589-10.5.1592
- Bayramzade Zekeriya Efendi10.5.1592- 11.7.1593
- Bostanzade Mehmed Efendi (2.)11.7.1593-1.4.1598
- Hoca Sadeddin Efendi1.4.1598-30.9.1599
- Cafer Efendizade Sunullah Efendi (1.)2.10.1599-2.8.1601
- Hoca Sadeddinzade Şerif MehmedEfendi (1.)2.8.1601-4.1.1603
- Cafer Efendizade Sunullah Efendi (2.)4.1.1603-8.2.1603
- Ebülmeyamin Mustafa Efendi (1.)8.2.1603-8.6.1604
- Cafer Efendizade Sunullah Efendi (3.)8.6.1604-28.7.1606
- Ebülmeyamin Mustafa Efendi (2.)28.7.1606-23.11.1606
- Cafer Efendizade Sunullah Efendi (4.)23.11.1606-5.6.1608
- Hoca SadeddinzadeŞerif Mehmed Efendi (2.)5.6.1608-2.7.1615
- Hoca Sadeddinzade MehmedEsat Efendi (1.)2.7.1615-21.5.1622
- Şeyhülislam Yahya Efendi (1.)21.5.1622-4.10.1623
- Hoca Sadeddinzade Mehmed Esat Efendi (2.)4.10.1623-22.5.1625
- Şeyhülislam Yahya Efendi (2.)22.5.1625-10.2.1632
- Ahizade Mehmed Hüseyin Efendi10.2.1632-7.1.1634
- Şeyhülislam Yahya Efendi (3.)7.1.1634-27.2.1644
- Ebu Said Mehmed Efendi (1.)27.2.1644-16.1.1646
- Muid Ahmed Efendi16.1.1646-25.4.1647
- Hacı Abdurrahim Efendi25.4.1647-18.7.1649
- Mehmed Bahai Efendi (1.)18.7.1649-2.5.1651
- Karaçelebizade Abdülaziz Efendi2.5.1651-3.9.1651
- Ebu Said MehmedEfendi (2.)3.9.1965-16.8.1652
- Mehmed Bahai Efendi (2.)16.8.1652-2.1.1654
- Ebu SaitMehmed Efendi (3.)2.1.1654-11.5.1655
- HüsamzadeAbdurrahman Efendi11.5.1655-5.3.1656
- MemikzadeMustafa Efendi5.3.1656-5.3.1656
- Hocazade Mesud Efendi5.3.1656-17.7.1656
- Hanefi Mehmed Efendi17.7.1656-21.11.1656
- Balizade Mustafa Efendi21.11.1656-23.5.1657
- Bolevi Mustafa Efendi23.5.1657-20.3.1659
- Esiri Mehmed Efendi20.3.1659-3.2.1662
- Sunizade Mehmed Emin Efendi3.2.1662-21.11.1662
- Minkarizade Yahya Efendi21.11.1662-21.2.1674
- Çatalcalı Ali Efendi (1.)21.2.1674-26.9.1686
- Ankaralı Mehmed Efendi27.9.1686-2.11.1687
- DebbağzadeMehmed Efendi (1.)2.11.1687-13.2.1688
- Seyyid Feyzullah Efendi (1.)14.2.1688-2.3.1688
- Debbağzade MehmedEfendi (2.)2.3.1688-25.6.1690
- Ebu Saidzade Feyzullah Feyzi Efendi25.6.1690-9.3.1692
- Çatalcalı Ali Efendi (2.)10.3.1692-19.4.1692
- Ebu Saidzade Feyzullah Feyzi Efendi (2.)19.4.1692-22.6.1694
- Sadreddinzade Sadık Mehmed Efendi (1.)22.6.1694-20.3.1695
- İmam Mehmed Efendi (1.)20.3.1694-25.5.1695
- Seyyid Feyzullah Efendi (2.)25.5.1695-27.7.1703
- Paşmakçızade Seyyid Ali Efendi (1.)28.7.1703-23.8.1703
- İmam Mehmed Efendi (2.)25.7.1703-26.1.1704
- Paşmakçızade Seyyid Ali Efendi (2.)26.1.1704-1.2.1707
- Sadreddinzade Sadık Mehmed Efendi1.2.1707-25.1.1708
- Ebezade Abdullah Efendi (1.)25.1.1708-16.7.1710
