Kurgan kültürü
" ne dayandığını öne süren teorilerden biridir. Kurgan Türkçe "korugan" sözcüğünden türetilmiş höyük mezar anlamına gelen bir terimdir. Kurgan modeli Hint-Avrupa kavimlerinin kökenleri ile ilgili olarak en fazla kabul görmüş olan önermedir. Kurgan çözümlemesi oldukça ilgi çekici ve birçok arkeolog ve dil bilimci tarafından tamamen ya da kısmen kabul görmüş bir çözümlemedir. Kurgan hipotezi ilk olarak 1950'li yıllarda Marija Gimbutas tarafından kurgulanmıştır. Gimbutas "Kurgan kültürü
" nü birbirini takip eden dört periyodun bileşkesi olarak tanımıştır. En erkeni (Kurgan I) Bakır Çağı'nda (erken M.Ö. 4. bin yıl) Dinyeper/Volga arasında bulunan Samara ve Seroglazovka kültürlerini de içerir. Bu kültürlerin göçebe hayvancıları, hipoteze göre, M.Ö. 3. bin yıla kadar Karadeniz-Hazar steplerinde ve Doğu Avrupa' nın içlerine yayılmışlardır.Genel Bakış
1956'da Doğu Avrupa'nın Tarihöncesi, Bölüm 1, kitabında ilk kez ortaya sürüldüğünde, Marija Gimbutas'ın Hint-Avrupa kökenleri arayışlarına katkısı arkeoloji ve dilbilimi disiplinlerinin sentezine öncülük etti. Hint-Avrupa köklerinin Kurgan modeli, Karadeniz-Hazar steplerini Proto-Hint-Avrupa (PHA) anavatanı olarak öne sürer. Çeşitli geç dönem PHA diyalektlerinin bölge boyunca konuşulmuş olduğu kabul ediliyor. Modele göre, Kurgan kültürü
bütün Karadeniz-Hazar steplerini kapsayana kadar yayılmasını sürdürdü. (Kurgan IV M.Ö. 3000 civarındaki Yamna kültürü ile ilişkilendirilir.) Atın evcilleştirilmesi ve daha sonra erken at arabasının kullanımından istifade edenKurgan kültürü
bütün Yamna bölgesinde yayıldı. Atın evcilleştirilmesine dair ilk güçlü arkeolojik kanıt Ukrayna'daki Azak Denizi'nin kuzeyindeki Sredny Stog külütürüne aittir ve erken PHA veya M.Ö. 5. bin yılın PHA öncesi dönemine denk gelir. Ardından, steplerin ötesine ulaşan yayılma melez kültürlere, veya Gimbutas'ın terimiyle "kurganlaşmış" kültürlere, yol açmıştır. Yaklaşık M.Ö. 2500'te Proto-Grekler'in Balkanlar'a göçü ve göçebe Hint-İrani kültürlerin doğuya göçü bu kurganlaşmış kültürlerden gelir. Kurgan kültürü Gimbutas, 1956'da "Kurgan kültürü
" terimini Sredny Stog II, Yamna ve Corded ware' i (Doğu ve Kuzey Avrupa'nın çoğunun 4. ve 3. bin yılını kapsar) birleştiren daha geniş bir terim amacıyla tanımlamıştır ve ortaya sürmüştür.. "Kurgan kültürü
" modeli, Kalkolitik Çağ'dan Erken Bronz Çağı'na pek çok kültürün arasındaki benzerliği varsayar. Modele ismini veren kurganlar önemli pek çok faktörün arasından sadece biridir. Arkeolojik kültürlerin gruplanmasında her zaman olduğu gibi, bir kültür ve diğerini ayıran çizgi netlikle çizilemez ve tartışmaya açıktır. Gimbatus'un "Kurgan kültürü
"ne dahil ettiği kültürler: * Bug-Dniester (6. binyıl) * Samara (5. binyıl) * Kvalynsk (5. binyıl) * Sredny Stog (5. binyılın ortası-4.binyılın ortası) * Dinyeper-Don (5.-4. binyıl) * Usatovo (geç 4. binyıl) * Maikop-Dereivka (4. binyılın ortası-3.binyılın ortası) * Yamna David Anthony, "Kurgan kültürü
" teriminin faydasızlık derecesinde muğlak olduğunu düşünür. Ona göre "Kurgan kültürü
o kadar geniş tanımlanmıştır ki höyük mezarı olan neredeyse herhangi bir kültür, hatta höyük mezarı olmayan bir kültür dahi, bu tanıma dahil edilebilir." Bu yüzden, terimi kullanmaz ve bunun yerine Yamna kültürünü ve onun diğer kültürlerle ilişkisini ele alır. Maikop kültürünü bu kültürlere dahil etmez, çünkü konuştuklarının bir Hint-Avrupa dili değil bir Kafkas dili olduğunu tahmin eder.Kültür ve yayılma aşamaları
Gimbutas'ın orijinal önerisi birbirini takip eden 4