Kulak üç bölümden oluşur:
- Dış kulak
- Orta kulak
- İç kulak
Delik kulak zarı
Kulak zarı delinmelerinin sebebi genellikle travma ya da enfeksiyonlardır. Kulağa tokat atılması, barotravma denilen basınç değişiklikleri, kafa kemiği kırıkları, ani patlamalar, toka, pamuklu çubuk veya kürdan ile kulak karıştırılması; asit gibi sıvıların kulaktan içeri girmesi gibi nedenlerle kulak zarında delik oluşabilir. Orta kulak enfeksiyonları; ağrı, işitme kaybı ve zarda kendiliğinden delinmeye yol açabilir. Bu durumda kulaktan iltihaplı veya kanlı bir akıntı olacaktır. Bu durum, kulak zarı deliği ile birlikte olan orta kulak iltihabıdır. Tıbbi terminolojide bu duruma "Perforasyonlu Otitis Media" denilir. Bu gibi durumlarda, dış kulak yolu ve orta kulağı ayıran zarda (timpanik membran) bir delik söz konusudur. Sıklıkla ağır işitme, çınlama, uğultu , baş dönmesi , yüz sinir felci ve bazen de ağır işitmeyle birlikte kulak akıntısı ile kendini gösterir, genellikle ağrıya rastlanmaz. Nadir olarak kulak zarına daha önce yerleştirilmiş bir havalandırma tüpü sonrası kulakta kalıcı küçük bir delik oluşabilmektedir.
Aslinda kulak zarindaki delinmeler vücut tarafindan hizla tamir edilir. Ancak kulak zarinin tek görevi isitme ile ilgili olmayip dis ortamdan kulagi koruyan, mikroplarin, suyun ve tozun orta kulaga girmesini engelleyen bir bariyer görevi de vardir. Delik kulak zarindan içeriye giren su nedeniyle orta kulakta mikroplarin üremesi son derece kolaydir. Siklikla iyi tedavi edilmemis ve iyi korunmayan kulak zari deliklerinde hastaliga orta kulakta iltihap ve buna bagli kronik degisiklikler, isitme kaybi, bas dönmesi eslik edebilir.
Kulak, çok önemli organlarla yakin komsulugu olan bir bölgedir. Yüz siniri orta kulaktan geçer, beyin ile çok yakin komsulugu vardir ve denge organimiz iç kulakta yerlesmistir. Bu nedenle kulak zari delikleri çok siddetli yakinmaya neden olmasalar bile eger gerektigi gibi korunmaz ve tedavi edilmezlerse sadece isitme kaybi degil, bas dönmesi, yüz felci, menenjit, beyin apsesi gibi önemli hastaliklara neden olabilirler.
Kulak zarinda delik olan bir kisi bunu önemsemeyip kulagini korumaz ve yillarca kulak akintisi ile yasarsa uygulanacak tedavi artik kulagin isitmesini iyilestirmek yerine sadece kulagin akintisini kurutmak için ameliyata dönüsebilir. Bu nedenle kulagin kendi kendine tamirini basaramadigi ve uzun süreli kulak zari delikligi olan hastalarda operasyon ile kulak zari tamiri, bazen isitme iyilestirmesi için de ek cerrahi girisimler uygulanmasi gerekir.
Özellikle çocuklarda genizle kulak arasindaki östaki borusu eriskinlere oranla daha kisa oldugundan basit bir nezle bile orta kulak iltihabina yol açabilir. Geniz eti problemi olan çocuklarda da östaki borusu kolaylikla fonksiyon disi kalabileceginden sık tekrarlayan orta kulak iltihaplari görülür. Iyi tedavi edilmeyen orta kulak iltihaplarinda siddetli agri kulaktan bir akintiyla ve rahatlamayla kulak zarinin delinmesine yol açabilir. Eger bu asamada da tedavi saglanmazsa olusan kulak zari yirtigi kalici olup yasam boyu kronik otit dedigimiz ve yukarida bahsettigim ciddi sonuçlara yol açabilen bir hastaliga dönüsür.
Saglikliyken degerini bilmeden kullandigimiz pek çok organ gibi kulak da, zarinin delinmesi sonucu sürekli yakinmaya yol açan ve isitememenin ne kadar zor bir durum oldugunu sürekli animsatan bir izdirap haline dönüsebiliyor. Sosyal yasamda sürekli söylenenleri tekrar ettirmekten utanan bir çok kulak hastasi çogu kez ya dudak okumaya basliyor ya da mahçup olmamak için anlayamadigi cümleleri anlamis gibi yapıyor.
