kas sistemi
Türkçe kas sistemi kelimelerinin İngilizce karşılığı.n. musculature
Kas dokusu, kontraksiyona uyarlanmış hücrelerden meydana gelir. Kas hücreleri kasıldığı zaman, kalınlaşır ve kısalır. Kasılma esnasında, tutundukları vücut kısmını hareket ettirirler. Kas hücreleri uzun ve dar olduklarından kas lifi olarak ta isimlendirilirler. Genellikle kas liflen kendilerini çevreleyen bağ dokusu tarafından sarılır.
Kas Dokusu Tipleri
Genel olarak kas denildiği zaman ilk akla gelen yürüme, koşma gibi hareketleri sağlayan iskelet kasıdır. Bu gibi hareketler kemiklere tutunan çizgili kasın görevidir. İskelet kası lifleri şerit veya çizgili şekilde görünür. Sinirler tarafından uyarıldığında kas lifleri kontraksiyona geçerler.Bir iskelet kası, yüzlerce kas hücresinden (veya liflerinden) meydana gelen bir organdır. Kasların hem sinir desteği, hem de kan damarlarından oluşan bir damar desteği vardır. Kasın ihtiyaç duyduğu oksijen ve gıda, damar sistemi sayesinde taşınırken, aynı zamanda artık maddeler de bu sistemle kastan uzaklaştırılır.
Kalp kası, kalp duvarında bulunur. İrade dışı çalışır. Çalışmasına biz karar veremediğimiz gibi, kontrol da edemeyiz.
Düz kas, sindirim kanalının duvarlarında, uterus, kan damarları ve diğer iç organlarda bulunur. Düz kas liflerinde çizgilenme yoktur ve kontrolü irade dışı olur.
Kas Tonusu ve Kasılma Şekilleri
İstirahat halinde bile kaslarımız belli bir tonda çalışırlar. Buna kas tonusu adı verilir. Kas tonusu sinir sisteminin çalışmasına bağlıdır. Vücudumuzda iki türlü (kas kasılma kontraksiyon) söz konusudur:1- İzometrik kasılma: Bu kasılma şeklinde, kasılan kas lifi uzunluğunda bir değişme olmamasına karşın, kas tonusunda bir artış vardır. Örneğin, ayakta duran bir kişinin bacak kasları elle yoklandığında, hareket olmamasına rağmen bu kasılmanın varlığı kolayca görülür.
2- İzotonik kasılma: Bu tür kasılma hareket esnasında ortaya çıkar. Kasılma esnasında kasın boyu kısalır. Örneğin; koşma, yürüme, yük kaldırma vs. hareketi gerektiren durumlarda izotonik kasılma görülür.
Kas dokusunu çevreleyen zarlar
Kitabın bu bölümünde, iskelet kası anlatılacaktır. Yaklaşık altıyüzden fazla iskelet kası vardır. Her bir kas epimisyum (epimysium) adı verilen bir bağ doku ile çevrilidir. Kas lifleri, fasikıılus ismini alan demetler halinde bir araya gelirler. Her fasikülü yine bağ dokusundan yapılı bir zar çevreler. Buna da perimisyum (peritnysium) denir. Tek başına bir kas lifini ise endomisyum (endomysium) çevreler.Epimisyum, perimisyum ve endomisyum birbirinin devamı şeklindedirler. Epimisyumun uzantısı, çok sağlam bir bağ dokusu olan tendonu oluşturur. Tendonlar kası kemiklere bağlarlar.
Origo ve insertio noktaları
Kasları tanımlarken origo ve insertio noktalarından bahsedilir (Şekil 3-1). Bu iki nokta kasın hareketine göre değişen noktalardır. Kasın kontraksiyonu esnasında hareketsiz kalan kısım, kasın başlangıç kısmı ya da origo olarak değerlendirilir. Hareket eden kısım ise kasın sonlandığı yer veya insertio olarak bilinir. Örneğin iki kemiğe tutunan bir çizgili kasın kontraksiyonu esnasında kemiklerden biri, diğerine yaklaştırılır. Bu durumda kasın kemik üzerindeki hareketsiz kısmı origo, hareket eden kısmı da insertio adını alır.
Kasların isimlendirilmesi
Kaslar; şekline, bulundukları yere, yaptıkları işe göre isimlendirilirler. Örneğin; şekline göre sınıflama da, dörtgen şekilli bir kasa m. quadratus, üç başlı m. triceps, iki başlı m. biceps, dört başlı kaslara m. quadriceps ve iki karınlı kasa m. digastricus gibi isimler verilmiştirBulundukları yere göre isimlendirmede; hyoid kemiğinin üstünde ise suprahyoid, altında ise infrahyoid adları örnek olabilir. Yaptıkları işe göre isimlendirme de ise; ön kola pronasyon yaptıran kasa m. pronator, supinasyon yaptırana m. supinator olarak adlandırılması örnek verilebilir.
Bazen bu isimlendirmede hem şekil, hem fonksiyon birlikte kullanılarak, m. pronator quadratus denilmiştir.
Kaslar yaptırdıkları harekete göre 5 grup içinde incelenirler. Bu gruplandırma, fleksiyon, ekstansiyon, abduksiyon, adduksiyon ve rotasyon yaptırmalarına göre yapılmıştır. Bu hareketleri yaptıran her bir kasa, yukarıda geçen fonksiyon sırasına göre, fleksor, ekstansor, abduktor, adduktor ve rotator (pronator-supinator) kaslar adı verilir.