- Paşmakçızade Seyyid Ali Efendi (3.)16.7.1710-22.2.1712
- Ebezade Abdullah Efendi13.2.1712-14.3.1713
- Mehmed Ataullah Efendi14.3.1713-20.5.1713
- İmam Mahmud Efendi20.5.1713-15.12.1714
- Mirza Mustafa Efendi15.12.1714-27.6.1715
- Menteşzade Abdurrahim Efendi27.6.1715-3.12.1716
- Kara İsmail Naim Efendi9.12.1716-6.5.1718
- Yenişehirli Abdullah Efendi6.5.1718-30.9.1730
- Mirzazade Mehmed Efendi30.9.1730-17.5.1731
- Paşmakçızade Abdullah Efendi17.5.1731-24.2.1732
- Ebülhayr Ahmed Efendi24.2.1732-22.10.1733
- İsmail Efendizade İshak Efendi22.10.1733-31.10.1734
- Dürri Mehmed Efendi31.10.1734-13.4.1736
- Feyzullah Efendizade Mustafa Efendi13.4.1736-4.3.1745
- PirizadeMehmed Sahip Efendi6.3.1745-5.4.1746
- HayatizadeMehmedEmin Efendi5.4.1746-25.10.1746
- Mehmed Zeyni Efendi25.10.1746-20.7.1748
- İsrail Efendizade Mehmed Esad Efendi20.7.1748-11.8.1748
- Kara Halil Efendizade Mehmed Said Efendi11.8.1749-2..1750
- Feyzullah Efendizade Murtaza Efendi2.6.1750-12.1.1755
- Vassaf Abdullah Efendi12.1.1755-8.6.1755
- Damatzade Feyzullah Efendi (1.)8.6.1755-26.7.1756
- Dürrizade Mustafa Efendi (1.)26.7.1756-18.2.1757
- Damatzade Feyzullah Efendi (2.)18.2.1757-26.1.1758
- Mehmed Salih Efendi26.1.1758-30.6.1759
- Çelebizade İsmail Âsım Efendi30.6.1759-16.2.1760
- Hacı Veliyüddin Efendi (1.)17.2.1760-6.9.1761
- Ebubekir Efendizade Ahmed Efendi6.9.1761-29.4.1762
- Dürrizade Mustafa Efendi (2.)29.4.1762-23.4.1767
- Hacı Veliyüddin Efendi (2.)23.4.1767-25.10.1768
- Pirizade Mehmed SahipEfendi25.10.1768-2.3.1770
- Mirzazade Mehmed Said Efendi2.3.1770-20.8.1773
- Şerifzade Mehmed Şerif Efendi20.8.1773-27.2.1774
- Dürrizade Mustafa Efendi (3.)27.2.1774-29.9.1774
- İvaz Mehmed Paşazade İbrahimBeyefendi (1.)29.9.1774-28.7.1775
- Camgöz Mehmed Emin Efendi28.7.1775-1.12.1776
- Vassafzade Mehmed Esad Efendi1.12.1776-20.7.1778
- İshak Efendizade Mehmed Şerif Efendi (1.)20.7.1778-12.9.1782
- Karahisarlı Seyyid İbrahim Efendi12.9.1782-19.5.1783
- Dürrizade Mehmed Ataullah Efendi19.5.1783-31.3.1785
- İvaz Mehmed Paşazade İbrahim Beyefendi (2.)31.3.1785-22.6.1785
- Arapzade Ahmed Ataullah Efendi22.6.1785-22.8.1785
- Dürrizade Mehmed Ârif Efendi (1.)23.8.1785-10.2.1786
- Müftüzade Ahmed Efendi10.2.1786-24.11.1787
- Mekki Mehmed Efendi (1.)24.11.1787-4.3.1788
- Seyyid Mehmed Kamil Efendi4.3.1788-19.8.1789
- İshak Efendizade Mehmed Şerif Efendi (2.)19.8.1789-17.10.1789
- Hamidizade Mustafa Efendi17.10.1789-13.3.1791
- Seyyid Yahya Tevfik Efendi14.3.1791-27.3.1791
- Mekki Mehmed Efendi (2.)27.3.1791-12.7.1792
