madde
Türkçe madde kelimesinin İngilizce karşılığı.n. material, matter, stuff, item, substance, article, clause, entry
Madde ile ilgili örnekler Oturduğumuz sıralardan, yediğimiz yiyeceklere, dev yıldızlardan gezegenlere, kullandığımız basit aletlerden bilgisayarlara, tek hücreli canlılardan karmaşık yapılı canlılara, gözümüzle görebildiğimiz bütün nesnelerden, göremediğimiz atmosferdeki gazlara kadar her şey maddedir.
Maddenin sınıflandırılması Maddeler saf maddeler ve Karışımlar olmak üzere ikiye ayrılır. Saf maddeler, Elementler ve Bileşiklerdir. Karışımlar, Homojen karışım ve Heterojen karışım olmak üzere ikiye ayrılır
Maddenin ortak özellikleri
Madde türleri
Maddenin halleri
} Maddenin hali bir maddenin faz durmunu tanımlar. Şu anda 16 tane madde hali tanımlanır. Maddenin dört klasik hali:
Maddenin hallerinin evrende bulunuş yüzdeleri %99 plazma, %0.6 gaz, %0.3 sıvı, %0.1 katı şeklindedir.
Maddenin Ortak Özellikleri
Kütle
Madde miktarı ile büyüklüktür.Kütlenin SI’daki birimini kilogram(kg) dır.Ancak kg’ın binde biri olan gram (g)’da kullanır.Hacim
Bir maddenin Atmosferde kapladığı yerdir.Hacim’in birimi metre küp (m3) olarak kullanırız.günlük hayata ve deneylerde Litre (L)olarak kullanırız.Maddenin Ayırt Edici Özellikleri
Özkütle
Maddenin kütlesine ve hacmine bağlıdırErime Noktası
Bir maddenin katı haleden sıvı hale geçmesidir.Sıvılar için ayırt edicidir.Donma Noktası
Bir maddenin sıvı halden katı hale geçmesidir. Sıvılar için ayırt edicidir.Kaynama Noktası
Bir maddenin sıvı halden Gaz haline geçmesidir. Sıvılar için ayırt edicidir.Yoğunlaşma Noktası
Bir maddenin gaz halinden sıvı hale geçmesidir.Gazlar için ayırt edicidir.Süblinleşme
Bir maddenin katı halden gaz haline geçmesidir.Katılar için ayırt edici özelliktir.Etrafımızda çok değişik maddeler vardır.Bu maddelerin aynı yada farklı olduklarını nasıl ayırt edebilirsiniz.Bu maddelerin sadece kütlelerini yada hacimlerini ölçmemiz bunları farklılandırmak için yeterli mi?
Bir maddenin farklı olduğunu Hacim ve kütlelerini ölçmekle tamamen farklı olduğunu söyleyemeyiz. Bunun yanında karşılaştırılan maddelerin erime noktası, kaynama noktası gibi özelliklerine de bakmamız gerekmektedir. Sadece kütle ve hacimleri ölçmekle yoğunluk hesabı yaparak kısmen de olsa maddenin aynı ya da farklı olduğunu söylemek de mümkündür.
Suyun kaynama noktası 100 oC dir. Su kaç oC de buharlaşır? Buharlaşma olayını açıklayarak, kaynama noktası ile karşılaştırmasını yapınız.
Suyun kaynama noktası 100 oC olması demek Suyun bu noktanın altında buharlaşmayacağını göstermez. Su her zaman donma noktasının üzerinde buharlaşır. Suyun Kaynama noktası dış Basınca karşı yapılan bir işlemdir. Su dış basınç ile aynı düzeye geldiğinde kaynamaya başlar. Su donma noktasının dışında dışarıdan aldığı ısıyı değerlendirerek kaynama noktasına bakmaksızın buharlaşma işlemini gerçekleştirir.
Göller ve nehirler kışın donarlar, ama içlerindeki hayat devam eder. Bu nasıl gerçekleşir Buzun yoğunluğu suyunkinden azdır ve bu nedenle buz su üzerinde yüzer. Isı iletimi konusunda kötü bir iletken olan buz, Suyu aşağıda yalıtır ve bu suyun sıcaklığının donma noktasının altında kalmasını sağlar. Aslında böyle olması işimize gelir, çünkü en üstten en alta kadar bütün su kütlesi donacak olsa, su içindeki hayat tamamen yok olurdu. Üstelik Sıcaklık 0 o C’ın biraz üstüne çıktığında, buz tabakasının üst kısımları erimeye başlamaz. Bunun nedeni buzun bazen erime noktasının üzerindeyken bile yarı kararlı katı halde kalabilmesidir. Bu durum buzun saflık derecesiyle ilgilidir.
