Çanakkale Savaşları
Mayıs 1915 ayı sonlarında Gelibolu`da tüm cephelerde durum mevzi savaşına dönüşmüştü. Akdeniz Yurddışı Seferi Kuvvetler komutanı General Ian Sir Hamilton`un istediği takviyelerde parça parça Limni ve Gökçeada`da toplanmaktadır. General Hamilton bu kuvvetlerle cepheyi açacak bir plan hazırlıklarına girişmiştir.
Kuvvetler
Temmuz ayı sonlarında bölgeyi savunmakla görevli Osmanlı 5. Ordusu şu birliklerden oluşmaktaydı.- Saros Grubu, Albay Fevzi Bey komutasında üç tümen ve bir süvari tugayı.
- Asya Grubu, Mehmet Ali Paşa komutasında üç tümen.
- Kuzey Grubu, Esat Paşa komutasında dört tümen.
- Güney Grubu, Vehip Paşa komutasında, ikisi ihtiyatta olmak üzere altı tümen.
General Hamilton`un elinde son alınan takviyeyle şu birlikler hazır bulunmaktadır.
- Arıburnu Cephesi`nde, General Birdwood komutasındaki, iki Anzak tümeni ve bir Hint tugayından oluşan Anzak Kolordusu.
- Seddülbahir Cephesi`nde, General Hunter Veston komutasındaki üç tümenli İngiliz 8. Ordu`su, General Gourand komutasındaki iki tümenli Franzıs Kolordusu. İhtiyatta iki İngiliz tümeniyle bir Hint tugayı.
- Suvla Koyu`nda yapılacak çıkartma için oluşturulan dört tümenli yeni İngiliz 9. Kolordusu
Taarruz planı
General Hamilton`un planı, Suvla Koyu`na çıkartılacak İngiliz 9. Kolordusu ile birlikte, Anzak Kolordusu`nun takviyeli bir tümeninin taarruzuna dayanmaktadır. Asıl taarruz Anzak tümeni tarafından uygulanacaktır.Planın ilk aşamasını oluşturan bu taarruzla, İngilizlerin Sarıbayır olarak bildikleri Kocaçimentepe ile Kırmızısırt (Conkbayırı`nın hemen güneyinde) arasındaki sırt ve tepelerin ele geçirilecektir.
İngiliz 9. Kolordusu ise Teke Tepe`yi ele geçirecektir.
Ancak bu operasyon öncesinde, Türk Komutanlığı`nın dikkatini harekat bölgesinden başka yöne çekebilmek için, yanıltıcı taarruzlar planlanmıştır.
Bunlardan ilki Seddülbahir Cephesi`nde uygulamaya konulmuştur. 6 Ağustos sabahı General Hunter Veston komutasındaki İngiliz 8. Kolordusu, Seddülbahir Cephesi`nde Alman general Trommer`in Türk 14. Kolordusu mevzilerine taarruza geçmiştir. Bir hafta süren çatışmaların başlarında mevziler birkaç kere el değiştirmiş olsa da sonuçta Türk tarafı İngiliz taarruzunu püskürtmüştür.
Anzak kuvvetleri, iki kol halinde cephenin sol kesiminden kuzey yönünde ilerleyecek, daha sonra sola çark ederek doğu yönünde ilerlemelerini sürdüreceklerdir. Daha güneyde olan sağ kol Şahintepe üzerinden Conkbayırı`nı ele geçirecektir. Sol kol ise Ağıldere`de ikiye ayrılarak Kocaçimentepe`yi ve Besim Tepe`yi ele geçirecektir.
Bu şekilde Müttefiklerin yanlış olarak Sarı Bayır olarak tanımladıkları Kocaçimentepe - Conkbayırı sırtları kontrol altına alınacaktır. Bu bölge hem Çanakkale Boğazı`na hem de Saros Körfezi`ne hakim sırtlardır.
Suvla Koyu`ndan yapılan çıkartma ile de Anzak Kolordusu`nun -anakaradan ilerleyecek Türk takviye kuvvetlerine açık olan- sol yanı örtülmüş olacaktır. Suvla çıkartması kuvetleri Teke Tepe`yi ele geçirdiğinde de iki kuvvet, Kilitbahir yönünde ilerleyerek yarımadayı keseceklerdir.
