Form ve tarihçe
Kelime kökeni olarak "amphi" yani çift taraflı anlamında ve "pherei" yani tapınak kökenli sözcüklerden geldiği söynelenbilir.En çok kullanılan amphoralar yunan amphoralarından önce akdenize hakim olan kavimlerin amphoralarıdır.Boyun kısmının gövde ile dik açı yapacak şekilde birleştiği (boyunlu amfora) veya bu birleşimin düzgün bir eğri ile devam ettiği (tek parça amfora) iki ayrı formu bulunmaktadır.
Boyunlu amforanın, MÖ 9 yüzyılda, tek parça olanın ise MÖ 7. yüzyılda kullanımına başlanmıştır. MÖ 6 - 2. yüzyıllar arasında Tanrıça Athena onuruna düzenlenen şenliklerde içi zeytinyağıyla doldurulmuş siyah renkli ve üzerinde figürler olan amforalar kullanılırdı. Günümüze, çeşitli çağlardan çeşitli formlarda ulaşan amforalar, tahıl, zeytin, zeytinyağı ve şarap taşımak için kullanılmış olup, özellikle Roma döneminde şarap taşımak amacıyla çok sayıda amfora üretilmiştir.
Şarap amforaları, Attika ölçüsüne göre 39 litredir. Büyük boy amforalar genellikle mezar taşı veya cenaze törenlerinde kullanılmak üzere yapılmışlardır.
Pontik amforalar
Karadeniz Bölgesi'nde, Sinop, antik çağda amfora üretim ve ihracat merkeziydi. Arkeolojik kazılarda Boztepe yarımadasında Zeytinlik ve Nisiköy’de MÖ 3. yüzyıla, Demirci koyunda ise MS 3 - 4. yüzyıla ait amforalar bulunmuştur.Ölçü birimi olarak
Eski Yunanca’dan Latinceye geçen bir ölçü birimi olup 48 sextarius değerindedir (25.36 litre) Anabasis’te, Karadeniz’in yerli halklarından birisi olan Mossioniklerin, yunus balığı yağı sakladıkları küplerin adı olarak geçmek-tedir: “Ayrıca tuzlanarak küplere bastırılmış yunus balığı eti, çanaklarda yunus yağı vardı”Etimoloji
Latince amphora < Antik Yunanca ἀμφορεύς (amphoreús, amphiphoreús)Antik Yunanca'da, phoreús taşıyan ve amphi her ikisi, iki yanlı, çepeçevre anlamındadır.
Kaynakça
- Özhan Öztürk. Karadeniz: Ansiklopedik Sözlük. 2. Cilt. Heyamola Yayıncılık. Istanbul. 2005. ISBN 975-6121-00-9.
- KSENOPHON. (1998), Anabasis. Sosyal Yayınlar. 2. Baskı. İstanbul
- WHITE, J. W. & MORGAN, M. H. (1896), An illustrated Dictionary to Xeno-pon’s Anabasis. Ginn & Company. Boston
