Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Arnavutluk Emek Partisi

Kısaca: Arnavutluk Emek Partisi (Arnavutça: ''Partia e Punës e Shqipërisë'', PPSh) 1946-1991 yılları arasında Arnavutluk’da yasal tek siyasi parti olarak iktidarda olmuştur. ...devamı ☟

Arnavutluk Emek Partisi (Arnavutça: Partia e Punës e Shqipërisë, PPSh) 1946-1991 yılları arasında Arnavutluk’da yasal tek siyasi parti olarak iktidarda olmuştur. Kuruluşu ve işgal yılları II. Dünya Savaşı döneminde 8 Kasım 1941 tarihinde Arnavutluk Komünist Partisi adıyla kurulmuştur. 1939 yılında faşist İtalya'nın işgali altında kalan Arnavutluk'da iktidara Tefik Mborja liderliğindeki Arnavutluk Faşist Partisi gelir. Yabancı işgaline karşı savaşan Arnavutlar yeni kurulan komünist partisiyle beraber partizan savaşı verir. Bu dönemde partinin en önemli isimleri arasında Spiro Moisiu, Koçi Xoxe ve Enver Hoca yeralır. 1943 yılında İtalya'nın Müttefik Devletlere teslim olmasıyla ülke bu sefer Almanların işgali altına girer. Savaşın ilerleyen dönemlerinde partizanlar düşmanı ülkeden kovacak ve 29 Kasım 1944 günü ülke işgalden kurtarılmıştır. Bundan sonra partizanlar, Alman işgalindeki komşu Yugoslavya'daki Tito önderliğindeki Yugoslav partizanlarına yardım edeceklerdir.

İktidarda

Savaştan sonra iktidara gelen parti sosyalizm ilkeleri gereğince düzenlemeler yapar. Buna göre monarşi kaldırılarak halk cumhuriyeti ilan edilir. Topraklar beylerden alınarak halka dağıtılır. Parti, 1948 yılında adını Arnavutluk Emek Partisi olarak değiştirir. İdeoloji ve örgütsel yapı Partinin ideolojisi anti-revizyonist marksizm-leninizmdir. Parti örgütü demokratik merkeziyetçilik esaslarına göre kurulmuştur. Parti genel sekreteri Enver Hoca’dır. Ülkede tek parti iktidarı 1976 Anayasında yer almıştır. Partinin en yüksek organı her beş yılda bir toplanan parti kongresi olarak tanımlanmıştır. Kongre delegeleri yerel ölçekte düzenlenen konferanslarda belirlenerek kongrede merkez komite tarafından sunulan raporları onaylamakta, parti siyasi hattını belirlemekte ve merkez komiteyi seçmektedir. Merkez komite ise partinin yönetici organı olup bünyesinde devlet görevlilerinin yanı sıra aydınları da barındırmaktaydı. Kongre dönemleri arasında iktidar organı olan merkez komite yılda üç kere toplanırdı. Sovyetler Birliği Komünist Partisi örneğinde olduğu gibi merkez komite bir politbüro ve sekretarya seçerdi. Önemli bakanlıkların temsilcileri ve parti liderlerinin dahil olduğu Politbüro, haftalık toplantılarda partinin ve ülkenin gündemine yön verirdi. Soğuk Savaş ve ideolojik etkisi Arnavutluk’da komünist partizanlar, Doğu Bloku ülkelerinin aksine II. Dünya Savaşı sırasında işgal altına uğrayan ülkelerini Sovyetler Birliği Kızılordusundan çok kendi partizan faaliyetleriyle atmayı başarmıştır. Bu özellik Arnavutluk Emek Partisi’nin uluslararası sosyalist kamp içerisinde görece özerk durmasına yol açmıştır. 1949 yılında Sovyetler Birliğinin öncülüğünde kurulan COMECON örgütüne katılır. Özellikle 1960’lı yıllarda başlayan Sovyetler Birliği ve Çin Halk Cumhuriyeti arasındaki görüş ayrılıklarının artmasıyla beraber Arnavutluk Emek Partisi, Çin tarafında yeralmış ancak daha sonra Çin siyasetini de eleştirerek bağımsız anti-revizyonist hattı savunmuştur. Enver Hoca teorize ettiği sosyal demokrasiye onay veren Avrupa komünizmi karşıtlığını da içeren teorik hat uluslararası alanda da etkili olacak ve izleyicisi partiler olacaktır. Günümüzdeki durumu Arnavutluk’da sosyalizmin 1991 yılında tasfiyesinden sonra parti Arnavutluk Sosyalist Partisi adını almıştır. Sosyal demokrasiyi benimseyen bu parti günümüzde Arnavutluk siyasetindeki öne çıkan iki partiden birisidir. Komünist parti hattını devam ettirenler ise Hysni Milloshi önderliğindeki Enver Gönüllüleri adlı örgütü kurmuştur. Genel sekreterleri * Enver Hoca: 8 Kasım 1941 – 11 Nisan 1985 * Ramiz Alia: 13 Nisan 1985 – 4 Mayıs 1991 Ayrıca bakınız * Soğuk Savaş * Barış içinde bir arada yaşama Dış bağlantılar * Parti belgeleri arşivi, 14 Haziran 2010 tarihinde erişilmiştir

Kaynaklar

Vikipedi