Taarru hazırlıkları
Anzak kolordusu`nun ileri harekatını desteklemek için takviye kıtalar aktarılmıştır. Daha önce Seddülbahir Cephesi`ne çıkartılmış olan 13. İngiliz Tümeni ve Hint Tugayı ile Gökçeada`da beklemekte olan 10. İngiliz Tümeni`nden bir tabur Arıburnu Cephesi`ne aktarıldı. Bu takviyenin toplam silahlı mevcudu onyedibindir.Takviyelerin karaya çıkartılmasından önce Anzak Kolordusu`nun mevcudu yirmibin idi. Eklenecek onyedibin kişinin gizlenebilmesi için günler öncesinden gizli korunaklar, depolar ve bağlantı tünelleri kazılmıştır. Takviye kuvvetler, 3 Ağustos akşamından başlanarak son üç gece içinde sahile çıkartılmıştır.
Anzak taarruzu
Taarruz, Anzak çıkartma bölgesinin kuzeyinde konuşlanmış bulunan Avustralya ve Yeni Zelanda birliklerinden oluşan ve General Godley komutasındaki 2. Anzak Tümeni tarafından gerçekleştirilecektir. Bu tümen takviyeli bir tümen olup dört piyade tugayı, iki piyade alayı ve bir dağ topçu tugayı olmak üzere yirmibin savaşçı mevcudu vardır.Her iki kol için de ikişerbin kişilik öncü kuvvetler oluşturulmuştur. Bu öncü kuvvetler, taarruz hattı üzerindeki Türk direnç noktalarını atarak ilerleyecek ve ana kuvvetlere yol açacak, harekatın ileri aşamalarında da taarruzun kanatlarını örteceklerdir. Bu amaçla her iki öncü kola, ayrı hedefler verilmiştir. Öncü kuvvetler, 6 Ağustos gecesi saat 22:00 a€˜da ileri harekata başlayacaklardır. Saat 22:30`a kadar hedeflerine ulaşacakları hesaplanmıştır. Ana taarrzu kuvvetleri ise saat 22:45`de ileri harekata başlayacaklardır.
Her iki taarruz koluna da sadece makineli tüfeklerin taşınması için katır özgülenmiştir. Erat, 200 atımlık cephane, iki günlük erzak da dahil olmak üzere yaklaşık 40 kg. yüklüdürler. Ayrıca her sekiz askere bir kazma ve kürek verilmiştir.
Esasen taarruz için seçilen arazi, son derece sarp, sık fundalıklarla kaplı bir arazidir. Askeri bir harekata girişilmeye elverişsiz olduğu düşünülerek Türk tarafınca az bir kuvvetle (yaklaşık toplam 1.500 kişilik iki tabur) tutulan bir arazidir. Türk kurmayı bu bölgede sadece gözetleme postaları tutmaktadır. Anzak taarruzunun asıl amacı da bu boşluktan yararlanmaktır, Türkler yeterli kuvveti bu bölgeye kaydırmadan önce sırtlara hakim olabilmek. Dolayısıyla Türk postalarını hızla atıp ilerlemek ve gün doğmadan sözkonusu sırtlara hakim olabilmek, başarının temel şartıdır.
Sağ kanat öncü kuvveti
General A.R. Russell komutasındaki sağ örtü kuvvetinin ilk hedefi Masa Tepe`nin hemen güneyindeki Türk mevzileridir. Tel örgü kullanılarak tahkim edilmiş bu güçlü mevziler, haftalardır deniz topçusu tarafından gecenin belirli saatlerinde dövülmekteydi. Her akşam 21:00 - 21:30 arasında projektörlerle aydınlatılarak dövülen bu mevzilerde Türkler, bombardıman süresince geri hatlara çekilmekteydiler. 6 Ağustos gecesi haftalarca uygulanan bu aldatmaca işe yaradı ve Anzak baskını savunmayı hazırlıksız yakaladı. Öncü kuvvetine bağlı bir birliğin, projektörler kayar kaymaz giriştiği ani bir süngü hücumuyla, kısa sürede Türk mevzileri düştü.Sağ kanat öncü kuvvetinin diğer hedeflere sürpriz tarzı süngü hücümları, zayıf türk gözcü kuvvetlerinin sert direnciyle karşılaşmıştır. Bu hedefler, planda öngörülenden daha ağır kayılar ve iki buçuk saatlik bir gecikmeyle Anzak kuvvetlerinin eline geçmiştir.