Kulak zari delinmesi ameliyatla tedavi edilebilen ve kisinin durumunun farkina varmasiyla koruyucu önlemler aldiginda ciddi sonuçlarindan korunulabilen bir hastaliktır. Kulak zarindaki delinme alti hafta içinde kendini onarmamissa zarin tamiri için daha fazla gecikmeden KBB uzmanina basvurmak gereklidir. Bazılarının iyileşmesi aylar sürse de, çoğu kulak zarı delikleri delindikten birkaç hafta sonra kendi kendilerine kapanırlar. İyileşmeleri esnasında kulak sudan ve darbeden korunmalıdır.
Delik kulak zarının yaratacağı işitme kayıpları
Genellikle delik büyüdükçe, işitme kaybı da artar. Deliğin kulak zarındaki yeri de işitmeyi etkiler. Şayet kafatası kırığı orta kulakta birbiri ile bağlantılı olarak işitmeyi iç kulağa ileten kemikçiklerde de bir hasar meydana getirmişse, işitme kaybı oldukça ağır olabilir.
Kulak zarı, ani bir darbe veya patlama sonucu delinmişse, işitme kaybı fazla olabilir ve kulak çınlaması da şikayetlere eklenebilir. Bu durumda işitme zamanla geri döner ve kulak çınlaması birkaç gün içerisinde azalır. Kulak zarı deliğine bağlı sürekli iltihap olması, ileri derecede işitme kaybına yol açabilir.
Kulağa bir darbe gelmesi sonucu kulak zarının yırtılması
Travmaya(tokat atılması) bağlı kulak zarı yırtılmaları (zar perforasyonları) herhangi bir enfeksiyon eklenmezse büyük oranda kendiliğinden iyileşebilmektedir. Ancak bir KBB uzmanı bu iyileşmenin düzgün ve çabuk olabilmesi için basit girişimler yapmaktadır. Travmayı takip eden ilk 24-48 saatte başvurmanız tedavi olasılığını yükseltir İyileşme devresinde kulak su ve travmadan korunmalıdır. Kendiliğinden kapanmayan delikler ameliyatı gerektirir. Delik küçükse, doktorunuzun bunun zaman içinde kendiliğinden kapanıp kapanmadığını kontrol etmesi gerekir.Kulak zarını korumak için öneriler
- Ani veya yavaşça gelişen işitme kayıplarında hekime gitmek gerekir. Özellikle burun tıkanıklığı, sinüzit, genizden ileri derecede akıntı, yüz ağrısı şikayetleri bulunanlar, östaki tüpü tıkalı olanlar, uçak yolculukları ve su altına dalmaktan uzak durmalı. Dış kulak yolu yabancı cisimlerle, kulak çubuklarıyla temizlenmemeli. Silah atışları yapanlar, patlayıcılarla çalışan asker veya maden işçileri kulaklık kullanmalı.
- Kulak Bakımı: Kulak zarınız delikse kulağınızın içine su kaçırmamalısınız. Banyo yaparken veya başınızı yıkarken kulağınıza vazelinle sıvanmış bir pamuk parçası koymanız gerekir. Yüzerken, pamuğun üzerine sıkı sıkı yüzme beresi geçirmenizde fayda vardır. Ayrıca marketlerde değişik boyutlarda kulak tıkaçları da satılmaktadır.
- Burnunuzu kuvvetli sümkürmekten kaçınmalısınız. Bu olay, geniz ile orta kulak arasında bulunan "östaki borusu" vasıtası ile burun ve genizdeki mikropların, orta kulağa ulaşmalarına sebep olur. Burun akıntısı içe çekilmeli, tükürülmelidir. Burnunuzu sümkürmeniz çok gerekiyorsa, bunu diğer burun deliğinizi kapatmadan yapmanız tavsiye edilir.
- Kulak akıntısı olduğu müddetçe, kulak, mümkün olduğunca içerisine fazla bir şey sokulmadan temizlenmelidir. Kulak akıntısı varsa veya başlamışsa ilaç kullanılmalıdır. Kulak yoluna, akıntının varlığını tespit etmek amacı ile pamuk konabilir fakat bu, akıntının önünü sürekli tıkamamalıdır.
Yırtılmanın çocuk veya yetişkinlikte olması arasında ciddiyeti açısından fark var mı ?