- Dürrizade Mehmed Ârif Efendi (2.)12.7.1792-30.8.1798
- Mustafa Aşir Efendi30.8.1798-11.7.1800
- Samanizade Ömer Hulusi Efendi (1.)11.7.1800-21.5.1803
- Salihzade Ahmed Esad Efendi (1.)21.5.1803-14.11.1806
- Şerifzade Mehmed Ataullah Efendi (1.)14.11.1806-13.7.1807
- Samanizade Ömer Hulusi Efendi (2.)13.7.1807-14.7.1807
- Şerifzade Mehmed Ataullah Efendi (2.)14.7.1807-21.7.1808
- Arapzade Mehmed Ârif Efendi21.7.1808-15.8.1808
- Salihzade Ahmed Esad Efendi (2.)15.8.1808-22.11.1808
- Dürrizade Abdullah Efendi (1.)22.11.1808-22.9.1810
- Samanizade Ömer Hulusi Efendi (3.)22.9.1810-11.6.1812
- Dürrizade Abdullah Efendi (2.)12.6.1812-22.3.1815
- Mehmed Zeyni Efendi22.8.1815-27.1.1818
- Mekkizade Mustafa Âsım Efendi (1.)27.1.1818-3.9.1819
- Çerkez Hacı HalilEfendi3.9.1819-28.3.1821
- Yasincizade Abdülvahab Efendi (1.)28.3.1821-10.11.1822
- Sıddıkizade AhmedReşid Efendi10.11.1822-25.9.1823
- MekkizadeMustafa Âsım Efendi (2.)25.9.1823-26.11.1825
- Kadızade Mehmed Tahir Efendi26.11.1825-6.5.1828
- Yasincizade Abdülvahab Efendi (2.)6.5.1828-8.2.1833
- Mekkizade Mustafa Âsım Efendi (3.)8.2.1833-20.11.1846
- Ahmed Ârif Hikmet Beyefendi21.11.1846-21.3.1854
- Meşrebzade MehmedÂrif Efendi21.3.1854-27.12.1858
- Seyyid Mehmed Sadeddin Efendi27.12.1858-23.11.1863
- Atıfzade Ömer Hüsameddin Efendi23.11.1863-9.8.1866
- Hacı Mehmed Refik Efendi9.8.1866-30.4.1868
- Akşehirli Hasan Fehmi Efendi (1.)30.4.1868-17.9.1871
- Mir Ahmed Muhtar Beyefendi (1.)17.9.1871-5.11.1872
- Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi6.11.1872-11.6.1874
- İmam Hasan Hayrullah Efendi (1.)11.6.1874-19.7.1874
- Akşehirli Hasan Fehmi Efendi (2.)19.7.1874-11.5.1876
- İmam Hasan Hayrullah Efendi (2.)12.5.1876-26.7.1877
- Hacı Kara Halil Efendi26.7.1877-18.4.1878
- Mekkizade Mustafa Âsım Efendi (1.)27.1.1818-3.9.1819
- Çerkez Hacı HalilEfendi3.9.1819-28.3.1821
- Yasincizade Abdülvahab Efendi (1.)28.3.1821-10.11.1822
- Sıddıkizade AhmedReşid Efendi10.11.1822-25.9.1823
- MekkizadeMustafa Âsım Efendi (2.)25.9.1823-26.11.1825
- Kadızade Mehmed Tahir Efendi26.11.1825-6.5.1828
- Yasincizade Abdülvahab Efendi (2.)6.5.1828-8.2.1833
- Mekkizade Mustafa Âsım Efendi (3.)8.2.1833-20.11.1846
- Ahmed Ârif Hikmet Beyefendi21.11.1846-21.3.1854
- Meşrebzade MehmedÂrif Efendi21.3.1854-27.12.1858
- Seyyid Mehmed Sadeddin Efendi27.12.1858-23.11.1863
- Atıfzade Ömer Hüsameddin Efendi23.11.1863-9.8.1866
- Hacı Mehmed Refik Efendi9.8.1866-30.4.1868
- Akşehirli Hasan Fehmi Efendi (1.)30.4.1868-17.9.1871
- Mir Ahmed Muhtar Beyefendi (1.)17.9.1871-5.11.1872
