Türkçe Bilgi: kukla

Kukla Baş, kol, ayak gibi hareket etmesi gereken yerleri iplikle sanatçının parmaklarına bağlanıp perdenin üstünden özel sahnelerde oynatılan karton, tahta vb. şeylerden yapılmış bebeklere verilen ad. Türkçe bebek anlamına gelen ve bugün Anadolu'da yaşayan korçak, kudurcuk, kaburcuk, koğurcak, kaurcak, lubet, vb. gibi isimlerle yaşayan kukla seyirlik oyunların en eskilerindendir. "Korkolçak", "Çadır hayal" (ipli kukla) adı ile yaşayan kukla Orta Asyada da aynı isimle yaşatılmakta ve Orta Asya'dan getirildiği sanılmaktadır.

Bir çok Türk boyunda kendine özgü basit teknik içinde görülen ve 17. yy'dan beri Türkiye'de şehirlerde kukla adı ile bilinen oyun Anadolu'da köylüler arasında "bebek, çömce gelin, karaçör" gibi isimlerle yaygındır. Konusu günlük yaşamdan ve edebi hikayelerden alan kukla bir hareket ve hacim oyunudur. 14. yy'dan bu yana oynatıldığı bilinmektedir. Bu oyunun baş kahramanı ibiş ve ihtiyardır. İbiş kurnaz ve hazır cevaptır. İhtiyar ise varlıklı bir kişidir.

Ülkemizde ipli kukla, el kuklası, araba kuklası, iskemle kuklası gibi türlerle bilinen kukla sanatı 19. yy sonlarında önemini kaybetmeye başlamıştır. Cumhuriyet döneminde sınırlı sayıda sanatçı yaşatmaya çalışmıştır. Günümüzde ise İhsan DİZDAR, Selim BAŞEĞMEZ, M. Tahir İKİLER, Haluk Yüce ve Duygu TANSI bu sanatı sürdürmektedirler.

Kendi arzu ve isteği dışında, başkalarının istediği gibi hareket eden zayıf karakterli insanlara, hareketleri ve yönetimi başkaları tarafından olanlara da “kukla” ismi verilmektedir.

Kukla antik çağda, Çin’de, Mısır’da ortaya çıktı. Yunanistan ve Roma’da da çok yaygındı.İtalya’da kukla ortaçağdan beri vardı. Sonradan Fransa, İspanya, İngiltere, Almanya, Hollanda, Avusturya ve Türkiye’de de gelişti.

Kuklalar başlıca üç çeşittir:

1. El kuklası: Tahta, alçı veya plastik maddelerden yapılır. Diğer kuklalara nazaran daha büyüktür. Bu kuklaların boyun (ense) kısmındaki açıklıktan kukla oynatan şahıs elini sokarak parmaklarını da özel deliklere geçirir. El ve parmak hareketleriyle kuklaların çeşitli azalarını oynatır.

2. Çubuklu kukla: El kuklası ile yapılan maddelerden oluşur. Diğer kuklalardan ayrılığı, ayaklarına ve ellerine tutturulan çubuklar vasıtası ile aşağıdan idare edilmesidir.

3. İpli kukla: Kuklanın en yaygın türü olup, kuklacılar arasında “holden kukla”da denir. Bunların boyları fazla büyük değildir. Dünyadaki birçok kukla tiyatrolarında, çok çeşitli sahne eserlerinin oynandığı kukla türüdür. İpli kuklaların vücutlarında birçok oynak yer vardır. Organların oynaması çeşitli yerlerine bağlanan iplerle sağlanır. Bu ipler de kontrol çubuğuna bağlıdır. Kontrol çubuğu da 25 cm uzunluğundaki bir sopa ile buna çapraz olarak tutturulmuş daha kısa başka bir sopadan meydana gelir. Bu sopa kuklanın ağırlığını taşır. Küçük sopaya da kuklanın kulaklarının yanından gelen iki ip bağlıdır. Ellerden gelen ipler, kontrol sopasının önüne belden gelen ipler de arkasına bağlıdır. Kuklacı bazan ipleri, bazan da kontrol çubuğunu hareket ettirerek kuklaları oynatır.