Hayır. Kulak zarı kendini her yaşta çok iyi onarabilir.
İlaç Tedavisi
İlaç tedavisi çoğunlukla kulak akıntısını durduracaktır. Tedavi, kulağın aralıklı olarak temizlenmesini, damla veya toz kullanılmasını gerektirir. Belli kişilerde ağızdan antibiyotik kullanılması gerekir- Tedavi ve Korunma
Kulak zarı nasıl onarılır?
Delik küçükse, doktorunuzun bunun zaman içinde kendiliğinden kapanıp kapanmadığını kontrol etmesi gerekir. Veya, uygun durumlarda küçük bir yama yapmayı deneyebilir. Bu amaçla zardaki deliğin kenarlarına mikroskop altında iyileştirici etkisi olan ilaçlar sürer ve zarın üzerine ince bir kağıt parçası kapatarak yama yapabilir. Zardaki delik tamir edildikten sonra işitmede genellikle bir düzelme gözlenir. Deliğin tamamen kapanması için birkaç defa (3-4) yama tatbiki gerekebilir. Eğer doktorunuz kağıt ile kapatmanın yeterli olmayacağı görüşünde ise veya bir kaç kez kağıt yama tatbikinden sonra delik hala kapanmamışsa cerrahi müdahale gerekir. Çeşitli cerrahi teknikler vardır. Tüm tekniklerde iyileşmeyi sağlamak için delik olan zar bir doku parçası ile kapatılır. Bu işleme "miringoplasti" adı verilir. En güncel yöntem, kulak zarı deliğinin altına greft denilen dokuların yerleştirilmesi. Greftler ya hastanın kendisinden ya da başkalarından elde edilir. Biz compose otogreft denilen, kıkırdak ve zar içeren yapıları, dış kulak yolunda herhangi bir kesi yapmadan yerleştiriyoruz. Ayrıca koyduğumuz kulak zarının iyi tutulması için orta kulağa hyaluronic asit denilen dolgu maddeleri yerleştiriyoruz. Timpanoplasti ameliyatı deliğin kapatılmasında ve işitmenin düzeltilmesinde kesin başarı sağlar Kulak zarının tamiri (miringoplasti), işitme kaybının fazla olduğu durumlarda orta kulak kemikçik zincirinin tamiri (ossikuloplasti) ve kronik akıntılı durumlarda orta kulak ve çevresinde yerleşen iltihabın temizlenmesi (mastoidektomi) ameliyatları gerekebilir. Bu ameliyatların büyük bölümü genel anesteziyle yapılır ve en fazla bir günlük hastanede yatmayı gerektirir.
Her yırtılmada ameliyat şart mı
Hayır, travma sonucu gelişen ve kulak zarında sadece yırtılmaya neden olan olaylarda kulak zarı genelikle 4-7 günde kendiliğinden kapanır. Kulak zarında belli bir doku kaybı olduysa onarım yavaşlar. Bir de ani gelişen kulak zarı veya orta kulak enfeksiyonlarına bağlı oluşan kulak zarı deliklikleri, uygun antibiyotik tedavisiyle genellikle 1 haftada kapanır. Ancak yetersiz tedavi veya kulağa su kaçması durumlarda enfeksiyon kronikleşebilir.
Kulak zarı onarılmazsa ne olur?
Kulak zarı deliği yeni oluşmuşsa, ilaç tedavisi 4-7 gün sürer. Delik küçülüyorsa takiple 1 ay içinde kendiliğinden kapanabilir. Kapanmıyorsa ve kendi haline bırakılırsa, kulakta enfeksiyon başlar ve işitmeyi gittikçe düşürür. İleride kulak kemiğini eritebilecek derecede ilerlemiş kulak enfeksiyonlarına neden olur
Acil cerrahi endikasyonları:
1. Devamlı-inatçı kulak ağrısı,
2. Devamlı baş dönmesi,
3. Fasiyal paralizi,
4. İntrakraniyal komplikasyonları düşündürecek bulgular.
Doğuştan delik kulak zarı olabilir mi? Olursa nedeni nedir? Nasıl tedavi edilir?
Doguştan kulak zarı delik olan hastalar daha bildirilmemiş.Dış kulak yolu gelişmemiş (atrezik) hastalarda kulak zarı ve bazı orta kulak kemikçikleri doğuştan gelişmemiştir.Bu hastalıra ileri tetikler yapıldıktan sonra uygun yaşında cerahi müdahale gerekmektedir.