- Turşucuzade Ahmed Muhtar Efendi6.11.1872-11.6.1874
- İmam Hasan Hayrullah Efendi (1.)11.6.1874-19.7.1874
- Akşehirli Hasan Fehmi Efendi (2.)19.7.1874-11.5.1876
- İmam Hasan Hayrullah Efendi (2.)12.5.1876-26.7.1877
- Hacı Kara Halil Efendi26.7.1877-18.4.1878
- Mir AhmedMuhtar Beyefendi (2.)18.4.1878-4.12.1878
- Uryanizade Ahmed Esad Efendi4.12.1878-17.1.1889
- Bodrumlu Hacı Ömer Lütfi Efendi18.1.1889-3.9.1891
- Halid Efendizade MehmedCemaleddinEfendi (1.)4.9.1891-4.8.1908
- Halid Efendizade Mehmed Cemaleddin Efendi (2.)5.8.1908-14.2.1909
- Mehmed Ziyaeddin Efendi (1.)14.2.1909-13.4.1909
- Mehmed Ziyaeddin Efendi (2.)14.4.1909-5.5.1909
- Mehmed Sahip Molla Beyefendi5.5.1909-12.1.1910
- Çelebizade Hüseyin Hüsnü Efendi12.1.1910-12.7.1910
- Musa Kazım Efendi (1.)12.7.1910-29.11.1911
- Musa Kazım Efendi (2.)30.11.1911-30.12.1911
- Abdurrahman Nesip Efendi31.12.1911-16.7.1912
- Halid Efendizade Mehmed Cemaleddin Efendi (3.)22.7.1912
- Halid Efendizade Mehmed Cemaleddin Efendi (4.)29.10.1912-23.1.1913
- Mehmed Esad Efendi (1.)24.1.1913-11.6.1913
- Mehmed Esad Efendi (2.)12.6.1913-15.3.1914
- Mustafa Hayri Efendi16.3.1914-6.5.1916
- Musa Kazım Efendi (3.)8.5.1916-3.2.1917
- Musa Kazım Efendi (4.)4.2.1917-8.10.1918
- Dağıstanlı Ömer Hulusi Efendi14.10.1918-8.11.1918
- Haydarizade İbrahim Efendi (1.)11.11.1918-12.1.1919
- Haydarizade İbrahim Efendi (2.)13.1.1919-3.3.1919
- Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (1.)4.3.1919-16.3.1919
- Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (2.)19.3.1919-20.7.1919
- Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (3.)21.7.1919-30.9.1919
- Haydarizade İbrahim Efendi (3.)2.10.1919-3.3.1920
- Haydarizade İbrahim Efendi (4.)8.3.1920-2.4.1920
- Dürrizade Abdullah Efendi5.4.1920-30.7.1920
- Tokatlı Mustafa Sabri Efendi (4.)31.7.1920-25.9.1920
- Mehmed Nuri Medeni Efendi (1.)26.9.1920-17.10.1920
- Mehmed Nuri Medeni Efendi (2.)27.10.1920-2.11.1922
- Şeyhülislamların Doğum ve Ölüm Tarihleri
- 1. Molla Mehmed Şemseddin Fenari Efendi1350-1431
- 2. Molla Fahreddin Acemi Efendi1460
- 3. Molla Hüsrev Mehmed Efendi1480
- 4. Molla Gürani Ahmed Şemseddin Efendi1416-1488
- 5. Molla Abdülkerim Efendi1495
- 6. Çelebi Arap Alaeddin Efendi1496
- 7. Efdalzade Hamidüddin Efendi1503
- 8. Zembilli Ali Efendi1526
- 9. İbn-i Kemal (Kemal PaşazadeAhmed Şemseddin Efendi)
- 1468-1534
- 10. Sadi Sadullah Çelebi Efendi21.2.1538
- 11. Koca Çivizade Mehmed MuhiddinEfendi1476-18.9.1547
- 12. Hamitli AbdülkadirÇelebi Efendi1548
- 13. Fenarizade Muhiddin Efendi1447-1548
