Kortizol

Kısaca: ana metni değiştirmek için aşağıdaki tabloyu atlayın. --> ...devamı ☟

kortizol
Kortizol

ana metni değiştirmek için aşağıdaki tabloyu atlayın. -->
}
Kimyasal Adı 11,17,21-trihydroxy-,(11beta)-
pregn-4-ene-3,20-dione
CAS numarası 50-23-7
ATC kodu H02 AB09
PubChem numarası 5754
Molekül ağırlığı 362.465
Alınma yolları Oral tablet, damardan, topikal


Kortizol, adrenal korteks tarafından üretilen, vücudun strese gösterdiği tepkiyle ilişkili bir ``kortikosteroid hormon``dur. Kan basıncını ve şekerini artırır, kadınlarda kısırlığa neden olur ve bağışıklık sistemini baskılar. Hidrokortizon veya kortizon olarak bilinen yapay kortizol alerji ve yangı (enflamasyon) ile mücadelede kullanılır.

Sentezi

Kortizol ``pregnenolon``dan sentezlenir. Bu reaksiyon, C-11, C-17 ve C-21 karbonlarının hidroksilasyonu, C-3`ün yükseltgenmesi ve C-4`ü C-5`e bağlayan çift bağın izomerizasyonunu gerektirir. Bu sentezin gerçekleştiği yer adrenal bezin korteksinde bulunan ``zona fasciculata`` bölgesidir. Adrenal korteks aynı zamanda aldosteron (``zona glomerulosa``da) ve seks hormonları (``zona reticulosa``da) üretse de asıl salgı ürünü kortizoldur. Adrenal korteksin altında yer alan medulla tabakası ise sempatik uyarı ile başlıca epinefrin ve norepinefrin salgılar.

Adrenal bezde kortizolun sentezi pitüer bezin anterior lobu salgılanan adreneokortikotropik hormon (ACTH) tarafından uyarılır. ACTH üretimi de hipotalamus tarafından salgılanan kortikotropin salgılatıcı hormon tarafından uyarılır.

Fizyoloji

Serumda bulunan kortizol miktarı gündelik (diurnal) bir değişim gösterir. En yüksek düzeyler sabah erkenden, en düşük düzeyler gece, uykuya dalmadan birkaç saat sonra olur. Aydınlık/karanlık döngüsüne dair bilgi retinadan hipotalamusta bulunan çifte çekirdeklere (``suprachiasmatic nuclei``) iletilir. Serum kortizol seviyelerinde değişiklik olmasının arkasında yatan nedenler arasında anormal ACTH seviyeleri, klinik depresyon, fizyolojik stres kaynakları (hipoglisemi, hastalık, ateş, travma, ameliyat, korku, acı, aşırı soğuk veya sıcak, fiziksel zorlanma) gözlemlenmiştir. Kişiden kişiye farklılıklar olmasına rağmen her kişinin gündelik ritmi tutarlılık gösterir.

Kortizol ayrıca kortikotropin salgılatıcı hormon salgılanmasını inhibe ederek ACTH salgılanmasına son ürün denetimi (``feedback inhibition``) uygular. Bazı araştırmacılar kronik streste olan bir hayvanda bu geri bildirim (``feedback``) sisteminin bozulduğuna inanırlar.

Kortizol, normal salgılandığında stres sonrasında homeostazın sağlanmasına yarayacak etkiler gösterir: Glükoneojenez, lipit ve proteinlerin yıkımı, ve karaciğer dışında bulunan amino asit ve keton cisimlerinin seferber edilmesine neden olur, böylece bir insülin antagonisti olarak etki eder. Bunların sonucunda kan glikoz seviyesi yükselir ve karaciğerde glikojen oluşumu artar (Freeman, 2002). Ayrıca kan basıncını da artırır. Bu hormon bağışıklık sisteminin kandaki etkinliğini de azaltır. Lökositlerin bezlerine, kemik iliğine ve deriye gitmelerine neden olur. Kortizol kemik oluşumunu da yavaşlatır.

Bu normal endojen fonksiyonlar, kronik stresin fizyolojik etkilerinin temelinde yatar. Devamlı kortizol salgılanması kasların aşınmasına, hiperglisemiye ve immün/enflamatuar tepkinin baskılanmasına neden olur. Aynı sonuçlar uzun süreli glükokortikoid kullanımında da ortaya çıkar.