Element Yapısında tek cins Atom ihtiva eden saf maddelerdir. Örneğin, Fe, C, N, O
Metaller Ve Genel Özellikleri
1. Isı ve Elektriği iyi iletirler. 2. Hg hariç hepsi oda sıcaklığında katıdır. 3. Asit çözeltileriyle çoğu H2 Gazı açığa çıkarırlar. 4. Kendi aralarında bileşik yapamazlar, fiziksel bir karışım olan alaşımları oluştururlar. Örneğin prinç (Cu-Zn), tunç (Cu-Sn) , çelik (Fe-C-Cr...), 18 ayar Altın (%75 altın-%25 Cu) 5. Elektron almazlar. 6. Yüzeyleri parlaktır. 7. Dövülebilir,tel ve levha haline getirilebilirler.
Ametaller Ve Genel Özellikleri
1. ısı ve elektriği iletmezler. 2. Oda sıcaklığında çoğu gaz halindedir. 3. Kendi aralarında ve metallerle bileşik yapabilirler. 4. Elektron alış-verişi yapabilirler. 5. Sulu Asitlere çoğu etki etmez. 6. Yüzeyleri mattır. 7. Kırılgandırlar.
Bileşik
Yapısında en az iki cins atom ihtiva eden saf maddelerdir. Örneğin, H2O, C6H12O6, NH3...Çözelti
Birbiri içerisinde homojen dağılmasıyla oluşan karışımlara çözelti denir. Hava, lehim,gazoz,deniz suyu....gibi.Süspansiyon
Bir katının bir sıvı içerisinde ya da Havada (sis içinde) çözünmeden dağılmasıyla oluşan heterojen karışımlardır. Ayran,kahve,tebeşir tozu+su....Emülsiyon
Bir Sıvının başka bir sıvı içerisinde çözünmeden dağılmasıyla oluşan heterojen karışımlardır.Örnek Zeytinyağlı Su, benzinli su
Karışımlarla Bileşikler Arasındaki Farklar ve Ortak Yanları
1. Karışımı oluşturan maddeler karışım içerisinde kendi özelliğini koruduğu halde bileşiği oluşturan Elementler fiziksel ve kimyasal tüm özelliklerini kaybederler.
2. Karışımı oluşturan maddeler her oranda karıştığı halde, bileşiği oluşturan Elementlerin kütleleri arasında her zaman basit bir oran vardır.
3. Karışımlar fiziksel yollarla oluşur ve fiziksel yöntemler bileşenlerine ayrılır. Bileşikler ise kimyasal yolla oluşur ve kimyasal yöntemlerle ayrışırılar.
4. Karışımların formülü olmadığı halde, her bileşiğin mutlaka bir kimyasal formülü vardır.
5. Karışımların belirli fiziksel özelliği (öz kütle, kaynama noktası, erime noktası...) olmadığı halde bileşikler bu özelliklere sahip saf maddelerdir.
6. Karışımlar ve bileşikler oluşurken toplam kütle korunur. Bu durum her ikisi içinde ortaktır.
7. Karışımlar ve bileşikler en az iki cins atom ihtiva ederler.
Ayırt Edici Özellikler
1.Öz Kütle Bir maddenin birim Hacminin kütlesine denir. Katı-sıvı-gazlar için ayırt edicidir.
m = d.v Öz kütleyi sadece sıcaklık ve basınç değiştirebilir. Sıcaklık arttıkça maddenin hacmi artar fakat kütle değişmez. Hacim artınca öz kütle azalır.
2. Kaynama Sıcaklığı Saf bir sıvının buhar Basıncının Atmosfer basıncına eşit olduğu sıcaklığa kaynama Sıcaklığı denir. Sıvılar ve Gazlar için ayırt edici bir özelliktir, çünkü kaynama sıcaklığı yoğunlaşma sıcaklığına eşittir.
Tüm maddelerin ortak iki özelliği, kütle ve hacimdir.
Kütle
Kütle bir cisimde ki madde miktarıdır. (Kütle ile ağırlık aynı anlama gelmez)Bir cisme etkiyen yer çekimi kuvveti onun ağırlığıdır. Dünya'da ve Ay'da yer çekimi farklı olduğundan burada ölçülen ağırlıklarda farklıdır.Ama madde miktarı(kütlesi) her yerde aynı olduğundan değişmez.Hacim
Maddenin boşlukta kapladığı yerdir.Her maddenin bir hacmi vardırBir maddenin diğer maddelerden farklılık gösteren özellikleri,onun ayırt edici özelliğidir. Maddenin şekline, miktarına, tadına, kokusuna vb. bağlı olmayan,madde üzerinde doğrudan doğruya görünmeyen farkları ortaya koyan özelliklere ayırt edici özellikleri diyoruz Öz kütle, esneklik,erime ve kaynama noktası,öz ısı, genleşme ve çözünürlük sıkça karşılaştığımız belli başlı ayırt edici özelliklerdir.