- 14. Mehmed Ebüssü’ud Efendi1490-1574
- 15. Hamid Mahmud Efendi1494-16.10.1577
- 16. KadızadeAhmed ŞemseddinEfendi1512-1580
- 17. Malulzade Mehmed Efendi1533-14.1.1584
- 18. Çivizade Hacı Mehmed Efendi1530-8.5.1587
- 19. MüeyyedzadeAbdülkadir Efendi1514-1593
- 20. Bostanzade Mehmed Efendi1535-1.4.1593
- 21. Bayramzade Zekeriya Efendi1514-11.7.1593
- 22. Hoca Sadeddin Efendi1536-30.9.1599
- 23. Cafer Efendizade Sunullah Efendi1552-10.4.1612
- 24. Hoca Sadeddinzade Şerif Mehmed Efendi1568-2.7.1615
- 25. Ebülmeyamin Mustafa Efendi1546-23.11.1606
- 26. Hoca Sadeddinzade Mehmed Esat Efendi1570-22.5.1625
- 27. Şeyhülislam Yahya Efendi1553-27.2.1644
- 28. Ahizade Mehmed Hüseyin Efendi1572-7.1.1634
- 29. Ebu Said Mehmed Efendi1593-1662
- 30. Muid Ahmed Efendi25.4.1647
- 31. Hacı Abdurrahim Efendi3.2.1656
- 32. Mehmed Bahai Efendi1595-2.1.1654
- 33. Karaçelebizade Abdülaziz Efendi1591-10.1.1658
- 34. Hüsamzade Abdurrahman Efendi1594-1670
- 35. Memikzade Mustafa Efendi1657
- 36. Hocazade Mesud Efendi1.8.1656
- 37. Hanefi Mehmed Efendi1.10.1658
- 38. Balizade Mustafa EfendiKasım 1662
- 39. Bolevi Mustafa Efendi1591-Eylül 1675
- 40. Esiri Mehmed Efendi-12.3.1681
- 41. Sunizade Mehmed Emin Efendi-Ağustos 1665
- 42. Minkarizade Yahya Efendi1608-Ocak 1678
- 43. Çatalcalı Ali Efendi1631-19.4.1692
- 44. Ankaralı Mehmed Efendi1619-2.11.1687
- 45. Debbağzade Mehmed Efendi-5.2.1702
- 46. Seyyid Feyzullah Efendi-2.9.1703
- 47. Ebu Saidzade Feyzullah Efendi1630-21.10.1698
- 48. Sadreddinzade Sadık Mehmed Efendi1640-11.11.1709
- 49. İmam Mehmed Efendi-1728
- 50. Paşmakçızade SeyyidAli Efendi1638-12.2.1712
- 51. Ebezade Abdullah Efendi-1714
- 52. MehmedAtaullah Efendi-1715
- 53. İmam Mahmud Efendi-1717
- 54. Mirza Mustafa Efendi1630-1720
- 55. Menteşezade Abdürrahim Efendi-1718
- 56. Kara İsmail Naim Efendi1643-1724
- 57. Yenişehirli Abdullah Efendi-1743
- 58. Mirzazade Mehmed Efendi-1743
- 59. Paşmakçızade Abdullah Efendi1680-1732
- 60. Ebülhayr Ahmed Efendi1665-1741
- 61. İsmail Efendizade İshakEfendi1679-1734
- 62. Dürri Mehmed Efendi-1736
- 63. Feyzullah Efendizade Mustafa Efendi1679-4.3.1745
- 64. Pirizade Mehmed Sahip Efendi1674-1748
- 65. Hayatizade Mehmed Emin Efendi-1748
- 66. Mehmed Zeyni Efendi1667-1750
- 67. İsmail Efendizade Mehmed Esad Efendi1684-1752
- 68. Kara Halil Efendizade Mehmed Said Efendi-1754
- 69. Feyzullah Efendizade Murtaza Efendi1694-1757
- 70. Vassaf Abdullah Efendi1662-1761
- 71. Damadzade Feyzullah Efendi1669-1761
- 72. Dürrizade Mustafa Efendi1702-1774
