Türkçe Bilgi logo TürkçeBilgi

Budizm Okulları

Kısaca: Budizm okulları, Budizm'in tarih sahnesine çıktığı M.Ö. 5. yüzyıldan itibaren farklı coğrafyalarda yayılma olanağı bulmuş, girdiği yörenin kültürüne uyum sağlamıştır. Bununla birlikte aynı kültürden gelen Budist gelenekler içindeki yorum ve metodlardaki farklılıkların zamanla derinleşmesi biribirinden bağımsız, çeşitli okulların ortaya çıkmasına neden olmuştur. ...devamı ☟

Budizm okulları, Budizm'in tarih sahnesine çıktığı M.Ö. 5. yüzyıldan itibaren farklı coğrafyalarda yayılma olanağı bulmuş, girdiği yörenin kültürüne uyum sağlamıştır. Bununla birlikte aynı kültürden gelen Budist gelenekler içindeki yorum ve metodlardaki farklılıkların zamanla derinleşmesi biribirinden bağımsız, çeşitli okulların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Genelde kabul gören anlayışa göre, Budist okullar üç büyük gelenek altında toplanır: “Hinayana” (Küçük Araç), “

Mahayana

” (Büyük Araç) ve

Vajrayana

’dır. Hinaya'nın günümüze ulaşan temsilcisi

Theravada

 okuludur. Hinayana tanımı ise

Mahayana

’nın içerisinden çıktığı için bu okula mensup destekçileri bu tanımı kabul etmezler,

Theravada

terimini kullanırlar.

Vajrayana

ise Batıda daha çok Tibet Budizmi'yle bilinir; “Lamaizm” olarak da tanımlanır.

Vajrayana

genellikle

Mahayana

’nın bir parçası olarak da görülür. Bu üç “araç”ın tümünde de öğretinin gelecek nesillere aktarılmasından manastır yaşamı süren rahipler, ya da sangha sorumludur. Theravada Theravada kelime olarak “Yaşlıların Öğretisi” anlamına gelir ve söylemlerini Buda’dan direkt olarak duyan Keşişlerden alır. Ananda, Kassapa, Upali bunlara birer örnektir.

Theravada

Budizmi, Hinayana’nın farklı eğilimlerinden ortaya çıkan tek temsilcisidir.

Theravada

kendi geleneğini, Pali Derlemesi (Tipitaka) adlı üçlü derlemeyle bir araya getirilmiş Budist geleneğinin elde olan en eski yazılı kaynakları üzerinde geliştirir. Bunu da özellikle uygulama ve öğretilerde gerçekleştirir. Bu “Üç Sepet” (Pitaka) aşağıdaki kısımlardan oluşur. * Budist Keşiş ve Rahibeler Topluluğu için kurallar. (Vinayapitaka) * Buda’nın söylemleri. (Suttapitaka) * Buda öğretisinin felsefi olarak sistemleştirilmesi. (Abhidhammapitaka)

Theravada

’da vurgu, “Arhat” ideolojisine göre bireyin kendi gücünün kurtuluş yolunda yatmaktadır ve “Sangha”nın devamlılığı ve desteği ile kendini göstermektedir.

Theravada

özellikle Güney ve Güneydoğu Asya (Sri Lanka, Myanmar, Tayland, Laos ve Kamboçya) ülkelerinde yaygındır. Mahayana Mahayana Budizmi’nin özü eski Budist okullarından Mahasanghika’ya dayanır. 2. Budist Ruhaniler Meclisi’nin (Buda’nın ölümünden yaklaşık 100 yıl sonra) devamında gelişen bir gelenektir.

Mahayana

, “Üç Sepet”in (Tripitaka) yanı sıra Sanskrit yasalarının oluşmasında etkisi olan, Sanskritçe yazılmış metinlerde de (Bu metinlere “sutra” denir) orijinal bir sıra kullanır. Elmas Sutra, Kalp Sutra ve Lotus Sutra en önemli metinler arasındadır. Bu metinlerin bir kısmının Çince ve Tibetçe çevirilerine günümüzde halen ulaşılabilir. Şahsi çabalarla “aydınlanmaya” ulaşabilmenin esas olduğu

Theravada

geleneğinden farklı olarak,

Mahayana

’da gerçek aydınlanma anlamına gelen Bodhisattva ideali merkezi önemde olmuştur. Bodhisattva aydınlanmayı gerçekleştirmiş, bunun yanında mutlak sona ulaşmaktan vazgeçmiş, onun yerine diğer bütün insanlara yardım eden, onları bu amaca ulaştıran kimsedir. Zen ve Arık Ülke Budizmi,

Mahayana

’nın önemli okullarına birer örnektir.

