Karanlık Madde

Kısaca: Varlığı, yaydığı ışınım yoluyla değil de dinamik yöntemlerle saptanabilen madde. ...devamı ☟

Karanlık madde
Karanlık Madde

Astrofizikte, ışın yaymayan ya da doğrudan algılanabilecek şekilde elektromanyetik ışınları (ışık, x-ışınları v.b.) yeterince yansıtamayan, varlığı görünür maddeler üzerindeki kütle çekimsel etki ile belirlenebilen maddelere Karanlık madde adı verilir. Karanlık maddelerin varlığını belirlemek için gökadaların döngüsel hızlarından, gökadaların diğer gökadalar içerisindeki yörüngesel hızlarından, geri planda yer alan maddelere uyguladığı kütle çekimsel mercekleme özelliğinden ve gökadaların içerisindeki sıcak gazların sıcaklık dağılımından yararlanılır. İncelemeler, gökadalarda, gökada gruplarında ve evrende, görülebilen maddelerden çok daha fazla karanlık madde olduğunu göstermektedir. Karanlık maddelerin bileşenleri tamamen bilinmemekle birlikte, WIMP ler, aksiyonlar, sıradan ve ağır nötrinolar, gezegenler ve sönmüş yıldızlara birlikte verilen isim MACHO lar ile ışıma yapmayan gaz bulutlarından oluşur.

Evrendeki kütle çekimsel enerjinin incelenmesi sonucu, varsayılan toplam enerji yoğunluğunun sadece %4'ünün doğrudan gözlemlenebilir maddelerden oluştuğu gözlemlenmiştir. Yine bu toplamın %22'sinin karanlık maddeden oluştuğu hesaplanmaktadır. Kalan %74'ünün ise everene dengeli bir şekilde yayılmış olan karanlık enerjiden oluştuğu kabul edilir.

Karanlık madde kavramı, ilk olarak 1933 yılında, Kaliforniya Teknik Enstitüsünden İsviçreli astrofizikçi Fritz Zwicky tarafından öne sürülmüştür. Fritz Zwicky'nin gözlemi ve iddiası kırk yıl boyunca hiçbir ortamda ciddiye alınmamıştır. Karanlık maddenin varolduğuna dair en güçlü kanıt olan Spiral Gökadalar'ın düz dönme eğilimleri, 1970 yılında Washington Carnegie Enstitüsü'nde Vera Rubin ve arkadaşları tarafından ileri sürülmüştür. Vera Rubin de Fritz Zwicky ile benzer bir kaderi paylaşarak, uzun yıllar ciddiye alınmamış, hiçbir ciddi yayın organı çalışmalarına yer vermemiştir. Master ve doktora tezleri de daha önce reddedilmiş olan Vera Rubin için bu durum pek şaşırtıcı olmamıştır. Onlarca yıl sonra, bugün hemen hemen tüm astrofizikçiler karanlık maddenin varlığını kabul ederler. Ağustos 2006'da yayınlanan, 150 milyon yıl önce gerçekleşmiş olan iki gökada kümesinin çarpışmasına dair gözlem, karanlık maddelerin varlığına dair daha somut bir kanıt oluşturmuştur. Çarpışma sırasında sıcak gazlar arasında bir etkileşim olmuş ve daha sonra merkeze yaklaşmışlardır. Gökadalar ve karanlık madde etkileşime girmemiş ve merkezden uzak kalmışlardır.

İki şekilde karanlık maddenin ortaya çıktığı sanılmaktadır: Baryonik karanlık madde ve Baryonik olmayan karanlık madde. Evrenin kütlesinin yüzde 90'ını oluşturduğu varsayılmakla birlikte, karanlık maddenin henüz astronomlar için sırrı çözülmüş değildir. 1970'ler evrendeki maddenin yüzde doksanının görünmez olduğunun keşfedilmesiyle karanlık madde iddialarının güçlendiği yıllar olmuştur. Karanlık maddenin varolduğu bilinmektedir, ancak ne olduğu konusunda çok az açık bilgi vardır.

Kaynaklar

Vikipedi

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Karanlık madde Resimleri

Karanlık enerji
3 yıl önce

gözlemler sonucunda evrenin %23'ünün karanlık madde, %72'sinin ise karanlık enerjiden oluştuğu sanılmaktadır. Aslında karanlık enerji kavramını ilk kez Albert...

Baryonik karanlık madde
6 yıl önce

baryonik karanlık madde, baryonlardan oluşan karanlık maddedir. Evrendeki karanlık maddenin yalnızca küçük bir kısmının baryonik karanlık madde olduğu tahmin...

Soğuk karanlık madde
6 yıl önce

Soğuk karanlık madde parçacıkları, aynı zamanda zayıf etkileşimli kütlesel parçacıklar veya WIMP olarak da bilinirler, tipik olarak HDM parçacıklarıyla...

Madde
3 yıl önce

Normal madde Ters Madde Karanlık Madde Baryonik madde Baryonik karanlık madde Maddenin hâli bir maddenin faz durumunu tanımlar. Şu anda 16 tane madde hâli...

Atom, Kütle, Hacim, Sıvı, Gaz, Plazma, Amorf Katılar, Katı, Maddenin halleri, Ağırlık, Ters Madde, Karanlık Madde, Özkütle
Sıcak karanlık madde
6 yıl önce

Sıcak karanlık madde (İngilizce: Hot Dark Matter (HDM)), karanlık maddenin varsayımsal parçacıklarının rölativistik (ışık hızına yakın) hızlarda seyahat...

Maddenin hâlleri
3 yıl önce

edici özelliği olmuş bir maddedir. Evrenin kütlesinin yaklaşık % 83'ünü karanlık maddeden oluşmasına rağmen, karanlık madde elektromanyetik radyasyonu...

Karanlık, Kangal
6 yıl önce

Karanlık, Sivas ilinin Kangal ilçesine bağlı bir köydür. Köy halkı, Oğuzların Beydili boyundandır.[kaynak belirtilmeli] Karanlık köyü, dünyanın 39,16,48...

Karanlık, Kangal, 1984, 1989, 1994, 1997, 1999, 2000, 2004, 2007, Akıncılar, Sivas, Altınyayla, Sivas
Karanlık, Tuzluca
6 yıl önce

Karanlık, Iğdır ilinin Tuzluca ilçesine bağlı bir köydür. Köy, 1928'den beri aynı adı taşımaktadır. Köyün adı, kurulduğu derin vadinin güneşi az almasından...

Karanlık, Tuzluca, 1984, 1989, 1994, 1997, 1999, 2000, 2004, 2007, Abbasgöl, Tuzluca, Akdeğirmen, Tuzluca