- 73. Mehmed Salih Efendi-1761
- 74. Çelebizade İsmail Âsım Efendi-16.2.1760
- 75. Hacı Veliyüddin Efendi-25.10.1768
- 76. Ebubekir Efendizade Ahmed Efendi1685-1769
- 77. Pirizade Osman Sahip Efendi1710-2.3.1770
- 78. Mirzazade Mehmed Said Efendi1710-1774
- 79. Şerifzade Mehmed Şerif Efendi1730-1779
- 80. İvaz Mehmed Paşazade İbrahim Efendi1719-1797
- 81. Camgöz Mehmed Emin Efendi1705-1777
- 82. Vassafzade Mehmed Esad Efendi1707-1778
- 83. İshak Efendizade Mehmed Şerif Efendi1717-1789
- 84. Karahisarlı Seyyid İbrahim Efendi1701-19.5.1783
- 85. Dürrizade Seyyid Mehmed Ataullah Efendi1729-1785
- 86. Arapzade Ahmed Ataullah Efendi1719-1785
- 87. Dürrizade Mehmed Ârif Efendi-1810
- 88. Müftüzade Ahmed Efendi-1791
- 89. Mekki Mehmed Efendi1714-1797
- 90. Seyyid Mehmed Kamil Efendi1728-1800
- 91. Hamidizade Mustafa Efendi1731-1793
- 92. Seyyid Yahya Tevfik Efendi1715-27.3.1791
- 93. Reiszade Mustafa Aşir Efendi1728-1804
- 94. Samanizade Ömer Hulusi Efendi1727-1812
- 95. Salihzade Ahmed Esad Efendi1737-1814
- 96. Şerifzade Mehmed Ataullah Efendi1750-1811
- 97. ArapzadeMehmedÂrif Efendi1738-1825
- 98. Dürrizade Abdullah Efendi-1822
- 99. Zeyni Efendi1749-1823
- 100. Mekkizade Mustafa Âsım Efendi1773-20.11.1846
- 101. Hacı HalilEfendi-
- 102. Yasincizade Abdülvahap Efendi1758-1833
- 103. Sıddikizade Ahmed Reşid Efendi1757-1834
- 104. Kadızade Mehmed Tahir Efendi1747-1838
- 105. Ahmed Ârif Hikmet Beyefendi1786-1859
- 106. Meşrebzade MehmedÂrif Efendi1791-1858
- 107. Seyyid Mehmed Sadeddin Efendi1798-1866
- 108. Atıfzade Ömer Hüsameddin Efendi1799-1871
- 109. Hacı Mehmed Refik Efendi1813-1872
- 110. Akşehirli Hasan Fehmi Efendi1795-1880
- 111. Mir Ahmed Muhtar Beyefendi (Mollabey)1807-1882
- 112. Turşucuzade Hacı Ahmed Muhtar Efendi1882-1875
- 113. İmam-ı Sultani HafızHasan Hayrullah Efendi1834-1898
- 114. Hacı Kara Halil Efendi1804-1830
- 115. Uryanizade Ahmed Esad Efendi1813-1889
- 116. Bodrumlu Hacı Ömer Lütfi Efendi1817-1896
- 117. AhmedCemaleddin Efendi1848-1917
- 118. Mehmed ZiyaeddinEfendi1846-1917
- 119. PirizadeMehmed Sahip Molla Beyefendi1838-1910
- 120. ÇelebizadeHüseyin Hüsnü Efendi1849-1911
- 121. Musa Kazım Efendi1858-1920
- 122. Abdurrahman Nesib Efendi1842-1913
- 123. Mehmed Esad Efendi1846-1918
- 124. Mustafa Hayri Efendi1867-1921
- 125. Dağıstanlı Ömer Hulusi Efendi1857-
- 126. Haydarizade İbrahim Efendi1863-1933
- 127. Tokatlı Mustafa Sabri Efendi1869-1954
- 128. Dürrizade Abdullah Efendi1867-1923
- 129. Mehmed Nuri Medeni Efendi1859-1927
Kaynak
Ayrıca Bakınız
Osmanlı Devleti Kurumları