Bu kuklaların sahnesi tiyatro sahnelerinin bir benzeridir. Aradaki fark, ipli kuklaların girip çıkabilmesi için sahnenin iki yanının açık olmasıdır. Bunlardan başka;

Araba kuklası: Arabalarda oynatılır.

İskemle kuklası: Daha çok çingenelerin oynattığı kukla türü olup, hareket imkanları sınırlıdır.

Dev kuklalar da vardır.

Kuklalardaki konular genellikle serbest olup kuklacıya bağlıdır.

Ek Bilgi

Kukla, tek aktörlü, üç boyutlu, taklit ve söze, karşılıklı konuşmaya dayalı geleneksel seyirlik oyundur.

İnsanların kontrol etme arzusunun ortaya çıkarttığı bir sonuçtur.

Eğitimde, edebiyatta, psikolojide kullanılmaktadır.

Türkçe oyuncak bebek anlamına gelen ve bugün Anadolu'da yaşayan korçak, kudurcuk, kaburcuk, koğurcak, kaurcak, lubet, vb. gibi isimlerle yaşayan kukla seyirlik oyunların en eskilerindendir. "Korkolçak", "Çadır hayal" (ipli kukla) adı ile yaşayan kukla Orta Asyada da aynı isimle yaşatılmakta ve Orta Asya'dan getirildiği sanılmaktadır.

Birçok Türk boyunda kendine özgü basit teknik içinde görülen ve 17. yüzyıldan beri Türkiye'de şehirlerde kukla adı ile bilinen oyun Anadolu'da köylüler arasında "bebek, çömce gelin, karaçör" gibi isimlerle yaygındır. Konusu günlük yaşamdan ve edebi hikayelerden alan kukla bir hareket ve hacim oyunudur. 14. yüzyıldan bu yana oynatıldığı bilinmektedir. Bu oyunun baş kahramanı "İbiş" ve ihtiyardır. İbiş kurnaz ve hazırcevaptır. İhtiyar ise varlıklı bir kişidir.

El kuklacısı, küçük bir sahnenin ardından iki eliyle kuklaları karşılıklı konuşturur, oynatır. İpli kuklada ise sahnenin üstünden iplerle kuklaları hareket ettirir. Sahnenin üstünde kukla köprüsü denilen bir yerde vardır kuklacı buraya çıkarak kendisi gözükmeden kuklasını oynatır. Sözlü sözsüz kukla olabilir. Eğer kukla oyunu sözlüyse perdenin arkasında seslendirilir. Bir dönem kuklalar politik amaçlı kullanılmıştır. Ayrıca Hıristiyan kiliselerinde dini konular kuklalar oynatılarak insanlara anlatılmaya çalışılmıştır.

Ülkemizde ipli kukla, el kuklası, araba kuklası, iskemle kuklası, yer kuklası, ayak kuklası, baş kuklası gibi türlerle bilinen kukla sanatı 19. yüzyıl sonlarında önemini kaybetmeye başlamıştır. Cumhuriyet döneminde sınırlı sayıda sanatçı yaşatmaya çalışmıştır.

Kaynaklar

Vikipedi

Kukla

Kuklalar başlıca üç çeşittir:

Ek Bilgi

Kaynaklar

kukla

kukla

kukla

kukla

kukla

İlgili konular

misafir - 9 yıl önce

kukla Resimleri

Kukla

Azerbaycan Devlet Kukla Tiyatrosu

Kukla Değişken Tuzağı

Kuğu

Kukla devlet

Kukla (film)

Kuğu Gölü

Sessiz kuğu

Kukla

Kukla Hakkında Detaylı Bilgi

Kuklalar başlıca üç çeşittir:

Ek Bilgi

Kaynaklar

Kukla Sözlük Anlamları

kukla

kukla

kukla

kukla

kukla

İlgili konular

Görüşler ve Yorumlar

misafir - 9 yıl önce

kukla Resimleri

Okuma Önerileri

Kukla

Azerbaycan Devlet Kukla Tiyatrosu

Kukla Değişken Tuzağı

Kuğu

Kukla devlet

Kukla (film)

Kuğu Gölü

Sessiz kuğu