Sol kanat öncü kuvveti
Sol kanat öncü kuvveti, daha zayıf bir dirençle karşılaştı ve hedeflerini planda öngörüle süre içinde ele geçirdi.Sağ taarruz kolu
Harekete geçildikten kısa bir süre sonra ileri hatlardan hala ateş sesleri geldiği için ileri harekat 45 dk. durduruldu. Daha sonra da koldan ayrılan iki bölüğün Masa Tepe`deki Türk direncini kırması 1,5 saat sürmüştür. Harekatın ileri aşamasında bir tabur yolunu kaybettiği için ileri harekat durduruldu. Saat 04:30 dolaylarında gün doğduğunda hala bu tabur beklenmekteydi. Oysa planda Conkbayırı`nın gün doğmadan bir saat önce işgal edilmesi öngörülmüştü. Anzak birlikleri saat 06:30 dolaylarına kadar geride kalan taburu beklediler. İşgal etmiş oldukları Şahintepe, Conkbayırı`na 1. km. mesafedeydi. Conkbayırı`nda ise bir topçu bataryasını korumakla görevli 20 askerden başka Türk kuvveti yoktur.Sol taarruz kolu
Dar dere yataklarından ilerlenirken Türk gözcü postalarının iki yandan ateşiyle karşılaşıldı. Kol, beklemeye alınırken direnişi kırmak için gönderilen müfrezeler, yer değiştirerek ateş açan direnci kırmakta fazlasıyla zorlanmıştır. Değişik yönlerden duyulan silah sesleri de beklemekte olan asker arasında yer yer paniğe yol açmıştır.Türk tepkisi
Saat 04:30`da 19. Tümen komutanı Mustafa Kemal Bey, ihtiyattaki bir tabur ve iki bölükten oluşan bir kuvvete, Kocaçimentepe ve Conkbayırı yönünde hareket emri vermiştir. Aynı saatlerde Kuzey Grubu komutanı Esat Paşa da 9. Tümen`e aynı bölgeye hareket emri verdi.9. Tümen komutanı Albay Kannen Giesser, 7 Ağustos 1915 sabbahı, saat 06:00 dolaylarında, kendi birliklerinden önce Conkbayırı`na ulaştığında Suvla koyunda yapılmakta olan çıkartmayı görür, ancak Conkbayırı`nda bir düşman harekatı yoktur. Albay, saat 07:00 dolaylarında sırta doğru ilerleyen Anzak askerlerini görmüş, bölgedeki bir top bataryasını korumakla görevli 20 askere ateş açma emri vermiştir, henüz kendi kuvvetleri bölgeye ulaşmamıştır. Kısa bir süre sonra Mustafa Kemal Bey`in gönderdiği iki alay da savunmaya katılmışlardır. Albay Kannen Giesser`in yaralanmasından hemen sonra, saat 08:00`de kendi tümenin 25. Alayı da Conkbayırı`na ulaşıp siperlere girmiştir.
Kocaçimentepe`de ise Mustafa Kemal Bey`in sevk ettiği tabur bölgeye ulaştıktan sonra 9. Tümen`in 64. Alayı da onlara katılmıştır. Bu kuvvetler saat 09:00 dolaylarında taarruz eden Anzak sol öncü kuvvetini püskürtmüşlerdir.
Kocaçimentepe`de taarruzun ilk günkü dalgası bu şekilde durdurulmuştu. Ancak Anzak Kolordusu`nun sağ taarruz kolu, Conkbayır yönündeki taarruzunu yenilemiştir. Saat 09:00`da Birleşik Donanma`nın yoğun topçu ateşi, bir saat boyunca Conkbayırı`nı hallaç pamuğu gibi atmıştır. Saat 10:30`da General Johnston komutasındaki Anzak sağ taarruz kolunun iki tugayının (savunmanın üç katı bir kuvvetle) taarruzu Türk siperlerini alamamıştır.
Seddülbahir Cephesi komutanı Vehip Paşa`nın bölgeye sevk ettiği 4. Tümen`in öğle saatlerinden itibaren parça parça bölgeye ulaşmasıyla savunma pekiştirilmiştir. Tümen komutanı Yarbay Cemil Bey, Conkbayırı`ndaki Türk kuvvetlerinin komutasını üzerine almıştır.
General Liman von Sanders, Güney Grubu ve Anadolu Grubu bünyesindeki ihtiyat kıtalarının derhal Anafartalar bölgesine kaydırılması emri verirken kendi Saros Grubu`nun iki tümenini de bölgeye hareket ettirmiştir.