Ayrıca, uzun süre kortizola maruz kalmak hipokampus hücrelerinin tahribine yol açar. Bu zarar öğrenme zorluklarına neden olur. Ancak, kısa süreli kortizol etkisi anıların oluşmasına yardım eder; stresli zamanların sonradan çok iyi hatırlanmasının (flaş bellek) arkasında yatan mekanizmanın bu olduğu tahmin edilmektedir. Serumdaki kortizolun %96`sı kan proteinlerine bağlı durumdadır; bunlar başlıca kortikosteroid bağlayan globulin (``corticosteroid binding globulin``, CBG) ve albümindir. Sadece serbest kortizol reseptörlerce bağlanabilir.

Farmakoloji

Ağızdan (oral) veya damardan alınabilir bir ilaç olarak kortizol, hidrokortizon veya kortizon olarak bilinir. Anafilaksis ve anjioedema gibi ciddi alerjik reaksiyonların tedavisinde; steroit tedavi görmesi gereken ama oral ilaç alamayan hastalarda prednizolon yerine; ve uzun süreli steroid tedavisi gören hastaların Addisson krizi girmemesi için, hidrokortizon immünosüpresif ilaç olarak enjekte edilir. Alerjik kızarmalar, egzamalar ve bazı enflammatuar durumlarda kortizon melhem olarak verilir. Gut gibi hastalıklarda kortizon eklemin içine enjekte edilebilir. Hidrokortizon, prednizolonun 1/4`ü kadar etkindir. Deksametazon ise hidrokortizondan 40 kat daha güçlüdür. Yan etkiler için kortikosteroid ve prenizolon maddelerine bakınız.

Hastalıklar



Kaynakça

  • }
    • Hydrocortisone Fact Sheet
    • Relax, or you might become infertile! [1] (``İngilizce``)
    • Freeman, Scott (2002). ``Biological Science``. Prentice Hall; 2nd Pkg edition (December 30, 2004). ISBN 0132187469.
    • A. C. Guyton, J. E. Hall. ``Textbook of Medical Physiology``. W.B. Saunders Company; 10th edition (August 15, 2000). ISBN 072168677X.


Kaynaklar

Vikipedi

kortizol

Türkçe kortizol kelimesinin İngilizce karşılığı.
cortisol

Bu konuda henüz görüş yok.
Görüş/mesaj gerekli.
Markdown kullanılabilir.

Kortizol
3 yıl önce

Kortizol, böbrek üstü bezinin kabuk bölgesinde üretilen, vücudun strese gösterdiği tepkiyle ilişkili bir kortikosteroid hormondur. Kan basıncını ve şekerini...

Kortizol, Addison hastalığı, Albümin, Alerji, Amino asit, Antagonist, Bağışıklık sistemi, CAS kayıt numarası, Deri, Egzama, Enflamasyon
Cushing Hastalığı
6 yıl önce

olarak, kortizol salgılanımını arttırır. Bunu yüksek kortizol düzeyinin getirdiği klinik belirtiler izleyebilir. Herhangi bir nedenden dolayı kortizolun (ya...

Cushing sendromu
6 yıl önce

yılında Harvey Williams Cushing tarafından tanısı ilk kez konmuş olan kortizol hormonunun olağanın üstünde bir düzeyde olduğu durumlarda ortaya çıkan...

Adrenal korteks
3 yıl önce

Adrenal korteks , böbreküstü bezi dış çevresi boyunca yer alan aldosteron ve kortizol gibi stres yanıtında etkili mineralokortikoid ve glukokortikoid hormonları...

GLUKOKORTIKOID
3 yıl önce

kullanımlarında ise osteoporoza neden oldukları düşünülmektedir. Dolaşımdaki kortizolün yalnızca %10'u serbest halde, geri kalan yaklaşık %90'lık bir kısmı ise...

Kortizon
3 yıl önce

hastalıklara yol açabildiği gibi vücudun hormonal dengesini de bozabilmektedir. Kortizolün 1937'de E. Kendall ve Wintersteiner tarafından keşfedilmesi ve ilk kez...

Kortizon, Biyokimya, Hormon, Obezite, Taslak, İltihaplanma, Hormonal, Kemik erimesi, Böbreküstü bezi
Kortikosteron
3 yıl önce

glükokortikoiddir. ^ "e.hormone | The Hormones : Corticoids". 2 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2013.  Kortizol...

Adrenokortikotropik Hormon
6 yıl önce

kortikotropin salgılattırıcı hormon) ile birlikte) En önemli etkisi, adrenal korteksten kortikosteroid hormonların ve kortizolün salgılanmasını uyarıcı etkisidir....