Mahayana

okulları * Madhyamaka ** Prāsangika ** Svatantrika ** Sanlun (Üç kuram okulu) *** Sanron ** Maha-Madhyamaka (Jonangpa) * Yogācāra ** Cittamatra (Tibet) ** Wei-Shi ya da Faxiang *** Beopsang *** Hossō * Tathagatagarbha ** Daśabhūmikā (Huayan okuluna katılmıştır) ** Huayan () *** Hwaeom *** Kegon * Chan / Zen / Seon / Thien ** Caodong *** Sōtō **** Keizan çizgisi **** Jakuen çizgisi **** Giin çizgisi ** Linji *** Rinzai *** Ōbaku *** Fuke *** Won Budizmi: Kore reformist okulu * Arık Ülke (Amidizm) ** Jodo Shu ** Jodo Shinshu * Tiantai (Lotus Sutra okulu) ** Cheontae ** Tendai (

Vajrayana

ögeleri de taşır) * Nichiren ** Nichiren Shū ** Nichiren Shōshū ** Nipponzan Myōhōji ** Soka Gakkai Vajrayana Vajrayana (Elmas Araç) aslında

Mahayana

’nın bir uzantısıdır. Batıda çoğunlukla sadece Tibet Budizmi veya Lamaizm olarak adlandırılır. Halbuki

Vajrayana

gerçekte Tibet’in dışında Japonya, Çin ve Moğolistan’da da yayılmış farklı okulların ortak tanımıdır.

Vajrayana

,

Mahayana

’nın felsefi temellerinden yola çıkar ve “uyanışa” giden yolu hızlandıran tantrik teknikleri benimser. Görselleştirmelerden (zihinsel izdüşümü) oluşan Meditasyonun yanı sıra bu tekniklere Mantra’nın sözlü geleneğindeki metinlerde dahildir. Bunun devamında gelen tantrik uygulamalar da ayinlere, törenlere ve Guru yoga’ya (öğreticinin ruhu ile bütünleşmesi) aittir.

Mahayana

’nın bu özelliği gizli ayinlere, yazılı metinlere ve adım adım öğrenilen uygulamalara özel bir değer katmaktadır. Buradan çıkışla

Vajrayana

, “dış öğretilerin” sınırları içinde olan

Mahayana

’nın içindeki “iç öğreti” olarak da adlandırılır. Arık ülke Budizmi'nin Buda’yı tasavvur etmesi anlamına gelen Nenbutsu’da olduğu gibi açık, kolay ulaşılabilir uygulamalar bunlara örnektir. Tibet Budizm’i öğretilerin öğrencilere direkt olarak nakledilmesine özel bir değer vermektedir. Dalai Lama, Tibet Budizm’inin önemli bir temsilcisidir ve aynı zamanda yanlış bir inanışla yaygın bir şekilde sürgündeki Tibetlilerin siyasi lideri ve “Gelug” okulunun önderi olarak görülmektedir. Tibet Budizmi’nin dört büyük okulu vardır: * Nyingmapa (Yaşlılar): En eski Tibet okuludur, Padmasambhava’ya dayanır. (8. yüzyıl) * Kagyüpa (Sözlü geleneğin kökeni): Kurucusu Marpa ve öğrencileri Milerapa’dır. (11. yüzyıl) * Sakyapa (Gri yeryüzü): Khön Könchog Gyalpo tarafından kurulan manastırdan sonra adlandırıldı. (11. yüzyıl) * Gelugpa (Erdemli insanlar): Tsongkhapa tarafından kuruldu.(14. yüzyıl) Tibet Budizmi günümüzde Tibet, Butan, Nepal, Hindistan, Ladakh, Sikkim, Moğolistan, Buryatya ve Kalmykia’da yaygındır. 9. yüzyıl dolaylarında

Vajrayana

Çin’de de yayıldı. Kendi okulunu kuramadığından, diğer öğreti geleneklerinin etkisinde kaldı. Qing hanedanı zamanında Tibet eğilimlerinin desteği ile Mançurya dilindeki

Vajrayana

ilk olarak devlet dini oldu. Çin’e girişinden sonra aynı yüzyılda Japonya’ya da geçti.

Vajrayana

orada Shingon okulunda öğretildi. Mikkyō,

Vajrayana

’nın Çin’deki okulları için en kapsamlı tanımı olan Mizong’un Japonca karşılığıdır.

Mahayana

Budizminin Japon Okulu olan Tendai üzerinde ve Japon Budizminin en son ana eğilimlerinin tümü üzerinde Mikkyō’nun etkileri vardır.

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.